Bir ulusun en değerli varlığı insan kaynakları, özellikle de nüfusudur. Nüfusun bir değer mi yoksa bir yükümlülük mü olduğunu belirlemek için uygun hesaplar tutulmazsa, bu durum hükümet ve ülke için zorlu bir soruna yol açabilir. Özellikle de aşırı nüfusun vasıfsız işgücündeki artışla birleştiği durumlarda bu durum geçerlidir.
Bir örneği ele alalım – Söz konusu konut en fazla yirmi kişiyi barındırabilecek bir mülktür. Su temini ve geniş yaşam alanı gibi temel olanaklarla donatılmış ve hepsi de sakinlerinin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde düzenlenmiştir. Zaman ilerledikçe ve hane sakinleri iki kişiden dört veya beş kişiye çıktıkça, konutta yaşayanların toplam sayısı yirmi beşe ulaşır.
Su kıtlığı ve sınırlı yaşam alanı, bireylerin kısıtlı imkanlar nedeniyle yerde uyumalarına ve su ihtiyaçlarını azaltmalarına neden oluyor. Kısıtlı gelir nedeniyle, aile yeterli beslenme sağlamakta zorluklarla karşılaşmakta, bu da bireyler arasında yetersiz beslenmeye neden olmakta ve ailenin bütçesini etkilemektedir.
Yukarıdaki örnekte, "aşırı nüfus" durumunun doğal kaynakların, temel olanakların, barınma alanının, mali durumun ve ailelerin yaşam standardının azalmasına neden olduğu görülmektedir. 1980 öncesinde Çin'de hakim olan demografik eğilim daha yüksek bir doğum oranını içermekteydi. Ancak 1980 yılında Çin'de tek çocuk politikasının uygulanması, ülkenin nüfus kontrol önlemlerinde önemli bir değişime işaret etmiştir. Bu politika, Çin hükümeti tarafından nüfus patlamasına karşı geçici bir önlem olarak alınmıştır.
Tek Çocuk Politikasının Tarihçesi
Aşırı nüfus sorunu, bir ülkenin doğal kaynakları için önemli bir tehdit oluşturmaktadır ve büyük bir nüfusun sürdürülebilirliğini sağlamak, herhangi bir yönetim organı için karmaşık ve zorlu bir girişimdir. Çin'in ileri görüşlü liderleri bu demografik eğilimi öngörmüş ve 1953 gibi erken bir tarihte doğum kontrol yöntemlerinin benimsenmesini teşvik etmek için bir kampanya başlatmıştır.
Çin'in yüce lideri Mao Zedong, aşırı nüfus artışının yaratacağı öngörülen zorluklara yanıt olarak 1955-1957 yılları arasında ulusal bir aile planlama komisyonu kurmuştur. Bu karar, aralarında Pekin Üniversitesi'nin o zamanki rektörünün de bulunduğu önde gelen Çinli ekonomistlerle dikkatli bir değerlendirme ve istişareden sonra alınmıştır.
Ancak, 1958'deki Büyük İleri Atılım'ın bir sonucu olarak, Yüce lider politikasını "daha fazla insan daha fazla güç demektir" inancına geri kaydırdı. Sonuç olarak aile planlama komisyonu lağvedildi ve ülkenin hızla tarıma dayalı bir ekonomiden sanayileşme ve kolektif çiftçilik yoluyla sosyalist bir topluma dönüştürülmesine ağırlık verildi.
Aile planlaması komisyonunun kurulması 1962 yılında ulusal düzeyde başlatıldı. Ancak bu hareketin ilerlemesi, o dönemde Çin'de yaşanan Kültür Devrimi nedeniyle engellenmiştir. 1966 yılında Çin'de doğurganlık oranı ortalama 6,4'e yükselmiştir.
1970'lerin başında Çin'in nüfusu 800 milyona ulaşmış ve bu durum ekonomi üzerinde önemli bir etki yaratmıştır. Aşırı nüfus artışı ülkenin ekonomik süper güç olma hedefine engel teşkil etmiş ve Çin halkının yaşam standartlarının düşmesine yol açmıştır. Buna yanıt olarak hükümet 1971 yılında önemli bir aile planlama komisyonu kurdu. Tek çocuk politikasının 1980'de uygulamaya konması, yetkililerin dikkatini çeken üstel nüfus artışına bir yanıt niteliğindeydi.
Tek Çocuk Politikasının Sonuçları
Tek çocuk politikasına verilen tepkiler çeşitlilik göstermektedir. Söz konusu kararın aceleyle alındığına ve tamamen siyasi amaçlı olduğuna inanan ve ilgili demografiyi yeterince kavrayamayan kişiler vardır. 2001 yılında, Çin'in önde gelen kurumlarında çalışan ve nüfus artışı araştırmaları konusunda uzmanlaşmış akademisyenlerden oluşan bir ekip bu iddiayı kanıtlamak üzere bir araya gelmiştir. Ekibin araştırmalarına dayanarak, ülkenin demografik yapısını endişe verici bir şekilde olumsuz etkileyen bu politikanın devam etmesinin önemli olumsuz etkileri olacağı tespit edilmiştir. Ülkenin demografik yapısının halihazırda düşüşte olduğu düşünüldüğünde bu durum özellikle endişe vericidir.
Kısırlaştırma ve kürtaja zorlandıkları için bu politikanın kadınlara yönelik ayrımcı uygulamalar sergilediği öne sürülmüştür ki bu da toplumsal cinsiyet önyargısının bir tezahürü olarak yorumlanabilir. Çin'de üreme çağındaki kızlar arasındaki intihar oranı dünyadaki en yüksek oranlar arasındadır. Çin nüfusunun bir kesimi arasında, tek çocuk politikasının uygulanmasının, politika öncesinde çok çocuklu aileler arasında hoşnutsuzluk ve endişeye yol açtığına dair bir inanç vardır.
