Dünya, suyun üzerinde kalıcı olarak duran ve Avustralya'nın aksine kıta olarak sınıflandırılmayan yüz binlerce kara kütlesiyle dolu. Yeryüzündeki en büyük ada Grönland'dır. Ancak çoğunlukla veya tamamen takımadalardan yani zincir veya küme yapıdaki ada topluluklarından oluşan ülkeler var. Norveç ve İsveç gibi ülkelerin sınırları içerisinde 200.000'den fazla ada bulunuyor.
En Fazla Adaya Sahip Ülkeler
- Grönland, dünyanın en büyük adası.
- Norveç ve İsveç, büyük ölçüde Kuzey Kutbu'nda olmak üzere dünyada en çok adaya sahip iki ülke.
- Kanada ise binlerce adasıyla üç okyanusu çevreleyen, dünyanın en uzun kıyı şeridine sahip.
İsveç – 267.570 ada
Dünyanın en kuzeyindeki ülkelerden biri olan İsveç, 221.831 adaya sahip ve bunların yaklaşık 24.000'i, herkesin yemyeşil ormanlarda ve tarlalarda yürüyüş yapmasına ve toprak sahibine sormadan çilek veya mantar yemesine izin veren Kamu Erişim Hakkı politikası aracılığıyla halka açık durumda (doğal çevreye ve özel mülkiyete saygı gösterildiği sürece). İsveç, dünyada en çok adaya sahip ülke olmasına rağmen bunlardan 1.000'den azında yerleşim vardır.
Ülkenin binlerce adasının çoğunluğu doğu kıyı şeridi boyunca uzanır; en kuzeyden başlar ve en güneye kadar iner. Kalan küçük bir kesimse İsveç'in batı kıyısında yer alıyor. En bilineni Stockholm Takımadaları ve bunlar kuzeyde Öregrund ile güneyde Landsort arasında uzanan yaklaşık 30.000 ada, adacık ve kayalıktır. Göteborg Takımadaları ve Bohuslän Takımadaları batı sahilindeler. Özellikle 8.000'den fazla ada ve adacıktan oluşan Bohuslän, CNN Travel tarafından dünyanın en güzel yedinci doğal vahşi alanı gösterildi.
Norveç – 239.057 ada
Norveç, en ünlüleri Kuzey Kutup Dairesi'nin üzerindeki Norveç Denizi'ni çevreleyen Lofoten Adaları olan yüz binlerce adasıyla ünlü. Lofoten Adaları sürdürülebilir tatil lokasyonu sertifikasına sahip. Bu sertifika, doğal çevre ve kültürü koruyarak, sosyal değerleri ve ekonomik canlılığı güçlendiren ve turizmin olumsuz etkilerini azaltan yerlere verilir.
Lofoten Adaları, Körfez Akıntısı nedeniyle karşılaştığı çalkantılı deniz sularına rağmen, Kuzey Kutup Dairesi'ne doğru uzanan diğer yerlere göre daha ılıman bir iklime sahip. Geniş balıkçılık fırsatları, yazları gözlenen gece yarısı güneşi ve kış aylarında rastlanan kuzey ışıkları ile tanınan Lofoten Adaları, gezginlere, ressamlara, şairlere, fotoğrafçılara ve yazarlara ilham vererek hem turistler hem de sanatçılar için cazibe merkezi oldu.
Norveç'in Batı Fiyortlar'ında da birçok ada bulunur. Burası derin vadiler, dik tepeler, nehirler, şelaleler ve engebeli topografik özelliklere sahip sayısız adadan oluşuyor. Benzer şekilde, Güney Sahili olarak bilinen Norveç ovası da birkaç küçük adaya ev sahipliği yapmakta.
Finlandiya – 178.947 ada
Komşu ülkeler İsveç ve Norveç gibi, Finlandiya da kıyılarının açıklarında 178.947 adaya sahip. Ülke çok sayıda kayalık adadan oluşuyor ve Takımadalar bölgesinde olanlar ülkenin güneybatı kıyılarından Baltık Denizi'ne kadar uzanır.
Finlandiya'daki Takımadalar, Bothnia Körfezi'nin girişindeki Aland Adaları'nı içine alır. I. Dünya Savaşı'ndan sonra hem Finlandiya hem de İsveç'in Alandlar üzerinde hak iddia etmesi adaların mülkiyetine dair sorun doğurdu. İsveç, adaların kültürel olarak Fin'den ziyade İsveçli olduğunu iddia etti. Bununla birlikte, Milletler Cemiyeti, Finlandiya'nın Aland Adaları'nın çevresindeki deniz suyunun kış aylarında donarak Finlandiya'ya fiziksel olarak bağlı hale geldiğine dikkat çekti. Ülkenin, savunma hatları için bu donmuş deniz suyuna ihtiyacı olacağı söylenerek ada 1921'de ülkeye verildi.
