Antik Yunan matematikçisi ve filozofu Thales, Yunancada "elektron" adıyla bilinen bir kehribar parçasıyla deneyler yaptığında ilk gözlemlerinin 2000 yıldan fazla bir zaman sonra bilimde hala bir yer tutacağını bilemezdi.
Thales'in dikkatini çeken, bir kehribar parçasını bir kürke sürttüğünde etrafındaki toz ve tüyleri çekmesiydi. O bunu bilmese de bugün statik enerji olarak bildiğimiz olguyla karşılaşmıştı. İzleyen yüzyıllar boyunca tüm dünyadaki bilimciler bu elektrik biçiminin yanı sıra mıknatıslar ve manyetizma üzerine deneyler yaptı. Elektrik ve mıknatıslar arasındaki bağlantı 19. yüzyıla kadar açıkça bilinemese de 17. ve 18. yüzyıllarda teknolojide önemli atılımlar yapılmıştı.
1800'ler ilerledikçe elektrik hakkında bilgi hızla arttı ve yenilikler hızla birbirini takip etti. 20. yüzyıl ufukta belirdiğinde pil ve ampul gibi birçok teknoloji zaman içinde daha da geliştirerek bugünkü yerini almıştı. Günümüzde bilimin karşısındaki zorluk çevre kirliliğine yol açmayan elektrik üretme yollarının bulunmasıdır.
Elektriğin keşfinin tarihsel gelişimi
MÖ 600 – Kehribar
Miletli Thales, kürke sürttüğü bir parça kehribarın etraftaki tüyleri çektiğini fark eder.
1600 – Gilbert'in De Magnete'i
İngiliz hekim William Gilbert mıknatıs çekimi hakkındaki ünlü çalışmasını yayınlar.
1700 – 10 – Elektrostatik jeneratör
İngiliz mucit Francis Hauksbee cam bir küre ve yün ip kullanarak statik enerji üretebilen bir cihaz geliştirir.
1745 – 46 – Leyden kavanozu
Pieter van Musschenbroek ve Ewald Georg von Kleist birbirlerinden bağımsız olarak statik enerjiyi depolayan bir cihaz geliştirirler.
1752 – Paratoner
ABD'li bilimci Benjamin Franklin ipine anahtar bağlanmış bir uçurtmayı fırtınalı havada uçurur ve şimşeğin bir elektrik biçimi olduğunu kanıtlar.
1799 – 1800 – İlk volta pili
İtalyan mucit Alessandro Volta, volta pili olarak bilinen ilk pili yapar. "Volt" birimine daha sonra onun adı verilir.
1820 – Elektromıknatıs keşfedildi
Danimarkalı fizikçi Hans Christian Ørsted mıknatısın bir pile bağlı yakınındaki bir kablodan etkilendiğini fark edince mıknatıs ile elektrik arasındaki ilişkiyi keşfeder.
1820'ler – 30'lar / Faraday deneyleri
İngiliz bilimci Michael Faraday, elektrik ve indüksiyon çemberli mıknatıs arasındaki ilişkiyi gösterir.
1825 – Elektromıknatıs
Joseph Henry'nin yaptığı elektromıknatıs denilen bu cihazda, volta pili oluşturmak için aside konan iki metal levha kullanılır.
1878 – 79 – Elektrikli ampul
İngiliz mucit Joseph Swan akkorlu "elektrik lambasını" yapar. Düşünce ABD'li bilimci Thomas Edison tarafından geliştirilir ve ampul ortaya çıkar.
1881 – Dünyanın ilk elektrikli sokak aydınlatması
Surrey bölgesinde İngiliz şehri Godalming, sokaklarına elektrik aydınlatması sağlayan kablolar döşeyerek gaz lambası dönemini sona erdirir.
1882 – Hidroelektrik enerji
Bilimciler su gücünün elektrik üretiminde kullanılabileceğini fark edince bu enerjiyi kullanabilmek için barajlar ve hidroelektrik santral inşa etmeye başlar.
1883-84 – Tesla Bobini
Sırp – Amerikalı buluşçu Nikola Tesla elektriği uzak mesafelere taşıyan bir bobin geliştirir. Bu, elektriğin yayılmasına yardım eden çok önemli bir buluştur.
1884 – Buhardan elektrik elde edilmesi
Sıvı su gibi buhar da, Charles Parsons tarafından yapılan türbin gibi cihazlar vasıtasıyla elektrik üretiminde kullanılır.
1950'ler – Nükleer güç
Bilimciler atomun, suyu ısıtmak için enerji kaynağı olarak kullanılabileceğini – kontrollü nükleer tepkimelerde – ve bu sayede elektrik üretilebileceğini keşfeder. 1951'de ilk nükleer enerji istasyonu ABD'nin Idaho eyaletindeki Arco'da inşa edilir.
21. yüzyıl başları – Sürdürülebilir elektrik
Enerji üretiminde eski yöntemlerin yarattığı kirlilikten duyulan endişe, rüzgar türbinleri gibi "yeşil" teknolojilerin geliştirilmesine yol açar.
Elektrik hakkında sık sorulanlar
Elektrik pilinin icadı kime aittir?
İtalyan bilim insanı Alessandro Volta 1800 yılında ilk elektrik pilini icat etmesiyle tanınır.
Faraday'ın elektromanyetik indüksiyon yasası nedir?
Faraday'ın elektromanyetik indüksiyon yasası, değişen bir manyetik alanın bir iletkende elektrik akımına neden olacağını belirtir.
İlk pratik elektrik motorunu kim icat etti?
Michael Faraday 1821'de ilk pratik elektrik motorunu icat etmekle tanınır.
James Clerk Maxwell'in elektrik alanındaki çalışmalarının önemi nedir?
James Clerk Maxwell, elektrik ve manyetizmanın aynı fenomenin farklı tezahürleri olduğunu gösteren ve modern elektrik mühendisliğinin gelişmesine yol açan elektromanyetik teori üzerine yaptığı çalışmalarla ünlüdür.
İlk ticari elektrik santrali ne zaman inşa edildi?
İlk ticari elektrik santrali 1882 yılında Thomas Edison'un ortağı Sebastian Ferranti tarafından Londra'da inşa edilmiştir.
Elektriğin gelişimindeki en önemli bilim insanları kimlerdir?
Elektriğin gelişimindeki kilit isimlerden biri, 18. yüzyılda elektriğin özellikleri üzerine çok sayıda deney yapan Benjamin Franklin'dir. Alessandro Volta 1800 yılında ilk elektrik pilini icat ederek bu alanda daha fazla gelişmenin önünü açmıştır.
Elektrik nedir?
Elektrik, elektronlar gibi yüklü parçacıkların hareketinden kaynaklanan bir enerji biçimidir.
Elektrik kablolardan nasıl akar?
İki nokta arasında bir voltaj farkı veya potansiyel oluştuğunda elektrik tellerden akar. Bu potansiyel farkı, elektronların daha yüksek potansiyelden daha düşük potansiyele doğru hareket etmesine neden olarak bir akım oluşturur.
Bir elektrik devresindeki direnç nedir?
Direnç, bir elektrik devresindeki akım akışına karşıtlıktır. Ohm cinsinden ölçülür ve telin yapıldığı malzemenin türü, uzunluğu ve kesit alanı gibi faktörlerden etkilenebilir.
AC ve DC elektrik arasındaki fark nedir?
AC (alternatif akım) elektrik periyodik olarak yön değiştirirken, DC (doğru akım) elektrik tek yönde akar. AC, uzun mesafelerde güç aktarımı için kullanılırken, DC genellikle pillerde ve elektronik cihazlarda kullanılır.