Bilimde yanlış olduğu bilinen ancak nedeni anlaşılamayan sonuçlar alınan zamanlar var. Ardından ortaya ilginç varsayımlar çıkar. Methuselah veya HD 140283 evrendeki bilinen en eski yıldızdır. Yıldız Samanyolu Galaksisi'nde Terazi takımyıldızında yer alıyor ve uzayda saatte 1,3 milyon kilometre hızla yol alıyor. Methuselah yıldızını daha ilginç kılan şeyse yaşının evrenden de büyük ölçülmesidir. Peki evrendeki en eski yıldız bize ne anlatıyor?
Methuselah (HD 140283) yıldızı nedir?
Methuselah Dünya'dan 190 ışık yılı uzaklıkta bulunan Güneş benzeri bir yıldız. HD 140283 adıyla biliniyor ve en yaşlı yıldızlara özgü şekilde düşük metal içeriğiyle dikkat çekiyor.
Evren başta çoğunlukla hidrojen ve helyumdan oluşuyordu ve ağır elementler yani "metaller" henüz ortada yoktu. İlk metaller büyük yıldızların çekirdeğindeki füzyonla üretildi ve bu yıldızlar patladığında metaller evrene saçılarak yeni yıldızlara dönüştüler.
Yani bir yıldız ne kadar yaşlıysa içinde o kadar az ağır element var demektir. Daha sonra oluşan genç yıldızlarda ise daha fazla. 4,6 milyar yaşındaki Güneş'i baz alırsak HD 140283 Güneş'in %0,4'ü kadar metalikliğe sahip.
HD 140283 son derece yaşlı eski bir yıldızdır. Diğer ölçümler de bunu destekliyor ve insanlar bu yüzden yıldıza Methuselah adını verdi. Metuşelah Orta Doğu dinlerinde geçen ve 969 yıl ile en uzun yaşamış insan olan mitolojik bir figürdür.
2013'te Hubble Uzay Teleskobu ile yapılan bir ölçüm sonucu yaşı yaklaşık 14,5 milyar yıl olarak belirlendi. Evren 13,8 milyar yaşında olduğundan Methuselah yıldızının nasıl evrenden yaşlı olabileceği sorgulandı. Ancak ölçümde 0,8 milyar yıl hata payı olduğundan anlaşılır bir durumdu. Yani Methuselah yıldızının yaşı hala 13,7 olabilirdi. Sonuçta hiçbir astronom bir yıldızın evrenden yaşlı olabileceğini düşünmüyor.
Yine de Methuselah (HD 140283)'ün yaşına dair belirsizlikleri azaltmak için yeni gözlemler yapıldı. Bir yıldızın yaşını gösteren önemli bir belirteç uzaklığı ve parlaklığıdır. Önce yıldızın Dünya'ya ulaşan parlaklığı ölçülür ve sonra uzaklığa göre düzeltilerek gerçek aydınlatma gücü bulunur.
HD 140283 düşük metal içeriğine sahip olduğundan parlaklığı ölçülürken kütlesi ve element içeriği gibi özellikleri de göz önüne alındı. Methuselah yıldızının kütlesi Güneş'in 0,81 katıydı. Methuselah'ın yaşı neredeyse yanılma payı olmadan 12,01 milyar yıl olarak açıklandı. Methuselah'ın evrende yaşlı olduğu tartışması böylece son buldu.
Evrendeki En Yaşlı Yıldız o mu?
HD 140283 veya Methuselah 12 milyar yıl yaşında olmasıyla yaklaşık 13,8 milyar yaşındaki evrenimize kıyasla oldukça yaşlı. Güneş henüz 4,6 milyar yaşında. Samanyolu Galaksisi ise 13,6 milyar yaşında. Yani HD 140283, Samanyolu'ndaki ilk yıldızlardan biri ve bilinen evrendeki en yaşlı yıldız.
Ancak Methuselah yıldızı artık ölüm evresinde. Bir süredir çekirdeğindeki hidrojeni yakıyor ve kırmızı deve dönüşmeye başladı. Şimdiden Güneş'in çapını ikiye katladı ve büyüyor. Bir noktadan sonra büyümeyi bırakacak ve aksine kütle kaybetmeye başlayacak. Son bir kez genişlediğinde ise tüm dış katmanlarını uzaya saçacak ve küçük bir beyaz cüce olacak. Bu noktada soğuyacak ve milyarlarca yılda sönükleşerek kara cüce olacak.
