Yüzyıllık bir kültür geleneği olan samuray filmleri, Yükselen Güneşin Ülkesi'nde uzun zamandır eğlencenin temel unsurlarından biri olmuştur. Popüler kültürde kılıç ustaları efsanevi kahramanlar olarak tasvir edilir. Popüler efsaneye göre samuraylar adil bir şekilde savaşan, feodal lordlarını şiddetle koruyan ve bushido (buşido) adı verilen ortak bir onur yasasına bağlı olan özel bir Japon savaşçı türüydü.
Yazarlar onları siyah giysili sinsi ninjalarla karşı karşıya getirmeyi severler. Tipik bir ninja filmi, sivri yıldızlar fırlatan ve ninjutsu olarak bilinen özel bir tür dövüş sanatını öğrenmiş korkunç bir paralı askerdir ve film yapımcısı ona uçma veya görünmezlik gibi insanüstü yetenekler eklediğinde daha da korkunç hale gelir.
Samuray ve ninjaların sözde büyülü yeteneklerini bir kenara bıraksak bile, onlara dair çağdaş anlayışımız ne kadar gerçekçi? Bunu anlamak için bugüne kadar elde edilen bulguları bir araya getirmeliyiz.
Savaş ve barış dönemlerinde Samuraylar
Japonya'nın geçmişindeki zamanlar kendi dönemlerine göre sınıflandırılır. Japonya'da 1467'den 1603'e kadar süren Sengoku Dönemi ve bunu takip eden, genellikle Edo Dönemi olarak bilinen ve 1603'ten 1868'e kadar süren Tokugawa Dönemi konumuzla özellikle ilgilidir.
Tokugawa şogunluğu 1603 yılında Japonya'da iktidara geldi, dolayısıyla bu çağın adı da buradan gelmektedir. Krallık, 1192'den beri şogun olarak bilinen kalıtsal bir hanedana sahip askeri bir tiran tarafından yönetilmektedir. Teoride, Japon imparatorlarının emri altındaydılar. Ancak gerçekte bu insanlar çok daha güçlüydü ve nihayetinde kararları onlar veriyordu.
Çatışmalar daha önce de çağlar boyu sürmüştü. Tokugawa yönetimi ise tam tersine barış ve istikrarı sağladı. Şogunlar uluslararası ticareti sıkı bir şekilde kontrol ediyor ve siyasi çekişmeleri aktif bir şekilde engelliyordu.
Bu aynı zamanda Japonya'nın samuraylarla olan ilişkisini yeniden tanımladığı bir dönemdi. Princeton Üniversitesi Doğu Asya Çalışmaları Bölümü'nden Profesör Thomas Conlan, "Samuraylar ancak 1590'larda tanınan bir sosyal sınıf haline geldi. Ondan önce toplumun tamamı askerileştirilmişti ve köylüler ile savaşçılar arasında bir ayrım yoktu" diyor.
General Toyotomi Hideyoshi böyle bir belirsizlikten rahatsızdı. 1588 tarihli "Kılıç Avı Fermanı" savaşın gidişatını sonsuza dek değiştirdi. Böylece çiftçilerin herhangi bir ateşli silaha sahip olması yasadışı hale geldi. Yeni düzenlemelere göre sadece samurayların ateşli silah taşımasına izin veriliyordu.
Rutgers Üniversitesi'nden tarihçi Nick Kapur, "temel olarak, son zamanlarda savaşlara katıldığı bilinen kişilerin samuray olarak kabul edildiğini ve çiftçiliğe geri dönmelerinin yasaklandığını", buna karşın "aktif olarak toprağı işlediği bilinen kişilerin silahlarını bırakmak zorunda kaldıklarını" ifade ediyor. Fakat pek çok durumda, olacaklar kendilerine bildiriliyordu ve dolayısıyla bu kişiler seçme hakkına sahipti.
Hideyoshi'nin reformlarının çoğu Tokugawa şogunluğu boyunca devam etti. Aslında bu reformlar samurayları zanaatkârlar, köylüler ve tüccarlardan üstün tutan katı, kalıtsal kast benzeri bir sistemin temellerini atmıştır. Bu dönemde, Sengoku Dönemi'ni karakterize eden feodal savaşlar sona ermişti. Yapacak savaşları kalmayan samuraylara bürokratik ve idari roller verildi.
Geçmişe bakıldığında savaş her zaman göz alıcıdır
Tokugawa döneminin uzun süren sessizliği sırasında pek çok kişi samurayların savaştığı savaş dönemlerini (örneğin 12. ve 16. yüzyıllar arası) idealize etmiştir. 1868'de son şogun tahttan indirildi. Bundan sonra Japonya, sanayinin ve merkezi hükümetin yükselişinin damgasını vurduğu reformcu Meiji Dönemi'ne başladı. Geçmişte samuraylar feodal hükümdarlara hizmet eder ve sadakatleri karşılığında kendilerine özel avantajlar sağlanırdı. Ancak bu durum hızla değişti.
