Endüstriyel atıklar, çevre kirliliğinin en önemli kaynaklarından biridir. Tüm dünyada, işlenmemiş veya yanlış işlenmiş endüstriyel atıklar, endüstriyel alanlardaki ve çevredeki havayı, suyu ve toprağı kirletir. Bir endüstrinin neden olduğu kirlilik çoğu zaman diğerlerinden daha fazla toksik atık üretmesinden kaynaklanır. Uluslararası kar amacı gütmeyen bir organizasyon olan Pure Earth, dünyayı en çok kirleten endüstriler için bir çalışma gerçekleştirdi. Bu endüstriler aşağıda listelenmiştir:
Boya Endüstrisi
Boyalar, plastikler, kağıtlar, tekstiller, vb. sayısız ürüne renk katmak için boyalar kullanılıyor. Zengin renk ve dayanıklılıklarından dolayı yapay boyalar doğal olanlara tercih edilir. Bu boyalar eski tip fabrikalarda, çok sayıda kimyasal maddenin kullanıldığı karmaşık kimyasal işlemlerle üretilir. Bakır, krom, sülfürik asit vb. boya hazırlamada kullanılan kimyasallardan bazılarıdır. Dolayısıyla, bu sektörden gelen atıklar insan sağlığına zarar veren çoğu kimyasallarla ağır şekilde yüklenmektedir. Dünyayı en çok kirleten endüstriler arasındadır.
Ürün İmalatı
Ürün imalat endüstrisi son yıllarda hızla büyüdü. Birçok ülkenin ekonomik büyümesi tüketicilikteki büyümeyi yani daha fazla sayıda ürüne olan talebi artırdı. Bu nedenle ürün imalat fabrikaları her yerde ortaya çıkmaya başladı. Bu tür endüstriler genellikle çevre güvenliği standartlarını yerine getirmekte yetersiz kalmaktadır ve bu tür endüstrilerin kontrolünde takip eksiklikleri bulunmaktadır. Ürün imalatı, üretim birimlerinden gelen birçok kimyasal madde ve atık maddeyi içerir. Bu tür üretim alanlarının etrafı krom, kurşun, siyanür, cıva, kadmiyum vb. kirleticilerle çevrilir.
Kimyasal Üretim
Kimyasal üretim, plastikler, boyalar, patlayıcılar, renklendiriciler, farmasötikler ve petrokimyasallar gibi çok çeşitli kimyasalların üretimini ifade eder. Bu kimyasalların bize farklı şekillerde yararı olduğu konusunda hiçbir şüphe yoktur. Ancak üretimleri sırasında önemli miktarda toksik atık ve yan ürünün oluştuğu doğrudur. Kimyasallar için sürekli değişen pazar, bu kimyasallarda kullanılan teknolojilerde ve işlemlerde değişiklik yapılmasına neden oluyor. Bu değişiklikler, bu tür endüstrilerin takip edilmesini zor hale getirmektedir. Sorumsuz uygulamalar neticesinde oluşan çevre kirliliğinin neden olduğu hastalıklar ve rahatsızlıklar bu tür kimyasal imalat yapan yerlerin yakınında yaşayanların hayatlarını tehlikeye atar. Dünyayı en çok kirleten endüstriler arasında görülür.
Sanayi Bölgeleri
Sanayi siteleri ya da bölgeleri endüstriyel tesislerin, yan birimlerin ve ilgili altyapı tesislerinin büyümesi için özel olarak ayrılmış alanlardır. Bu tür alanlar genellikle şehirlerden ve kasabalardan güvenli mesafelerde bulunur. Ancak bu tür sanayi sitelerinde çalışanlar için yerleşim yerlerine de sahiptir. Dünyadaki pek çok endüstriyel alanda, çevreyi kirleten kirleticilere yol açan katı kirlilik denetimi yapılmamaktadır. Kirletici maddeler mevcut endüstrilerin niteliğine göre değişir. Pure Earth verilerine göre, çevreye zararlı kimyasal maddelerin salındığı sanayi bölgelerinin birçoğu başta Hindistan ve Pakistan olmak üzere Güney Asya'da bulunmaktadır. 100 kadar sanayi alanının yakınında yaşayan 5.8 milyon insanın sağlığının tehlikeye atıldığı tespit edilmiştir.
Endüstriyel Çöp Sahaları
Belediye katı atık işleme ve boşaltma işlemlerinin yanlış yönetilmesi çevre kirliliğine yol açmaktadır. Her ne kadar temel insan aktivitelerinin sonucu olan bu tür atıklardan kaçınmak mümkün olmasa da, her ülke bu atığın uygun yönetimi için kurallar ve düzenlemeler koyar. Bununla birlikte fon eksikliği, yolsuzluk veya verimsiz sistem genellikle insan ve çevre sağlığına yönelik potansiyel tehdit oluşturan, yönetilmeyen çöp alanlarına yol açmaktadır.
Küçük Ölçekli Altın Madenciliği
Altın madenciliği endüstrisi, genellikle küçük ölçekli bir birey tarafından geçim amaçlı işletilen endüstrisidir. Bu tür endüstriler altının cevherden çıkarılmasında modern teknolojiyi kullanmaktan yoksundur. İlkel yöntemler çevreye sorumsuzca atılan cıva gibi toksik atıkların oluşmasına yol açar. Artisanal altın madenciliği endüstrisi Afrika ve Latin Amerika ülkeleri gibi daha az güçlü bir ekonomiye ve küçük ölçekli işletmeler için daha az katı yasalara sahip ülkelerde gelişiyor. Bu kazançlı işletmeler dünyanın 55 ülkesinde, madencilerin yaklaşık yüzde 10 ila 15'ini istihdam etmektedir. Her ne kadar bu endüstri küresel altın üretiminin sadece %20'sini oluştursa da dünyadaki en büyük cıva kirliliği kaynaklarından biridir. Endüstri, küresel alanda ASGM (Artisanal & Small Scale Gold Mining) olarak bilinir.
