Avustralya'daki bilim insanları meme kanserinin en ölümcül ve en agresif türünü tedavi etmenin daha iyi bir yolunu keşfettiklerini düşünüyor. Yeni tedavi yaklaşımı, kemoterapinin aksine, normal ve sağlıklı hücreleri değil, sadece meme dokusundaki kanserli hücreleri öldürüyor ve büyümelerini yavaşlatıyor.
Oral ilaç ayrıca vücudun başka yerlerine yayılmış ve kemoterapiye direnç gösteren metastatik lezyonları da hedef almaktadır. Üçlü-negatif meme kanseri tüm meme kanserlerinin yüzde 15'ini oluşturmaktadır ve genç hastalar arasında bile nispeten hızlı büyümesi ve yayılmasıyla ünlüdür.
Bugüne kadar, bu kanser türüyle mücadele etmek için hedefe yönelik ilaç tedavileri mevcut değildir ve hastalara sadece birkaç geniş seçenek bırakmaktadır: yoğun kemoterapi veya son teknoloji immünoterapi. Bu durumda bile beş yıl içinde nüksetme olasılığı yüksektir.
Kanser lokalize meme dokusu dışında uzak yerlere yayılırsa, beş yıllık hayatta kalma oranı yüzde 91'den yüzde 12'ye düşebilir. Hayat kurtarmak için yeni tedavi biçimlerine şiddetle ihtiyaç duyulmaktadır.
Yeni oral ilacın deneylerini yürüten Adelaide Üniversitesi'nden meme kanseri uzmanı Theresa Hickey, "Bu, üçlü negatif meme kanserine karşı savaşta heyecan verici bir gelişme" diyor.
Bu çalışmanın sonuçları, bu ilacın hayatta kalma oranlarını iyileştirmenin anahtarı olabileceğini gösteriyor. Söz konusu ilacın adı CDDD11-8 ve başlangıçta akut miyeloid lösemi (AML) tedavisi için geliştirildi.
AML kemik iliğinde büyüyen bir kanserdir ve hedeflenmesi zordur. Kanserli hücreler, özellikle sikline bağımlı kinaz 9 (CDK9) adı verilen bir yol aracılığıyla protein üretimini artırarak hayatta kalır, büyür ve yayılır.
Bugüne kadar, Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Danışmanlığı, CDK9'u inhibe eden herhangi bir ilacı onaylamamıştır, ancak bir versiyon ilk klinik faydaları göstermiştir.
2022 yılında, Güney Avustralya Üniversitesi'ndeki araştırmacılar CDK9'u seçici olarak inhibe etmek için CDDD11-8'i geliştirdiler. Hayvan modelleri üzerinde test edildiğinde, oral ilaç, lösemili "hayvanların daha iyi hayatta kalmasına dönüşen" "güçlü tümör büyümesi inhibisyonunu" tetikledi.
Şimdi, aynı ilaç üçlü-negatif meme kanserlerinin tedavisinde de umut vaat ediyor.
Hickey, "Henüz erken ancak bu ilk kanıtlara dayanarak, bu proteinin inhibe edilmesinin üçlü negatif meme kanseri için bir tedaviye yol açabileceğine ve bu yeni ilacın daha da geliştirilmesi gerektiğine inanıyoruz" diyor.
Hickey ve Adelaide Üniversitesi'ndeki ekibi, CDK9'u hedef almanın "transkripsiyon bağımlısı" diğer agresif kanserlerde de işe yarayabileceğini düşünüyor.
Transkripsiyon, genetik talimatların RNA moleküllerine kopyalanmasıdır ve bu moleküller daha sonra protein üretimini kontrol etmeye yardımcı olur.
Kanserli hücrelerde transkripsiyon, sağlıklı hücrelere kıyasla genellikle 'kontrol dışıdır'. Bu da hastalığın hızla büyümesine ve yayılmasına yardımcı olarak hastalar için daha kötü sonuçlara yol açar.
Triple-negatif meme kanseri, transkripsiyon faktörlerinin özellikle yüksek oranda bulunduğu bir kanserdir, peki bilim insanları hangisini kapatmaya çalışmalıdır?
CDK9 yolu faydalı bir hedef olabilir çünkü normal, sağlıklı hücrelerin hayatta kalmak için agresif kanserli hücreler kadar güvenmediği bir yoldur.
Hickey ve meslektaşları CDDD11-8'in artık en agresif meme kanseri türü için klinik olarak değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyor.
İlk deneylerde, bu yeni ilaç üçlü-negatif meme kanseri hücre hattı modellerine uygulandığında, araştırmacılar kanser büyümesinde bir azalma ve doza bağlı olarak değişen derecelerde başarı ile kanser hücresi ölümünde bir artış fark ettiler.
İlaç ayrıca meme kanserli canlı fare çalışmalarında da umut vaat etti. Oral ilaçla tedavi edilen farelerde tümörler küçülmüş ve hayati organlar üzerinde olumsuz etkiler olmaksızın protein ekspresyonu azalmıştır.
CDDD11-8'in insanlar üzerinde çalışma olasılığı bile var. İlacın hasta kaynaklı meme kanseri dokusu ve üç boyutlu organoidler üzerindeki etkilerini test eden ekip, sağlıklı hücreler üzerinde toksik yan etkiler olmaksızın cesaret verici başarı işaretleri buldu.
Yazarlar bunun nedenini, sağlıklı hücrelerin CDK9 aktivitesine bazı kanserli hücreler kadar bağımlı olmaması olarak açıklıyor. Hickey, "Bu ilaç üçlü negatif meme kanseri için potansiyel bir tedavi olarak umut vaat ediyor olsa da, insan denemelerine geçmeden önce daha fazla geliştirilmeye ihtiyacı var" diyor.