Kanada – 52.455 ada
10 milyon km kareye yaklaşan alanıyla yüz ölçümü bakımından en büyük ikinci ülke olan Kanada, Arktik Okyanusu, Pasifik Okyanusu ve Atlas Okyanuslarında toplam 52.455 adaya sahip. Bu da en uzun sahil şeridine sahip ülke olmasını sağlıyor. Adalarından üçü, dünyanın en büyük ilk 10'u arasında yer alan Baffin Adası, Ellesmere Adası ve Victoria Adası'dır. Hepsi de Arktik Takımadaları'nın bir parçası.
Arktik Takımadaları, ülkenin kuzeyindeki Arktik Okyanusu'ndalar. Toplamda 1,4 milyon km kareden fazla bir alanı kaplıyorlar. Güneydoğudaki bu kara kütleleri, dünyadaki en büyük kıta kalkanlarından biri olan Kanada Kalkanı'nın bir uzantısıdır; adalar güneyde Arktik ovalarının ve kuzeyde Innuitian Dağlarının bir parçasılar.
Amerika Birleşik Devletleri – 18.617 ada
Amerika Birleşik Devletleri, Hawaii Takımadaları gibi tanınmış yerler dahil 18.617 adaya sahip olduğunu belirtir. Bu ada alanlarının bazıları toplam 50 eyalete bağlıdır ve nüfus sayımına dahil edilirler. Bu adalar arasında Porto Riko, ABD Virjin Adaları, Guam, Amerikan Samoası ve Kuzey Mariana Adaları Topluluğu var. Mısır Adaları, Navassa Adası, Quita Sueño Bank, Roncador Cay ve Serrana Bank, Baker, Howland ve Jarvis Adaları, Kanton ve Enderbury Adaları, Johnston Atoll, Kingman Resifi, Midway Adaları ve Wake Island en bilinenler arasında. Alaska tek başına 2.600'den fazla ada içeriyor.
Porto Riko ilk olarak 1899'da, ardından 1917'de Virgin Adaları'ndan sayıldı ve sırasıyla 1963 ve 1958'de ekonomik nüfus sayımı programları uygulandı. Wake Island, İkinci Dünya Savaşı sırasında oynadığı rolle tarihi öneme sahiptir. 1898'de Amerikan mülkiyetine geçti, 1950 ABD nüfus sayımına dahil edildi ve 1962'den beri ABD Hava Kuvvetleri tarafından kullanılıyor.
Endonezya – 17.504 ada
Dünyanın en geniş nüfuslu dördüncü ülkesi olan Endonezya, dünyanın en büyük tek parça takımadası olarak bilinen bölgede yaklaşık 17.504 adaya sahip. Endonezya Takımadaları, beş büyük ada ve 30 küçük ada ve adacık grubundan oluşuyor ve yaklaşık 6.000 adada yerleşim var. Endonezya adaları ekvatorun üzerinde yer alır ve Pasifik ile Hint Okyanusları arasında kavşak oluşturur.
Adaların en kalabalık olanı, Karadeniz Bölgesi ile yaklaşık aynı büyüklükte olan ve Endonezya nüfusunun %60'ını barındıran 130 milyon kişilik Java'dır. Sumatra adası çok daha büyük ancak ülke nüfusunun üçte birini içerir. Diğer ana adalar arasında Kalimantan (Endonezya Borneo'su), Sulawesi ve Yeni Gine Papua veya Irian Jaya olarak bilinen Endonezya bölümü var. Adalar büyük ölçüde dağlıklar ve yaklaşık 100'ü aktif olan yaklaşık 400 yanardağ var.
Avustralya – 8.222 ada
Teknik olarak bir kıta olmasına ve kendisi bir ada olarak görülmemesine rağmen, Avustralya ve çevresindeki Pasifik Okyanusu'nda ülkeye ait yaklaşık 8.222 ada var. Avustralya bizzat kıyı şeridinin etrafındaki Adaları kullanır. Bu adalar yüksek gelgitte su altında kalmayan küçük kayalıklardan Canberra ve birkaç ilçeyi içine alan Avustralya Başkent Bölgesi'nin iki katı büyüklüğünde olanlara kadar değişiyor. Bunlardan biri Fraser Adası olarak biliniyor ve dünyanın en büyük kum adasıdır.
Avustralya, topraklarının dışındaki Pasifik, Hint ve Güney Okyanusları'nda ve Mercan ile Timor Denizlerinde bulunan birçok büyük adası olduğunu da iddia eder. Bu okyanus adaları arasında Hint Okyanusu'nda ıssızlığın ortasında olan Noel Adası var (en yakın kara 350 km'de uzaklıktaki Endonezya, Java'sıdır).
