Şempanzeler tahminlerin ötesinde zeki canlılardır. Maymunların aletlerle uğraştıkları ve bağırma, homurdanma veya kükremelerden oluşan karmaşık ses türleriyle iletişim kurabildikleri biliniyor. Genellikle, genç şempanzeler alet kullanımını ve diğer türe özgü davranışları ebeveynlerinden ve büyük arkadaşlarından sosyal etkileşim yoluyla edinirler. Fakat geçtiğimiz günlerde, bilim insanları, kuyu kazabilen vahşi Doğu Afrika şempanzelerinden oluşan bir topluluk gözlemlediler. Bu özelliği başka bir gruptan göç eden bir şempanzeyi gözlemledikten sonra edinmişlerdi. Şaşırtıcı araştırma Primates dergisinde yayınlandı.
Onyofi adlı genç dişi yeni grubuna 2015 yılında dahil oldu. Kısa bir zaman sonra gözlemciler bu dişinin kuyu kazmayı bildiğini fark ettiler. Jason Goodyer, Science Focus sitesine yaptığı açıklamada Onyofi'nin, yağmur ormanlarındaki Waibira grubuna katılmadan önce kazma becerini yüksek bir şempanze grubunda büyüdüğünü düşünüyor. Onyofi'nin kuyu kazdığını gören diğer şempanzeler -hem genç hem de yetişkin- bu yeni davranış biçimine ilgi göserdiler. Gruptaki baskın erkekler ilk önce onun bir kuyudan kazıp suyu içmesini gözlemledi. Sonra diğerlerine izin verdiler. Waibira grubundaki diğer dişi şempanzeler de Onyofi'nin davranışını kopyalayarak kazmaya başladı.
The Independent gazetesinden Samuel Webb yazısında, hiçbir erkeğin kuyu kazdığını görmediğini ifade etti. Araştırmacılar yaptığı açıklamada, kuru yaşam alanlarında yaşayan maymunlarda kuyu kazma davranışını fark ettiklerini ve savanda bu beceriye sahip sadece üç şempanze grubu olduğunu bildiriyor. Waibira grubunda gördüklerimiz o savandaki gruplardan biraz farklı. İlk olarak, bir yağmur ormanında yaşıyorlar, bu nedenle genellikle su bulmakta zoruluk yaşamamaları gerekiyor. Ancak görünüşe göre her sene birkaç ay süren susuz mevsim onlar için sorun olmaya başladı. Ayrıca garip olan şey, bütün kazılan kuyuların su kaynaklarının yanında olmasıdır. Muhtemelen şempanzeler suya ulaşmak değil suyu temizlemek istiyor. Kuyularda bu görevi rahatlıkla görebilir. Gerçekten büyüleyici.
Onyofi'nin becerisinden öğrenmemiz gereken şey, yağmur ormanında yaşayan şempanze topluluklarında dahi suyun kaynağının önemli olduğudur. Ayrıca şempanzenin hızla değişen iklim şartlarına karşı davranışsal uyumluluklarını da bize gösteriyor. Bir görüşe göre, eğer yağış azalıyorsa yaşam alanları değişecek ve maymunlar kazmayı sürdürecek. Şu an ekibin en merak ettiği konu, erkeklerin neden kuyu kazma aktivitesine dahil olmadıkları. Özellikle kazma becerisi edinen genç erkeklerin, ileride yaşlandıklarında bu öğrendiklerini diğer erkeklere aktarması bekleniyor.
Genel olarak, Onyofi'nin becerisi, yağmur ormanı topluluklarında bile bir kaynak olarak suyun önemini vurgular. Aynı zamanda şempanzenin değişen iklimlere karşı davranışsal adaptasyonlarını da gösteriyor. Bir açıklamaya göre, yağış sınırlıysa, yaşam alanları değiştikçe maymunlar kazabilir. Ekip, erkeklerin sonunda kuyularını kazmaya başlayıp başlamayacağını öğrenmeyi umuyor. Catherine Hobaiter, "Kazabilen genç erkeklerden bazıları yaşlandıklarında ne olacağını merak ediyoruz – belki de büyük erkekler için kabul edilebilir öğretmenler olacaklar ve başkalarına kuyu kazmayı bırakacaklar" dedi. Andrews School of Psychology and Neuroscience'da çalışma yazarı ve primatolog bir açıklamada diyor.
