Sri Lanka, Hindistan'ın güneydoğu kıyılarında bulunan büyük bir ada ülkesidir. 1972 yılına kadar resmen Seylan adıyla biliniyordu, ancak bugün Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti olarak adlandırılıyor. Ülkenin etnik gruplar arasındaki istikrarsızlık ve çatışmalarla dolu uzun bir geçmişi var. Son zamanlarda göreceli istikrar yeniden sağlandı ve Sri Lanka'nın ekonomisi büyüyor. Tamil Kaplanları isyanının sona ermesiyle, Sri Lanka ada ülkesi Güney Asya'da yeni bir ekonomik güç merkezi olarak yerini almaya başladı. Sri Lanka 1000 yıldan fazla bir süredir Hint Okyanusu'nda önemli bir ticaret merkezi olmuştur.
Sri Lanka Hakkında Temel Bilgiler
- Resmi adı: Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti
- Başkenti: Kolombo (ticari başkent); Sri Jayewardenepura Kotte (yasama başkenti)
- Nüfusu: 21.000.000 (2020)
- Resmi dili: Seylanca
- Para birimi: Sri Lanka Rupisi (LKR)
- Yönetim şekli: Anayasal cumhuriyet, yarı başkanlık
- İklimi: Tropik muson; kuzeydoğu musonu (Aralık-Mart); güneybatı musonu (Haziran-Ekim)
- Yüzölçümü: 65.610 kilometrekare
- En yüksek noktası: Pidurutalagala Dağı (2.524 metre)
- En alçak noktası: Hint Okyanusu (0 metre)
Sri Lanka'nın Yönetim Biçimi
Bugün, Sri Lanka hükümeti, üyeleri çoğunluk oyuyla seçilen tek meclisli bir parlamentoya ve tek bir yasama organına sahip bir cumhuriyet olarak kabul ediliyor. Sri Lanka'nın yürütme organı çoğunluk oyuyla seçilen devlet başkanı ve hükümet başkanından oluşur ancak her iki görevi de altı yıl boyunca aynı kişi yapar. Sri Lanka'daki yargı organı Yüksek Mahkeme ve Yargıtay'dan oluşuyor ve her birinin hakimleri devlet başkanı (Gotabaya Rajapaksa) tarafından seçiliyor.
Parlamentoda 225 sandalye var ve her altı yıllık dönemde üyeler halk oyu ile belirleniyor. Evrensel oy hakkı 18 yaşında başlar. Sri Lanka resmi olarak dokuz bölgeye ayrılmış durumda. Ülkenin dokuz bölgesinin her birinde alt mahkemeler var.
Sri Lanka'nın Ekonomisi
Sri Lanka'nın bugünkü ekonomisi temel olarak hizmet ve sanayi sektörüne dayanıyor; ancak tarım da önemli bir role sahip. Sri Lanka'daki başlıca endüstriler arasında kauçuk işleme, telekomünikasyon, tekstil, çimento, petrol arıtımı ve tarım ürünlerinin işlenmesi var. Sri Lanka'nın başlıca tarımsal ihracatı pirinç, şeker kamışı, çay, baharatlar, tahıl, hindistancevizi, sığır eti ve balıktır. Sri Lanka'da turizm ve ilgili hizmet endüstrileri de büyüyor.
Sri Lanka 2019'da 88 milyar ABD doları GSYİH'ya sahip oldu ve kişi başına GSYİH 11.069 dolarıydı. Yıllık %7,4 büyüme oranıyla Güney Asya'daki en güçlü ekonomilerden biri. Sri Lanka çoğunluğu Orta Doğu'da çalışan denizaşırı vatandaşlarından önemli işçi dövizleri alıyor. 2012 yılında yurtdışındaki Sri Lankalılar evlerine yaklaşık 6 milyar dolar gönderdi. Yoksulluk içinde yaşayan nüfus oranı ve de işsizlik oranı %4,3 ile kıskanılacak düzeyde.