Filipinler – 7.641 ada
Filipinler, Asya anakarasının güneydoğusunda, Tayvan ve Borneo arasında bulunan 7.641 adadan oluşan en ünlü takımadalardan biri. Adalar üç bölgeye ayrılıyor: Kuzeyde Luzon, orta bölgelerde Visayas ve güneyde Mindanao. Luzon en büyük ada ve başkent Manila'ya doğru uzanır. Visayas daha çok plajları ve koylarıyla tanınırken Mindanao yemyeşil ormanlarla kaplı. Filipinler adaylarıyla birlikte yaklaşık 300.000 km kare bir araziyi kaplıyor ve bunun yaklaşık 2.000 km karesi sudan oluşur.
Japonya – 6.852 ada
Filipinler ve Endonezya gibi, Japonya da Pasifik Okyanusu'nda bir takımada ülkesidir. Toplam 6.852 adadan oluşan ülkenin ana dört kara parçası Hokkaido, Honshu, Shikoku ve Kyushu isimlerine sahip. Adaların topografyasının yaklaşık beşte dördü dağlıktır. Japon Alpleri, birçok Japon halkının kutsal olduğunu düşündüğü koni şeklinde bir yanardağ olan ünlü Fuji Dağı dahil Honshu'nun merkezinden aşağı akar.
Ryukyu Adaları, Kyushu'nun yaklaşık 970 km güneyindedir ve neredeyse Tayvan'a ulaşan 200'den fazla küçük adadan oluşur. Uzak güneydoğudaki Iwo Jima ve Bonin Adaları (veya Ogasawara Adaları) olarak adlandırılan bir grup daha var.
Şili – 5.000 ada
En az 5.000 adaya ev sahipliği yapan Şili, yaklaşık 700 kişilik nüfusa sahip Juan Fernández Takımadaları'nı barındırıyor. Şili, içlerinden yerleşik nüfusu olmayan tek ada olan Robinson Crusoe Adası ile tanınır. Takımadaların çoğu insanlardan ziyade zengin flora ve faunayla dolu ve adalarda başka yerlerde nadiren bulunan bitki türleri var. Chiloé gibi Şili adaları, zengin balıkçılık ve çiftçilikle tanınıyor.
1520'de ada sakinleri tarafından başlatılan çok sayıda yangın nedeniyle Magellan ülkeye Tierra del Fuego (Ateş Ülkesi) adını vermiştir. Binlerce adadan oluşur ve Islas Desventuradas meşhur bir küçük okyanus adası grubudur. Şili anakarasından yaklaşık 850 km uzakta ve volkanik bir bölge olarak nitelendirilir.
Adalar genellikle farklı bir kültüre ve biyolojik çeşitliliğe sahip olduğundan hem insan toplumunda hem de onu çevreleyen flora ve faunada daima egzotik farklılıklara yol açarlar. Bir ada diğer komşusundan büyük ölçüde farklı görünebiliyor. Bu çeşitlilik, insanın bu geniş ve güzel gezegende seyahat ederken şaşırtıcı keşifler yapmasını sağlıyor.
Ada Sayısına Göre Ülke Sıralaması
Sıra | Ülke | Ada sayısı |
---|---|---|
1 | İsveç | 267.570 |
2 | Norveç | 239.057 |
3 | Finlandiya | 178.947 |
4 | Kanada | 52.455 |
5 | ABD | 18.617 |
6 | Endonezya | 17.504 |
7 | Avustralya | 8.222 |
8 | Filipinler | 7.641 |
9 | Japonya | 6.852 |
10 | Şili | 5.000 |
11 | Çin | 5.000 |
12 | Güney Kore | 4.400 |
13 | Küba | 4.195 |
14 | Vietnam | 4.000 |
15 | Kuzey Kore | 3.579 |
16 | Yunanistan | 3.054 |
17 | Estonya | 1.520 |
18 | Tayland | 1.430 |
19 | Danimarka | 1.419 |
20 | Papua Yeni Gine | 1.400 |
21 | Suudi Arabistan | 1.285 |
22 | Hırvatistan | 1.246 |
23 | Hindistan | 1.200 |
24 | Maldivler | 1.196 |
25 | Marshall Adaları | 1.156 |
26 | Birleşik Krallık | 1.000 |
27 | Burma | 1.000 |
28 | Solomon Adaları | 900 |
29 | Malezya | 878 |
30 | Grönland | 800 |
31 | Falkland Adaları | 778 |
32 | Birleşik Arap Emirlikleri | 700 |
33 | Bahamalar | 700 |
34 | Mikronezya | 607 |
35 | Yeni Zellanda | 600 |
36 | Türkiye | 500 |
37 | Belize | 450 |
38 | Venezuela | 418 |
39 | Svalbard | 400 |
40 | Eritre | 354 |
41 | Palau | 340 |
42 | Fiji | 330 |
43 | Turks ve Caicos Adaları | 307 |
44 | İrlanda | 270 |
45 | Kolombiya | 270 |
46 | Hong Kong | 263 |
47 | Yemen | 220 |
48 | İtalya | 210 |
49 | Bermuda | 181 |
50 | Tonga | 169 |
Referanslar:
- Statista – The Countries With The Most Islands
- Wikipedia – List of countries by number of islands
- WorldData.info – Islands by country