Ancak şu var ki HD 140283'ün bırakın evrendeki, galaksideki en eski yıldız olma olasılığı düşük görünüyor. Samanyolu 100.000 ışık yılı genişliğinde ve en yaşlı yıldızın Dünya'ya 190 ışık yılı uzaklıkta olması şüphelidir. Evrendeki en eski yıldızlar genelde en derinde bulunanlardır ve evren 93 milyar ışık yılı genişliğinde olmasıyla büyük olasılıkla Methuselah'tan daha eski yıldızlar barındırıyor. James Webb Uzay Teleskobu gibi gelişmiş araçlar sayesinde bunun yanıtını yakında öğreneceğiz. O zamana dek Methuselah en eski, yaşlı yıldız olmaya devam edecek.
Evrendeki En Eski Yıldız Hakkında Sık Sorulanlar
Methuselah yıldızı nedir?
HD 140283 olarak da bilinen Methuselah yıldızı, Terazi takımyıldızında bulunan metal bakımından fakir bir altdev yıldızdır. Samanyolu galaksisinde bilinen en eski ve en uzak yıldızlardan biridir ve tahmini yaşı yaklaşık 14,5 milyar yıldır. Fakat güncel araştırmalara göre 12.1 milyar yıl olduğu belirtilmiştir.
Methuselah yıldızının yaşı nasıl belirlendi?
Methuselah yıldızının yaşı, spektroskopi ve asterosismoloji de dahil olmak üzere çeşitli gözlemsel teknikler kullanılarak belirlenmiştir. Yıldızın kimyasal bileşimi ve radyal hızının spektroskopik analizi, hareketi ve uzaklığı hakkında bilgi sağlarken, asterosismoloji iç yapısı ve evrimsel geçmişi hakkında bilgi ortaya çıkardı.
Methuselah yıldızı astrofizikte neden önemlidir?
Methuselah yıldızı astrofizik açısından önemlidir çünkü evrenin erken dönemlerini ve ilk nesil yıldızların oluşumunu incelemek için eşsiz bir fırsat sunmaktadır. Yaşı ve düşük metalikliği, evrenin çok erken dönemlerinde, muhtemelen ilk süpernovaların kalıntılarından oluştuğunu göstermektedir. Ayrıca evrenin tahmini yaşından daha yaşlı olduğu için yıldız evrimi anlayışımıza da meydan okumaktadır.
Methuselah yıldızının yaşı evren anlayışımızı nasıl etkiliyor?
Methuselah yıldızının yaşı, kozmik tarihin zaman çizelgesi ve ilk nesil yıldızların evrimi hakkında önemli kısıtlamalar sağlamaktadır. Yıldızın varlığı, evrenin daha önce düşünülenden daha önce yıldız oluşturmaya başladığını ve ilk nesil yıldızların mevcut teorilerin öngördüğünden daha büyük ve daha kütleli olabileceğini göstermektedir.
Methuselah yıldızı şu anda nasıl inceleniyor?
Methuselah yıldızı şu anda yüksek çözünürlüklü spektroskopi, asterosismoloji ve fotometri dahil olmak üzere çeşitli teknikler kullanılarak incelenmektedir. Bilim insanları ayrıca Gaia uzay aracından ve diğer yer tabanlı gözlemevlerinden gelen verileri kullanarak yıldızın uzaklığını, hareketini ve diğer özelliklerini inceliyor. James Webb Uzay Teleskobu ve diğer gelişmiş gözlemevleri ile gelecekte yapılacak gözlemler yıldızın bileşimi, yapısı ve evrimi hakkında daha fazla bilgi sağlayabilir.
Methuselah (HD 140283) yıldızının yaşıyla ilgili son tartışmalar nedir?
2013'te yayınlanan bir çalışmada, NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu'nun Hassas Kılavuz Algılayıcıları kullanılarak yıldızın kesin paralaksı (ve dolayısıyla uzaklığı ve parlaklığı) ölçülmüştür. Bu bilgi yıldızın yaşını 14,46 ± 0,8 milyar yıl olarak tahmin etmek için kullanıldı. Değerdeki belirsizlik nedeniyle, yıldızın bu yaşı, 2018 Planck uydusunun 13.761±0.038 milyar yıllık nihai sonuçlarıyla belirlenen Evrenin hesaplanan yaşı ile çelişiyor olabilir. Bununla birlikte, yıldız gelişiminin daha yeni modelleri, yıldızın yaşının 13,7 milyar yıl veya 12 milyar yıl olarak revize edilmesini önermiştir.