Adanın para birimine Sri Lanka Rupisi deniyor. 2020 itibarıyle 1 ABD Doları, 181 LKR'ye eşit.
Sri Lanka'nın Coğrafyası
Sri Lanka, Hindistan'ın güneydoğusunda, Hint Okyanusu'nda bulunan gözyaşı şekilli bir ada. 65.610 kilometrekare yüzölçümüne sahip ve çoğunlukla düz ovalardan oluşuyor. Ülkenin güney-orta iç kısmında dağ ve dik nehir kanyonları bulunmakta. Hindistan cevizi çiftliklerinin görüldüğü kıyı şeridinin yanı sıra tarım yapılan alanların çoğu düzdür. Bununla birlikte Sri Lanka'daki en yüksek nokta 2.524 metre yükseklikte Pidurutalagala Dağı'dır. En alçak noktası ise deniz seviyesinde.
Sri Lanka tektonik bir levhanın ortasında oturuyor, bu nedenle volkanik aktivite veya depremlerle karşılaşılmaz. Bununla birlikte çoğunluğu alçak rakımlı olan ada ülkesi tsunamilerden büyük ölçüde etkileniyor. Hint Okyanusu'ndaki konumu kendisini dünyanın en büyük doğal afetlerinden birine karşı savunmasız bırakıyor. 26 Aralık 2004'te 12 Asya ülkesini vuran büyük tsunami Sri Lanka'ya da ulaştı. Bu olay sırasında Sri Lanka'da yaklaşık 38.000 kişi öldü ve ülke sahilinin çoğu yıkıldı.
Sri Lanka'ın İklimi
Sri Lanka tropik bir iklime sahip; bu da yıl boyunca ılık ve nemli olduğu anlamına gelir. En çok yağışı adanın güneybatısı alıyor. Güneybatıdaki yağışların çoğu Nisan-Haziran ve Ekim-Kasım ayları arasında görülmekte. Sri Lanka'nın kuzeydoğu kısmı daha kuru ve yağmurunun çoğu Aralık-Şubat arası düşüyor. Sri Lanka'nın yıllık ortalama sıcaklığı 28°C ila 31°C arasındadır. Kuzeydoğudaki Trincomalee en sıcak şehir ve 38°C'yi görebiliyor. Tüm ada yıl boyunca genel olarak %60 ila 90 arasında nem seviyesine sahip ve muson yağmurlarının başladığı iki uzun mevsimde (Mayıs-Ekim ve Aralık-Mart) nem daha da yüksek seviyelere çıkar.
Sri Lanka'nın Etnik Yapısı
Sri Lanka'nın nüfusu 2020 sayımı itibariyle yaklaşık 21 milyondur. Nüfusun yaklaşık dörtte üçü (%74.9) etnik Seylan'dır. Ataları yüzyıllar önce güney Hindistan'dan adaya gelen Sri Lankalı Tamiller nüfusun yaklaşık %11'ini oluştururken, İngiliz sömürge hükümeti tarafından tarım işçisi olarak getirilen daha yeni Hintli Tamil göçmenleri %5'i temsil ediyor. En az %6 ise Afrikalı Mağribi'dir.
Sri Lankalıların %9'u bin yıldan uzun bir süre Hint Okyanusu'nun muson rüzgarlarına yelken açmış Arap ve Güneydoğu Asya tüccarlarının torunları olan Malaylar ve kuzeybatı Afrikalı Mağribilerdir. Ayrıca ataları en az 18.000 yıl önce gelen çok sayıda Hollandalı ve İngiliz yerleşimci ve yerli Vedda var.
Sri Lanka'nın Dili
Sri Lanka'nın resmi dili Seylanca'dır. Hem Seylanca hem de Tamilce ulusal diller olarak kabul ediliyor; Ancak nüfusun sadece %18'i Tamilce'yi anadili olarak konuşuyor. Sri Lanka'nın diğer azınlık dilleri yaklaşık %8'i oluşturmakta. Buna ek olarak İngilizce yaygın bir ticaret dili ve nüfusun yaklaşık %10'u İngilizce'yi yabancı dil olarak konuşur.
Sri Lanka'nın Dini
Sri Lanka karmaşık bir dini yapıya sahip. Nüfusun neredeyse %70'i Theravada Budistleridir (çoğunlukla etnik Seylanlılar). Tamillerin çoğu ise Hindu ve Sri Lankaların %15'ini temsil ediyor. Bir diğer %7,6'sı Müslümanlar ve bunlar özellikle Malay ve Mağrib topluluklarıdır. Bu insanlar en çok Sünni İslam'daki Şafi mezhebine mensuplar. Son olarak Sri Lankalıların yaklaşık %6,2'si Hristiyan dinine inanıyor; bunlardan %88'i Katolik, %12'si Protestan.
Sri Lanka Tarihi
Sri Lanka adasının en az 34.000 yıldır insanlar tarafından iskan edilmiş olduğu görülüyor. Arkeolojik kanıtlar, tarımın MÖ 15.000 kadar erken bir zamanda başladığını, özellikle yerli Vedda halkının atalarıyla birlikte adaya ulaştığına işaret etti.
Kuzey Hindistan'dan gelen Seylan göçmenleri MÖ 6. yüzyılda Sri Lanka'ya ulaştı. MÖ 1.500'den kalma Antik Mısır mezarlarında bulunan Sri Lanka tarçını Seylanların dünyanın ilk büyük ticaret merkezlerinden birini oluşturmuş olduğunu gösteriyor.
MÖ 250 yılına gelindiğinde Maurya İmparatorluğu'ndan Büyük Asoka'nın oğlu Mahinda'nın getirdiği Budizm Sri Lanka'ya ulaşmıştı. Seylan, çoğu Hintlinin Hinduizme geçmesinden sonra bile Budist olarak kaldı. Klasik Seylan uygarlığı yoğun şekilde tarım yaptı ve bunun için karmaşık sulama sistemleri inşa etti; uygarlık MÖ 200'den MS 1200'e kadar büyüdü ve gelişti.
Milattan sonra ilk birkaç yüzyıl boyunca Çin, Güneydoğu Asya ve Arabistan arasındaki ticaret gelişmeye devam etti. Sri Lanka İpek Yolu'nun deniz kenarındaki güneyinde önemli bir durak noktası oldu. Gemiler burada sadece yiyecek, su ve yakıt stoklamıyor, aynı zamanda tarçın gibi baharatları almak için de duruyordu. Arap denizciler burayı "Serendip" olarak tanırken, eski Romalılar Sri Lanka'ya "Taprobane" adını verdiler.
1212'de güney Hindistan'daki Çola Krallığı'ndan gelen Tamil işgalcileri Seylan'ı güneye sürdü. Tamiller topraklara Hinduizmi getirdi.
1505'te Sri Lanka'nın kıyılarında yeni bir istilacı kuvvet ortaya çıktı. Portekizli tüccarlar güney Asya'nın baharat adaları arasındaki deniz yollarını kontrol etmek istiyordu. Ayrıca yanlarında misyonerler ile geldiler ve bunlar da az sayıda Sri Lankalıyı Katolik yapmayı başardı. 1658'de Portekizlileri sürgün eden Hollandalılar adada daha da güçlü bir iz bıraktı. Hollanda'nın yasal sistemi modern Sri Lanka hukukunun çoğunun temelini oluşturuyor.
1815'te bir başka Avrupa gücü Sri Lanka'nın kontrolünü ele geçirdi. Hindistan anakarasını sömürge altında tutan İngilizler, Seylan'ı Kraliyet Kolonisi yaptı. İngiliz birlikleri son yerli Sri Lankalı hükümdar Kandy Kralı'nı yendi ve Seylan'ı kauçuk, çay ve hindistan cevizi yetiştiren bir tarım kolonisi olarak yönetmeye başladı.
Bir yüzyıldan fazla süren sömürge yönetiminden sonra 1931'de İngilizler Seylan'a sınırlı özerklik verdi. Bununla birlikte, II. Dünya Savaşı sırasında İngiltere, Sri Lanka'yı Asya'daki Japonlara karşı üs olarak kullandı. Bu da Sri Lanka milliyetçilerini kızdırdı. Hindistan'ın bölünmesinden ve 1947'de bağımsız Hindistan ve Pakistan'ın kurulmasından birkaç ay sonra Sri Lanka 4 Şubat 1948'de tamamen bağımsız hale geldi.
Sri Lanka'nın Seylan ve Tamil vatandaşları arasındaki gerginlikler 1971'de silahlı çatışmaya yol açtı. Siyasi çözüm bulmaya yönelik girişimlere rağmen, Temmuz 1983'te ülkede Sri Lanka İç Savaşı başladı; iç savaş, hükümet birliklerinin Tamil Kaplanları isyancılarının sonuncusunu da yendikleri 2009 yılına kadar devam edecekti.
Sri Lanka Hakkında Sık Sorulanlar
Sri Lanka'nın başkenti neresidir?
Kolombo, Sri Lanka'nın başkenti olup ülkenin batı kıyısında yer almaktadır.
Sigiriya nedir?
Sigiriya, Sri Lanka'nın orta kesiminde yer alan eski bir kaya kalesidir. UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almaktadır ve dikkat çekici freskleri ve antik kalıntılarıyla bilinmektedir.
Sri Lanka'da fillerin önemi nedir?
Filler Sri Lanka'da kültürel ve dini öneme sahiptir. Ülke fil nüfusuyla tanınır ve filler çeşitli festivallerde, ritüellerde ve yaban hayatı koruma çalışmalarında yer alır.
Sri Lanka'daki Kültür Üçgeni nedir?
Kültür Üçgeni, Sri Lanka'da Anuradhapura, Polonnaruwa ve Dambulla dahil olmak üzere birçok antik kenti kapsayan bir bölgedir. Tarihi ve arkeolojik alanlarıyla bilinmektedir
Sri Lanka'daki baharat bahçeleri nelerdir?
Sri Lanka, ziyaretçilerin adada yetişen çeşitli baharatları keşfedebilecekleri baharat bahçeleriyle ünlüdür. Bu bahçeler baharatların yetiştirilmesi, işlenmesi ve geleneksel kullanımlarına dair bilgiler sunmaktadır.
Sri Lanka plajlarını popüler yapan nedir?
Sri Lanka, kıyı şeridini kaplayan muhteşem plajlarıyla ünlüdür. El değmemiş kumlu sahiller, berrak sular ve pitoresk manzaralar hem yerel hem de uluslararası turistlerin ilgisini çekmektedir.
Sri Lanka'daki Adam's Peak nedir?
Sri Pada olarak da bilinen Adam's Peak, Sri Lanka'daki önemli bir dağ zirvesidir. Birçok din için kutsal bir yerdir ve zirvesine basıldığına inanılan "Sri Pada" veya "Kutsal Ayak İzi" ile bilinir.
Galle Kalesi nedir?
Galle Kalesi, Galle şehrinde bulunan müstahkem bir tarihi alandır. Portekizliler tarafından inşa edilmiş ve daha sonra Hollandalılar tarafından genişletilmiştir ve şu anda popüler bir turistik cazibe merkezi olarak hizmet vermektedir.
Kandy'nin Sri Lanka'daki önemi nedir?
Kandy, Sri Lanka'nın önemli bir şehridir ve büyük bir kültürel ve tarihi öneme sahiptir. Buda'nın kutsal diş kalıntısına ev sahipliği yapan Diş Kalıntısı Tapınağı'na ev sahipliği yapmaktadır.
Sri Lanka'daki çay tarlaları ne ile ünlüdür?
Sri Lanka, özellikle orta dağlık bölgelerdeki çay tarlalarıyla ünlüdür. Ülke, kendine özgü tadı ve aromasıyla bilinen yüksek kaliteli Seylan çayı üretmektedir.