1869'da samurayların resmi statüleri ellerinden alındı ve 1870'lerin başında ayrıcalıkları ellerinden alındı. Birçok eski samuray, yeni hükümet lordlarının bölgelerini ve onlarla birlikte gelen istihdamı ortadan kaldırdığında kendilerini işsiz buldu.
Onlar, onların çocukları ve 1890'larda birçok Japon, daha ahlaki bir geçmişe geri dönüş ve hakim modernist ideolojiye karşı bir tepki olarak hizmet eden bir " Samurayın Yolu " kurgulamaya çalıştı.
Diplomat ve yazar Nitobe Inaz, 1899 tarihli "Bushido: Japonya'nın Ruhu (Bushido: The Soul of Japan)" adlı kitabıyla gelecek nesillerin samuraylara bakışını kökten değiştirmiştir. Kitap, Inaz'ın gerçek samuraylar tarafından uygulanan eski, evrensel davranış kuralı olduğunu iddia ettiği Bushido'ya bir giriş olarak yazılmıştır.
Bununla birlikte, "samuray yasası" olarak adlandırılan "bushido (buşido)" terimi nispeten sakin Tokugawa Dönemi'ne kadar geliştirilmemiştir, bu nedenle samuray savaşçı yasasının kendisi [Sengoku]'da samuray savaşının zirveye ulaşmasından sonraya kadar var olmamıştır.
Samuray etiği ve davranışlarına ilişkin en yaygın yanlış anlamalardan bazıları "Bushido: Japonya'nın Ruhu" kitabında yazılmıştır. Yaygın inanışın aksine, samuraylar ne tek tip dürüst vatandaşlar ne de ruhen aydınlanmış savaşçılardır. Nasıl düşündüklerini ve eyleme geçtiklerini belirten tek ve bütünlüklü bir ahlaki değerleri yoktu.
Samuraylar, diğer her yerdeki savaşçılar gibi, sıklıkla yöneticilerine ihanet etmiş ve ırza geçme, hırsızlık ve yağmalama gibi eylemlerde bulunmuşlardır.
Ninjalara genel bir bakış
Hazır yanlış anlamalar konusuna girmişken ninjalardan konuşalım. Ninjaların radarın altında çalışan ve gecenin karanlığında hedeflerini öldüren suikastçılar, casuslar ve satıcılar olduğu varsayılır.
Japonya'nın güneydoğusundaki Iga ve Kka eyaletleri genellikle tüm ninjaların ölümcül mesleklerini öğrendikleri yerler olarak bilinir. Ninjaların samuraylar gibi kalıtsal bir kast olduğuna dair yaygın bir yanlış kanı vardır.
Sayısız sinema izleyicisi ve dövüş sanatçısı ninja mitolojisinden ilham almıştır. Bazı fanlar, ninja kültürünün onuruna simsiyah kıyafetler giyerek her yıl 22 Şubat'ta kutlanan "Ninja Günü"nü anmaktadır.
Kötü haber vermek istemezdik ama bu efsanevi paralı askerler… aslında biraz makyajlı.
Şu anda bildiğimiz şekliyle "Ninja" diye bir şey yoktu. Ninja isminin kökeni "'gizlilik' ve 'insan' (忍者) anlamına gelen iki Çince karakter" olarak açıklanmaktadır. Çoğu Japon ilk karakteri "in" değil "shinobi" olarak telaffuz eder.
Ortaçağ Japonya'sında birçok insan kalelere gizlice girmiş ve gizli askeri operasyonlara katılmıştır. Tarihin de gösterdiği gibi samuraylar bu tür teknikleri kullanmanın ötesinde değildi. Bu eylemlere ilişkin elimizde çok sayıda belge var, ancak [bu eylemler] çeşitli kişiler tarafından gerçekleştirilmiş. Huzurlu Edo döneminde ortaya çıkan samuray mitosunda olduğu gibi, kalıtsal klanlarda yaşayan ve hizmetlerini ücretli olarak sunan profesyonel suikastçılardan oluşan ayrı bir kast olduğu fikri de uydurmadır.
Buna rağmen ninjalarla ilgili hikayeler yüzyıllardır anlatılmaktadır. Ninja, 18. ve 19. yüzyıllarda bile Japonya'da popüler bir kültür fenomeni haline gelmişti. Sonuç olarak, "sanatta, edebiyatta, tiyatroda ve benzerlerinde her türden yaratıcı, hayali tasvirler" ortaya çıkmıştır.
