İklim değişikliğinin Dünya üzerinde atmosferden buz tabakalarına, alglerden fillere kadar her şeyi etkileyen zararlı etkileri var. Ancak uzaydan gelen kayalar bile ısınma ve havayla ilgili karışıklıklara karşı bağışık değildir.
Meteoritler, Dünya atmosferinden vızıldayarak geçip donuk, kavrulmuş siyah kayalar olarak yere inen başka dünyaların parçalarıdır. On yıllardır gezegen bilimciler meteoritleri geldikleri uzak yerleri daha iyi anlamak için kullandılar ve Antarktika bugüne kadar toplananların yüzde 60'ından fazlasını sağlayarak özellikle değerli bir kaynak oldu. Ancak 8 Nisan'da Nature Climate Change dergisinde yayınlanan araştırmaya göre, bu ödül kayboluyor olabilir. Bilim insanları, Antarktika meteoritlerini topladığımızdan daha hızlı kaybettiğimizi ve gezegen ısınmaya devam ettikçe kayıp oranının artacağını ve kayaların buz tabakalarının derinliklerine, bilim insanlarının ulaşamayacağı yerlere batacağını tahmin ediyor.
Bilim insanları bugüne kadar yaklaşık 80.000 meteorit toplamış olsa da, hangilerinin yeni bir şeyler ortaya çıkaracağını söylemek mümkün değil. Washington, D.C.'deki Ulusal Doğa Tarihi Müzesi'nde jeolog ve Antarktika göktaşı koleksiyonu küratörü olan Cari Corrigan, "Genellikle her sezon geri getirilen göktaşlarından birkaçı daha önce hiç görmediğimiz bir şeydir" diyor. "Her biri, tüm güneş sisteminin nasıl oluştuğunu anlamamıza yardımcı olan bir bulmacanın parçası gibi."
Bu güneş sistemi kalıntıları Dünya'nın her yerine ve her yerine düşer, ancak çoğu meteorit kaybolur — okyanusa düşer veya hemen karasal kayalara karışırlar. Antarktika'da ise bunun aksine, koyu renkli uzay taşları kasvetli arazide göze çarpıyor. Buna ek olarak, buzun kıta üzerindeki yavaş akışı, uzay taşlarını bilim insanları için hazine hazinesi haline gelen belirli bölgelerde yoğunlaştırıyor.
Brüksel Özgür Üniversitesi'nde (ULB) buzulbilim alanında doktora adayı ve yeni araştırmanın ortak yazarı Veronica Tollenaar, "Meteoritler buz tabakasının herhangi bir yerine düşebilir" diyor. "Buzun içine gömülüyorlar ve buzla birlikte akıyorlar, ancak bir bariyer olduğunda akış yüzeye doğru yeniden yönlendiriliyor." Bu olgu bilim insanları için faydalı çünkü uzay taşlarını belirli yerlerde yoğunlaştırıyor. Kıtadaki bazı bölgelerde sert rüzgârlar buzu yukarıdan aşındırarak meteorları ve buzun içindeki diğer materyalleri ortaya çıkarıyor ve kayalar binlerce yıl boyunca burada kalabiliyor. Bilim insanları bu noktalara renklerinden dolayı "mavi buz" diyor. Bu iki süreç göktaşı avcılığını kolaylaştırıyor; yine de bilim insanları Antarktika'nın buzları üzerinde yüz binlerce uzay taşının daha bulunmayı beklediğini tahmin ediyor.
Ancak dünya ısındıkça, Antarktika'nın bu göktaşı dinamikleri de değişiyor. Tıpkı güneşli bir günde siyah bir tişört gibi, Antarktika'nın yüzeyindeki bir göktaşı da ısıyı hapsederek çevresindeki buza yayıyor. Hava sıcaklıkları yeterince soğuk olduğunda, ekstra ısı çok fazla fark yaratmaz; ancak iklim değişikliği kutupları ısıttıkça, bir göktaşından gelen ekstra birkaç derecelik ısı, etrafındaki ve altındaki buzu eritmek için daha sık yeterli olacak ve kayayı buz tabakasının derinliklerine, bilim insanlarının ulaşamayacağı bir yere gönderecektir.
Brüksel Vrije Üniversitesi (VLB) ve İsviçre Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü'nde (ETH Zürih) buzulbilimci olan çalışmanın ortak yazarı Harry Zekollari, "Tipik olarak, [bir göktaşı] yüzeye getirildiğinde, yüzeyde kalmak için bir tür savaş vermesi gerekir" diyor. "Gördüğümüz şey, eksi 10 santigrat derece civarında bir yerde sihirli bir eşik olduğu." Sıcaklıklar bundan daha soğuk olduğunda, buz hayatta kalıyor; daha sıcak olduğunda ise meteoritler kaybolmaya başlıyor — bugün bile. Zekollari, "Her yıl yaklaşık 1.000 meteorit buluyoruz ama bunun beş katını kaybediyoruz" diyor.
Tollenaar, Zekollari ve meslektaşları, Antarktika'nın kalan meteorit hazinelerinin nerede olabileceğini belirlemek için makine öğrenimini kullandılar ve ardından farklı ısınma senaryolarının her konumu nasıl etkileyeceğini tahmin ettiler.
Analizleri, Antarktika'nın meteoritlerinin yaklaşık dörtte birinin 2050 yılına kadar kaybolacağını ve en korkunç ısınma tahminleri altında 2100 yılına kadar dörtte üçüne ulaşılamayacağını gösteriyor. Zekollari, ortalama bir santigrat derecelik ısınmanın her onda birinde meteoritlerin yüzde 1 ya da 2'sinin yok olacağını söylüyor. Corrigan, tarihsel olarak Antarktika'nın iç kısımlarının çok fazla kar yağışı görmediğini, ancak iklim değişikliğinden kaynaklanan artan oranların meteoritleri de gizleyeceğini ve bilim insanlarının toplayabileceği örnek miktarını analizin önerdiğinin ötesinde azaltacağını belirtiyor.
Meteoritleri kaybetmenin, güneş sistemini anlamaya çalışan bilim insanları için gerçek sonuçları var. Corrigan, Antarktika'ya yapılan keşif gezilerinin zorlu olduğunu ancak Ay'a astronot göndermek ya da asteroit parçalarını yakalamak için robotik uzay aracı göndermek kadar zor olmadığını söylüyor. "Bu bir tür fakir adamın numune geri dönüş görevi, ancak yine de paraya mal oluyor."
