Romalı askerlerin gelirleri birçok kişinin göz ardı ettiği bir konudur. Ne de olsa, Romalı bir askerin muhasebesini incelemek ve gelirini hesaplamak, lejyonerlerin kendileriyle aynı ilgiyi uyandırmaz. Ancak bu, askerlik hizmetinin neden prestijli kabul edildiğini ve neden çok sayıda insanın katılmak istediğini anlamamıza yardımcı olacaktır.
Roma ordusundaki nispeten yüksek gelir ve ayrıcalıklar, gençlerin hizmete girmesi için en büyük motivasyonlardı. Bu aynı zamanda İmparatorluk için en büyük harcama kalemiydi.
Bazı verilere göre, lejyonların bakımı barış döneminde bile devlet bütçesinin %40-50'sini tüketiyordu. Erken İmparatorluğun en güçlü ordusu muazzam miktarda altın tüketiyordu ve bu da bize ordunun Roma devletinin en önemli unsuru olduğunu kesin bir şekilde anlatmaktadır.
Bu makale, bir auxiliary'den (yardımcı birliklerin askeri) ve bir lejyoner erden başlayarak bir tribün ve bir legate'ye (lejyonun üst düzey pozisyonları) kadar yıllık geliri incelemektedir. Bu gelirlerin büyüklüğünü daha iyi anlamak için bu paranın satın alma gücüne de bakılmaktadır. Augustus'tan Domitianus'a kadar olan dönem temel alınmıştır.
Atlı Askerlerin Yıllık Maaşları
"Stipendium" Romalı askerlerin yıllık maaşları için kullanılan bir terimdi. Augustus döneminde, bir lejyonerin maaşı Domitianus dönemine kadar yılda üç taksitte ödenmek üzere 225 denarii olarak belirlenmişti. Domitianus daha sonra maaşı dört taksitte ödenmek üzere 300 denarii'ye yükseltti. Bu 225 ve 300 denarii rakamları, diğer birim ve branşlardaki askeri personelin maaşlarını hesaplamak için kullanılan anahtar rakamlardır. Örneğin, lejyoner süvarileri 300 denarii alırken, lejyoner piyadeleri 225 denarii alıyordu.
Yardımcı birlikler Roma ordusunun neredeyse yarısını oluşturuyordu, ancak maaşları lejyonerlerden çok daha düşüktü. Kabaca, bir yardımcı piyade 75 denarii (bir lejyonerin maaşının 1/3'ü) alıyordu.
Yardımcı süvariler 150-200 denarii alırken, alae süvarileri 250 denarii alırdı. Praetorian filosundaki denizciler 150 denarii alırken, eyalet filolarındakiler 75 denarii alıyordu. Tüm yeni askerlere, atandıkları birimlere seyahat masraflarını karşılamak için birden fazla taksitle 75 denarii ödenirdi.
Roma Garnizonu'nda Maaş
Roma garnizonu, lejyonlar ve yardımcı kohortlar düzeyinde ayrı bir bütçe kalemiydi ve bugün Londra'da ve diğer pahalı başkentlerde olduğu gibi bir prim ödeniyordu. Gece nöbeti tutan askerler 150 denarii alırken, kentsel kohort piyadeleri 375 denarii alıyordu. Praetorian Muhafızlarının durumu çok daha iyiydi; yıllık gelirleri piyadeler için 750 denarii, süvariler içinse 1.000 denarii civarındaydı. Praetorian Muhafızları'ndaki yüzbaşılar, aşağıda belirtilecek olan lejyoner yüzbaşılarla aynı maaşı alırlardı.
Asker maaşları çiftçilere ya da halktan kişilere kıyasla nispeten yüksekti, ancak toplam miktarın sadece yaklaşık 1/3'ü doğrudan ödeniyordu, çünkü 2/3'ü kendi bakımları için kesiliyordu — giysi, silah, yiyecek ve hayvan yemi. Bazı askerler paralarının bir kısmını işten muafiyet ve 'barışçıl' hizmet için ödüyorlardı. Yine de bazı dönemlerde devlet hazinesi birliklerin bakımını tamamen karşılayarak lejyonerlerin kazandıkları maaşın çoğunu ellerinde tutmalarına izin veriyordu.
Subaylar ve Küçük Komutanlar
Askerler ve subaylar arasındaki gelir farkı oldukça önemliydi. Domitianus döneminde subayların maaşları yaklaşık olarak aşağıdaki gibiydi:
Görüldüğü gibi subay rütbesine yükselen bir asker tüm ihtiyaçlarını tam olarak karşılayabiliyor ve kendini oldukça rahat hissedebiliyordu.
Hediyeler ve İkramiyeler
Bir askerin gelirinin önemli bir kısmı bayramlarda imparatordan gelen hediyelerden gelirdi. Para çoğunlukla imparatorluk hazinesinden tahsis edilirdi. Miktarlar her zaman farklıydı ve belirli bir bayrama ve imparatora bağlıydı. En büyük ikramiyeler imparatorun tahta çıktığı gün ve imparatorun doğum gününde ödenirdi. Ne yazık ki bu ödemeler hakkında elimizde neredeyse hiç veri yok, ancak yine de hatalı da olsa bazı hesaplamalar yapabiliriz:
Askerlere bu miktarın sadece yarısı elden ödenir, geri kalanı ise emekli olduktan sonra verilirdi. Bu şekilde asker yaşlılık için birikim yapıyor ve tüm parayı zevklerine harcamıyordu.
Görevden Alma ve Emeklilik
Ülke bütçesinin önemli bir kısmı emekli olan askerlere gidiyordu. MÖ 13'ten itibaren gaziler toprak yerine para ödülü (praemia nummaria) almaya başladı. Bu amaçla İmparator Augustus özel bir askeri hazine oluşturdu ve başlangıç sermayesi olarak kendi fonlarından 170 milyon sestertius (42,5 milyon denarii) katkıda bulundu. "Kıdem tazminatı" lejyonerler için 3,000 denarii ve Praetorianlar için 5,000 denarii olarak belirlendi. Oldukça önemli bir miktar. Yıllık %6 oranında yatırım yapan gazi, 14 yıl boyunca maaşına eşit bir miktar olan 300 denarii alabiliyordu. Emekli yardımcı birlikler emekli olduklarında gazilik yardımı alamıyordu.
Roma hazinesi ödül ödemeleri için her yıl muazzam miktarlarda para harcıyordu. 25-30 lejyonla yıllık gazi sayısı 6.000-7.000 kişi civarındaydı. Subay birliklerine yapılan ödemelerin de arttığı düşünülürse, ödül ödemelerinin teorik toplamı 14 milyon denarii civarında olabilirdi.
Denarius'un Satın Alma Gücü
Bir askerin maaşının büyüklüğünü anlamak için, bu parayla kaç modii (modius) buğday satın alınabileceğini inceleyelim. Bir modius 8,754 litre ya da 6,73 kg buğdaya eşittir. 1 somun ekmeğin ağırlığı yaklaşık 327 gram ya da 1 Roma poundudur. Bir modius ile yaklaşık 20 somun ekmek yapılabilirdi. Birinci yüzyıl ortalarında Roma'da bir modius buğdayın maliyeti yaklaşık 32 asses veya 3 denarii (1 denarius = 10 asses) ve bir somun ekmek başına 2 asses idi. Eyaletlerde buğday ve ekmeğin maliyeti neredeyse 2 kat daha düşüktü; modius başına 1,5 denarii (15-16 asses) ve somun ekmek başına 1 as'a eşitti.
Bir lejyoner 300 denarii maaş ve eline geçen yaklaşık 100 denarii ile eyaletlerde 1.000 ekmek ya da Roma'da 500 ekmek satın alabilirdi. Askerin kesinti yapılmadan para aldığı dönemi ele alırsak, bu taşrada yaklaşık 3.000, Roma'da ise 1.500 somun olacaktır. Eğer hazır ürün yerine buğday satın alırsa, 100 denarii Roma'da 33 modii buğday (660 somun ekmek) ve taşrada 66 modii (1.320 somun ekmek) için yeterli olabilirdi. Kesintiler olmadan — Roma'da 100 modii (~2.000 somun) ve eyaletlerde 200 modii (4.000 somun). Aslında bir lejyoner maaşıyla küçük bir kasabayı bir gün boyunca besleyebilirdi.
Seferler sırasında yapılan ek ödemeleri ve askeri ganimetleri de hatırlamakta fayda var. Her lejyonerin bir yıllık hizmeti boyunca ne kadar parası olduğunu hesaplamak neredeyse imkansızdır, ancak düzenli maaşı bile askerlik hizmetine girmek için oldukça iyi bir miktarı temsil eder.