Tabakhaneler
Tabaklama, ham hayvan derilerinden ve postlarından deri üretim sürecidir. Eti, yağ bezlerini ve saçları ham deriden çıkarmak için çeşitli kimyasalların kullanılmasını içerir. İşlemde önemli miktarda atık üretilir. Sorumsuz endüstriyel uygulamalar çevrenin tabaklamada kullanılan krom, şap, tanen vb. zararlı kimyasallarla kirlenmesine neden olur. Bütün bu kimyasallar insan sağlığına zararlıdır ve bazıları doğaları gereği kanser yapıcıdır. Pure Earth 100'den fazla zehirli tabaklama bölgesi tespit etmiştir. Bu tür alanlar, çevresinde yaşayan 1,5 milyon insanın hayatını tehlikeye atar.
Kurşun Eritme
Kurşun eritme endüstrisi yine dünyanın en kirletici 10 endüstrisinden biridir. Kurşun eritme işlemi, saf kurşunun cevherinden çıkarılmasını kapsayan bir dizi adımı içerir. Endüstri, zehirli atık su, katı atık ve havaya salınan kükürt dioksit gibi uçucu bileşikler şeklinde atıklar üretir. Pure Earth'ün verileri dünya genelinde yaklaşık 1.1 milyon insanın, 70'den fazla alanda bu sektörden doğan kirleticiler nedeniyle risk altında olduğunu belirtir. Dünyayı en çok kirleten endüstriler arasında görülür.
Madencilik ve Cevher İşleme
Çok sayıda sanayi, maden, metal ve değerli taş temini için madencilik ve cevher işleme endüstrisine bağlıdır. Bu ürünler doğadaki kayalarda cevher şeklinde bulunur ve kullanılmadan önce çıkarılması ve konsantre edilmesi gerekir. Bu tür işlemler çoğunlukla cıva, kurşun, kadmiyum vb. kirleticilerle yüklü büyük hacimli atıkların üretilmesine neden olur. Yeni teknolojilerin gelişmesiyle birlikte bu sektörden kaynaklanan kirlilik bir ölçüde azaltılmıştır. Ancak her madencilik ve cevher işleme şirketi temiz teknolojiyi hedeflememektedir. Sorumsuz uygulamalar genellikle çevrenin endüstriyel atıklarla kirletilmesine yol açar. Bu sektör dünya çapında yaklaşık 7 milyon insanı tehdit etmektedir.
Kullanılmış Kurşun Asitli Aküler
Pure Earth'e göre bu endüstriler (used lead-acid batteries ya da ULAB olarak bilinir) dünyanın en kirletici 10 endüstrisinden biri. Kurşun-asit bataryalar birçok amaç için kullanılırlar; otomotiv aküleri en yaygın kullanımlarıdır. Bu bataryalar şarj edilebilir olsa da, belli bir süre sonra elektrik yükünü tutma kapasitelerini kaybederler. Kullanılmayan piller tehlikeli atık olarak derecelendirilir ve geri dönüşüm endüstrisine gider.
Çoğu durumda endüstriler gerekli güvenlik standartlarını sağlamamaktadır ve işçiler zehirli atıkları işlemek için genellikle ham yöntemler kullanmaktadır. ULAB'lerin geri dönüşüm işlemi yakındaki havayı ve suyu kirleten toksik atıklara yol açan korumasız ortamlarda gerçekleştirilir. Pure Earth bu tür 150 bölge tespit etmiştir ve bu sanayi tarafından üretilen kirleticiler yaklaşık 1 milyon insanın sağlığını riske atmaktadır.
Endüstrilerin DALY Sıralaması
DALY nedir: Disability-Adjusted Life Years (Sakatlığa Ayarlanmış Yaşam Yılları), erken ölüm nedeniyle kaybedilen potansiyel insan yaşamının ve sakatlık nedeniyle kaybedilen üretken yaşamın toplamı olarak hesaplanır. Dünyayı en çok kirleten endüstriler için bu rakam daha yüksektir.
| Sıralama | Endüstri | DALY (Yeti yitimine ayarlanmış yaşam yılı) |
|---|---|---|
| 1 | Kullanılmış kurşun asitli aküler | 2,000,000 – 4,800,000 |
| 2 | Madencilik ve cevher işleme | 450,000 – 2,600,000 |
| 3 | Kurşun eritme | 1,000,000 – 2,500,000 |
| 4 | Tabakhaneler | 1,200,000 – 2,000,000 |
| 5 | Küçük ölçekli altın madenciliği | 600,000 – 1,600,000 |
| 6 | Endüstriyel çöp sahaları | 370,000 – 1,200,000 |
| 7 | Sanayi bölgeleri | 370,000 – 1,200,000 |
| 8 | Kimyasal imalat | 300,000 – 750,000 |
| 9 | Ürün imalatı | 400,000 – 700,000 |
| 10 | Boya endüstrisi | 220,000 – 430,000 |