Bir salyangoz ne kadar hızlıdır? "Salyangoz hızında ilerlemek" deyimini eski trenlerin önümüzden geçişi veya sıkıcı sınıf dersleri gibi olayların yavaş ilerleyişini tanımlamak için kullanırız. Salyangozlar her zaman sükuneti ve yavaşlığı temsil etmek için kullanılmıştır. Peki bu canlıların sadece gezindikleri doğru mu? Salyangozlar gerçekten ne kadar "hızlı" hareket ederler? Bu durum türden türe önemli ölçüde değişiyor.
Sayılarla Bir Salyangozun Hızı
Islak çayırlarda ve bataklıklarda bulunan kehribar (veya amber) salyangozu (Succinea) dakikada 2 milimetre gibi yetersiz bir hızla hareket eder. Bu arada, ünlü Burgonya (ya da Roman) salyangozunun (Helix pomatia) aynı zaman diliminde 7,2 santimetre yol kat ettiği söylenmektedir. Bazı gece salyangozu türlerinin dakikada 11 santimetre kadar hızlı hareket edebildiği de görülmüştür.
Suda yaşayan türlerine kıyasla kara salyangozları oldukça yavaş hareket eder. Örneğin Atlas Okyanusu'nun Kuzey Denizi'nde bulunan salyangozların dakikada 16 santimetre hızla hareket ettikleri kaydedilmiştir. Yine de bu, onları salyangozlar arasında en üst sıraya koymaz. Çok daha hızlı serbest yüzen çok sayıda deniz salyangozu türü de vardır. Yumuşakça ailesi Heteropoda ve mürekkep balığı ailesi Pteropoda'nın (genellikle deniz kelebekleri olarak bilinir) bazı türlerinin dakikada on iki metre yol aldığı kaydedilmiştir.
Evet, Salyangozlar Bile "Depar Atabilir"
Dünya'nın en hızlı salyangozu olarak bir dünya rekoru sahibi olup olmadığı bilinmemektedir. Çoğu deniz salyangozu yüzemese de, ay salyangozu (Neverita josephinia) ayağını bir "kürek" olarak kullanarak küçük mesafeleri kat edebilir. Bu tür bir yarış bir depara kalkmayı andırır.
Buna rağmen salyangozlar, özellikle boyut farklılıkları göz ardı edildiğinde, diğer türlerin çoğundan belirgin şekilde daha yavaştır. Ateş denizanası (Morbakka fenneri) gibi bazı hayvanlar bir dakikada 33 metre mesafe kat edebilirken, mürekkep balığı 500 metre mesafeye kadar çıkabilir. Karşılaştırmak gerekirse, bir çita aynı süre içinde yaklaşık 1,6 kilometre mesafe kat edebilirken, bir bayağı doğanın dalış sırasında dakikada yaklaşık 5,6 kilometre hızla uçabildiği varsayılmaktadır. Bkz: Dünya'nın En Hızlı Kuşları
Salyangozlar Yavaş Hareket Eder ama Çabuk Tepki Verir
Ancak salyangozlar her zaman aynı hızda hareket etmezler. Tropik bölgelerdeki koni salyangozları kalın kabukları nedeniyle yavaş hareket edebilir, ancak diğer salyangozları, solucanları veya balıkları içerebilen avlarını pusuya düşürürken yıldırım hızında reflekslere sahiptirler. Koni salyangozları avlarını bulduktan sonra yavaşça gerilen hortumlarından çıkardıkları zehirli oklarla hızla saldırırlar. Bu oklar kurbana 200-300 ms'nin altında bir sürede ulaşır. Avustralya ay salyangozu Conuber sordidus da farklı değildir. Devasa ayağını kullanarak yoldan geçen açık mavi asker yengeçlerini hızla yakalar ve daha sonra onları henüz canlıyken yemeye başlar.
Öte yandan, dünyanın en yavaş tepki süresine sahip salyangozları çevik değildir. Mercan resiflerindeki "solucan salyangozları" gibi bazı organizmalar hareketsizdir ve asla hareket etmezler. İskeletleri tüp solucanlarınınkine benzetilir. Bu sıra dışı yumuşakçalar, planktonları bir mukus ağı aracılığıyla filtreleyerek hayatta kalırlar.
Salyangozların Mukus İzi
Peki salyangozlar yere ya da suya bağlı olmadıkları halde nasıl hareket ederler? Birçok salyangoz, mukus yatağı üzerinde süründükleri için hareket ederken arkalarında bir balçık izi bırakır. Salyangozun büyük ayağı asıl itiş gücünden sorumludur. Kas kasılmaları arkadan öne doğru dalgalar halinde ilerler. Yerle sürekli temas ayağın çeşitli kısımları tarafından sağlanır. Aynı şekilde, birçok deniz kum salyangozu kum üzerindeki hareketlerine yardımcı olmak için mukus salgılar. Bu hayvanlar, önden arkaya doğru akan ve salyangozlar ilerlerken kumu yana yönlendiren bir mukus kabuğu oluşturarak etrafta dolaşırlar.