Bu hoşnutsuzluğun olumsuz sonuçlara yol açma potansiyeline sahip olabileceği öne sürülmektedir. Araştırma bulgularına dayanarak, Çin'de kentsel alanlarda ikamet eden çocukların %90'ının kardeşi olmadığı, kırsal alanlarda ikamet eden çocukların ise %60'ının aynı durumu paylaştığı tespit edilmiştir.
Ancak bir konunun sadece olumsuz yönlerine odaklanmak adil değildir. Tek çocuk politikası, nüfus artışının yaklaşık 250 milyon azalması ve ardından doğurganlık oranlarının düşmesi gibi bazı olumlu sonuçlar doğurmuştur. Bu durum toplumlar, devlet, kadınlar ve çevre üzerindeki baskıyı bir ölçüde hafifletmiştir.
Sonuç
Çin'de uygulanan tek çocuk politikası nüfus artışını yönetmede başarılı olmuş, ancak farklı görüşlere konu olmuştur. Son 35 yılda yaklaşık 400 milyon doğum engellenmiştir. Ancak bunun sonucunda çalışma çağındaki nüfus azalmaya başlamış ve hem doğum oranı hem de doğurganlık oranı düşmüştür. Yaşlanan nüfus ve buna bağlı olarak işgücündeki azalmanın bir sonucu olarak Çin, 1 Ocak 2016 tarihinde tek çocuk politikasını iptal etme kararı almış ve böylece Çinli çiftlerin iki çocuk sahibi olmasına izin vermiştir.
Çin'in Tek Çocuk Politikası Hakkında Sık Sorulanlar
Tek çocuk politikası nedir?
Tek çocuk politikası, Çin'de çoğu Çinli aileyi her biri bir çocukla sınırlayan bir programdı. Çin hükümeti tarafından 1980 yılında ülke çapında uygulanmaya başlandı ve 2016 yılında sona erdi. Politika, hükümetin çok hızlı olduğunu düşündüğü ülke nüfusunun artış hızını ele almak için yürürlüğe kondu. Uyumlu aileler için mali teşvikler, doğum kontrol hapları, zorla kısırlaştırma ve zorla kürtaj gibi çeşitli yöntemlerle uygulandı.
Tek çocuk politikası ne zaman başlatıldı?
25 Eylül 1980, genellikle Çin'in tek çocuk politikasının resmi başlangıcı olarak gösterilir, ancak bir ailedeki çocuk sayısını azaltma girişimleri bundan önce de vardı. Doğum kontrolü ve aile planlaması 1949'dan beri teşvik ediliyordu. 1978'de başlatılan gönüllü bir program aileleri sadece bir ya da iki çocuk sahibi olmaya teşvik etmiştir. 1979'da ailelerin kendilerini tek çocukla sınırlamaları için bir baskı yapıldı, ancak bu Çin genelinde eşit olarak uygulanmadı. Çin hükümeti 25 Eylül 1980'de ülke çapında tek çocuk politikasına uyulması çağrısında bulunan bir mektup yayınladı.
Tek çocuk politikası neden tartışmalıdır?
Çin'in tek çocuk politikası, hükümetin vatandaşların üreme yaşamlarına radikal bir müdahalesi olduğu için, nasıl uygulandığı ve bazı sonuçları nedeniyle tartışmalıydı. Hükümetin doğum kontrol hapı sağlamak gibi bazı uygulama yöntemleri nispeten hafif olsa da, milyonlarca Çinli zorla kısırlaştırma ve zorla kürtaj gibi yöntemlere katlanmak zorunda kaldı. Politikanın uzun vadeli sonuçları arasında Çin'de erkek sayısının kadın sayısından çok daha fazla olması ve işgücünün azalması yer aldı.
Tek çocuk politikası ne zaman sona erdi?
Çin'in tek çocuk politikasının sona erdiği 2015 yılının sonlarında duyuruldu ve 2016 yılında resmen sona erdi. Çin hükümeti 2016'dan itibaren tüm ailelerin iki çocuk sahibi olmasına izin verdi ve 2021'de tüm evli çiftlerin üç çocuğa kadar sahip olmasına izin verildi.
Tek çocuk politikasının sonuçları nelerdir?
Çin'in tek çocuk politikasının pek çok sonucu oldu. Ülkenin doğurganlık oranı ve doğum oranı 1980'den sonra düşmüştür; Çin hükümeti yaklaşık 400 milyon doğumun engellendiğini tahmin etmektedir. Erkek çocuklar genellikle kız çocuklarına tercih edildiğinden, Çin'deki cinsiyet oranı erkeklere doğru çarpık hale geldi ve kız fetüslerin kürtaj sayısında artışla birlikte öldürülen veya yetimhanelere yerleştirilen kız bebeklerin sayısında da artış oldu.
Tek çocuk politikasının 2016 yılında sona ermesinin ardından, Çin'in doğum ve doğurganlık oranları düşük kalmaya devam etti ve ülkeyi hızla yaşlanan bir nüfus ve küçülen bir işgücü ile baş başa bıraktı. Çin'in 2020 nüfus sayımından elde edilen veriler yaklaşan demografik ve ekonomik krize işaret ederken, Çin hükümeti 2021 yılında evli çiftlerin en fazla üç çocuk sahibi olmasına izin verileceğini duyurdu.
Kaynaklar: