Solak insanlar dünya nüfusunun yalnızca %10'unu oluşturuyor. Bununla birlikte tarihte sol elli olan birçok önemli insan var. Bu kişiler şu ya da bu şekilde dünyayı derinden sarstılar: Michelangelo, Napolyon Bonapart, Mozart, Leonardo da Vinci, Nikola Tesla, Marie Curie, Aristoteles, Bill Gates ve Steve Jobs. Etkileyici bir kadro olduğu açık. Peki, veriler ne söylüyor? Sol elini kullananlar sağ elini kullananlardan daha mı zeki?
Solaklar Daha mı Zeki?
2017'de 2300'den fazla solak ve sağak öğrencinin matematiksel başarılarının incelendiği bir araştırma yayımlandı. Daha kolay matematik problemlerine gelindiğinde sağ el ile sol elini kullananlar arasında fark yokken, matematiksel bir işlevin bazı verilerle eşleştirilmesine gelindiğinde solak öğrenciler bu daha zor problemlerde üstünlük sağladılar.
Bir kişinin solak veya sağak olmasının matematiksel beceriyle ilişkisini merak edebilirsiniz. Baskın el, beynin mimarisinde belirgin farklar oluşturuyor. 40'dan fazla çalışmayı ele alan bir analiz sol elini kullananların, sağ elini kullananlardan önemli ölçüde daha büyük korpus kallozuma (beyin yarım kürelerini birbirine bağlayan sinir lifleri demeti) sahip olduğunu bulmuştur.
Beynin iki yarımküresi arasındaki bağlantının daha güçlü olması, sol elini kullanan bireyin daha güçlü bir uzamsal beceriye sahip olmasını sağlıyor ve uzamsal becerinin matematikle ilişkisi olduğu biliniyor. Çünkü matematik genellikle düşsel boyutta kavramsallaştırılır.
Kişinin nasıl sol elli olduğu da önemli. El kullanımında baskınlık karmaşıktır ve avantajlı veya dezavantajlı olabilir. Beyin hasarı yaşadığı için sol elli olan insanlar var: Sağ elden sorumlu sol yarımküre hasar gördüğünde sağ yarımküre öne çıkmaya başlar. Doğum öncesi yarımkürede oluşan bir lezyon buna sebep olabilir. Buna "patolojik solaklık" deniyor ve öğrenme güçlüğü ile ilişkilidir. Yani solak olmak kişiyi her zaman daha zeki yapmıyor.
Bununla birlikte kişi zihinsel bir probleme sahip değilse özellikle matematik gibi soyut becerilerde solaklar sağaklardan zeki görünüyor. Peki herkes böyle mi düşünüyor?
Sağakların Yüksek Entelektüel Zekası
Ancak her şey burada bitmiş değil. Diğer veriler sağakların solaklara göre hafif entelektüel üstünlüğe sahip olduğunu gösterir. 2017'de yayımlanan bir araştırmada yaklaşık 20.400 kişiden alınan verileri içeren 18 çalışma incelendi ve sağ elini kullananların sol elini kullananlardan ortalamada ihmal edilecek düzeyde yüksek IQ'ya sahip olduğu bulundu. Çalışmanın yazarları, zekanın el seçimi ile ilişkisine gelindiğinde ve el becerisi ile zeka arasındaki orantıya bakıldığında sonucun belirsiz olduğunu söylüyor.
Solaklığın Tarihi
İnsanlar solaklığı hiçbir zaman olumlu karşılamadı. 1936 tarihli "Çocuklarda Solaklığın Önlenmesi ve Düzeltilmesi" isimli bir kitapçıkta J.W. Conway solaklığın raşitizm ve zatürree kadar ciddi ve sorunlu bir "hastalık" olduğunu yazdı.
Solaklara karşı önyargı derin köklere sahip ve dilimize bile yerleşmiş durumda. Örneğin, birinin "sağ kolu" olmak iyidir. Sol sözcüğü öz Türkçe'de "ters, uğursuz" anlamına gelir. Sağ ise "iyi" demektir ve "sağ-lıklı" olmak iyidir. Moğolca solugay "bozuk, kusurlu"dur.
Solaklığın küçümsenmesi diğer dillerde de geçerli. "Left" (sol), İngilizce "zayıf veya bozuk" demek olan "lyft" sözcüğünden geliyor. "Right" (sağ) ise "doğru" demek.
Fransızca'da sol sözcüğü "gauche" olup "garip veya patavatsız" anlamına gelirken, sağ demek olan "droite", "ustalık" anlamına geliyor. Daha da geriye gidersek, Roma'da sol için kullanılan sözcük "uğursuz" iken, sağ için kullanılan sözcük olan "dexter" İngilizce'ye "beceri" (dexterity) olarak geçmiştir.
Bunun yanı sıra solaklığı birbirinden ayrı olarak şizofreni, disleksi ve meme kanseri ile ilişkilendiren modern araştırmalar var. Yani modern dünya bile solaklığın bazı olumsuz tarafları olduğunu kabul ediyor.
Tüm bu önyargıların birer tarihsel ve çağdaş ikon haline gelmiş solakları daha etkileyici kıldığı kesin. Bu bir grup sözde beceriksiz ve uğursuz anormaller unutulmaz başarılar elde ettiler.
Solaklara Dair Sık Sorulanlar
Solak insanların sağaklılardan daha zeki olduklarına dair herhangi bir kanıt var mı?
Hayır, solak insanların sağaklılardan daha zeki olduklarına dair bilimsel bir kanıt yoktur. Zeka, genetik, çevre ve yetiştirme gibi geniş bir yelpazede etkileyen karmaşık bir özelliktir. Solaklık ise nispeten küçük bir biyolojik farklılıktır ve zeka üzerinde herhangi bir önemli etkisi olmadığı görülmektedir.
Solak ve sağaklı insanlar arasında bilişsel farklılıklar var mı?
Solak ve sağaklı insanların bilişsel profillerinin birbirinden biraz farklı olabileceğine dair bazı kanıtlar bulunmaktadır. Örneğin, solak insanların uzamsal akıl yürütme veya ayrık düşünme gerektiren görevlerde daha başarılı olabileceği, sağaklı insanların ise sözel akıl yürütme veya yakınlaştırıcı düşünme gerektiren görevlerde daha başarılı olabileceği bulunmuştur. Ancak, bu farklılıklar nispeten küçüktür ve solak insanların sağaklı insanlardan daha zeki olduğuna dair bir kanıt oluşturmaz.
Solak insanlar herhangi bir dezavantaja sahip mi?
Solak insanlar, genellikle sağaklı insanlar için tasarlanmış bir dünyada bazı küçük dezavantajlarla karşı karşıya kalabilirler. Örneğin, makas, konserve açacakları ve bilgisayar fareleri gibi araçlar ve gereçler sıklıkla sağaklı kullanım için tasarlanmıştır, bu nedenle solak insanların kullanmaları zor veya zorlayıcı olabilir. Ancak, çoğu solak insan bu zorluklara uyum sağlayabilir ve normal, başarılı bir yaşam sürdürebilir.
Bazı insanların neden solak olduğu hakkında herhangi bir kanıt var mı?
Bazı insanların solak olmasının nedenleri tam olarak anlaşılmamıştır. Solaklık, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu tarafından etkilendiği düşünülmektedir, ancak hangi genlerin ve çevresel faktörlerin rol oynadığı tam olarak bilinmemektedir. Bazı teoriler, solaklığın prenatal hormon maruziyeti, beyin yapısı ve fonksiyonu veya diğer gelişimsel faktörlerle ilişkili olabileceğini öne sürmektedir.
Kaynaklar: