Patlayan bir yanardağdan dışarı saçılan bir lavı durdurabilir misiniz? Yerleşim yerine doğru gelmekte olan bir lav akışını yönlendirmek için çukur açmak yüzyıllardır bilinen bir yöntemdir: Sicilyalılar 1669'daki Etna Yanardağı patlamasından sonra kazma ve kürekle çukurlar açtılar. Ancak kurtulmalarını sağlayan volkanın durmasıydı. Lav son derece yoğundur. O kadar yoğun ki, akışkan olmasıyla sıvı özelliği gösterse de eğer yanmamayı başarırsanız üzerinde yürüyebilirsiniz. Yani lavların içine batmazsınız.
Lava Karşı Duvar Yerleştirmek
Lav aslında göründüğünden ağırdır çünkü temelde sıvı kayadır. Yapışkan bir şurup gibi aksa da betondan yoğundur (2.400'e karşı 2.800 kg/m3). Yoğun şeyler daha az yoğun şeylerin üstüne çıkar. Lav akışının önüne beton duvar koymak bu yüzden onu durdurmuyor. Lav yaklaşık 1.100 santigrat ile inanılmaz düzeyde sıcak. Beton duvarlar 1.500 santigrat ısıda erise de lavlar bir kez duvarın önünde biriktiğinde mutlaka üzerinden aşar. Dahası bu birikme lavın ısısını yükseltir.
Beton tek seçenek değil: 1983'te Etna Yanardağı'ndaki bir patlama üç kasabayı tehdit edince lavı yönlendirmek için külden ve kayadan bariyerler inşa edildi. Amaç lavları yavaşlatmak ve yönünü değiştirmekti. Lavlar 18 metre yüksekliğinde ve 10 metre genişliğindeki ilk engeli aştı ancak diğer üç engel lavı binalardan metrelerce farkla yönlendirmeye yetti. Engellerden birinin üstü 2 metre lavla kaplandı.
Etna Yanardağı 1991'de yeniden patlayınca bu kez bombalarla gedikler açıldı ve lavlar yapay çukurlara yönlendirildi. Çukurdan taşan lav içinse beton duvarlar yerleştirildi. Ancak bilim adamlarının açıkladığı gibi eğer akış devam etseydi lavları durdurmak mümkün olmayacaktı.
Lav akışının yönünü ön görmek oldukça zordur.
Yanardağı Bombalamak
Lav tüpleri (lavın içindeki tüneller), lavın soğuyan ve sertleşen dış kabuk kısmıdır ve içeride daha hızlı biçimde akan erimiş kayayı yalıtır. Bu kanallar lavın daha uzağa ve daha hızlı biçimde hareket etmesini sağlar. Teoride bombalar bu tüpleri yok edebilir ve lavı havaya maruz bırakarak soğutup yavaşlatmalıdır.
Geçmişte lavları durdurmak için yanardağı bombalama denemeleri yapıldı. ABD'li bir yarbay dahil pek çok kişi bunu denedi: George S. Patton 1935'te Hawaii'de bir kasabayı günde 1,6 km hızla akan bir lavdan kurtarmak için Mauna Loa Yanardağı'ndaki lavın çıktığı yarığı bombaladı.
Denemede bombalar tüplerin bazı bölümlerini başarıyla parçaladı ve krater oluşturdu. Ancak boşluklara dolan lav kısa sürede yeni tüpler oluşturarak yoluna devam etti. Operasyon başarısız olsa da daha büyük bombalar ve daha hassas hedefleme ile yöntemin işe yarayabileceği düşünülür. Kasabayı kurtaran Mauna Loa'nın durması oldu.
Suyla Soğutmak
Lava su püskürtmek de bir seçenek. Ancak tüm doğal maddeler arasında su ikinci en yüksek ısı kapasitesine sahip. Yani sıcaklığını bir derece yükseltmek bile diğer çoğu şeyden fazla ısı gerektiriyor. Bu yüzden suyun bir şeyi soğutması çok uzun sürer. Çoğu bazalt lav 1.000°C ısıyla yüzeye çıkar ve birkaç yüz derece düşünce katılaşır. Lava su püskürtmek yüksek asitli gazlar oluşturuyor. Dahası yalıtım sağlayan dış kabuk soğutulsa bile içerideki lav hala daha akışkan kalır. Yine birkaç milyar litre suyunuz varsa şansınız var:
1973'te İzlanda'nın Heimaey adasındaki Eldfell Yanardağı'ndan dışarı çıkan lav akışını durdurmak için suyun soğutma etkisi kullanıldı. Bu amaçla 6,8 milyar litre buz gibi deniz suyu lavlara püskürtüldü. Isı çok fazla olduğundan lavın ilerlemesi engellenemedi. Ancak lavları adanın limanından uzaklaştırmada bir miktar başarılı olundu. Bu patlama bir kişiyi öldürmüş ve birkaç kasabayı kısmen yok etmiştir.
Denemelerde neredeyse 5 ay boyunca soğuk deniz suyu lavlara püskürtüldü. Aşırı ısınmış kayaya çarpan su anında buhara dönüşerek lavın ısısının dağılmasını sağladı. Su püskürtme çalışmasından önce yakındaki Vestmannaeyjar kasabasının beşte biri yok olmuştu ancak suların lavı soğutup yavaşlatmasıyla limanı kurtarmak mümkün oldu.