Kaliforniya'daki araştırmacılar, MÖ 8. yüzyıl ile MS 3. yüzyıl arasında insan sağlığı üzerine yazılmış bir dizi klasik metni taradılar ve yaşlılarda bilişsel bozukluğa şaşırtıcı derecede az atıfta bulunuldu.
Güney Kaliforniya Üniversitesi'nde yaşlanma mekanizmaları üzerine çalışan Caleb Finch ve Kaliforniya Eyalet Üniversitesi'nden tarihçi Stanley Burstein'a göre, ciddi hafıza kaybı 2.000 yıldan daha uzun bir süre önce yaşlanmanın son derece nadir bir sonucu olabilir.
Bunun nedeni antik Romalıların ve Yunanlıların ileri yaşlara kadar yaşamamış olmaları değil.
Ortak çağdan önce ortalama yaşam süresi bugünkünün yaklaşık yarısı kadar olsa da, 35 yaş o zamanlar için pek de 'yaşlı' sayılmazdı. Antik Yunan'da ortalama ölüm yaşı bazı tahminlere göre 70'e yakındı, bu da toplumun yarısının bundan daha uzun yaşadığı anlamına geliyordu. Ünlü Yunan hekim ve tıbbın babası olarak adlandırılan Hipokrat'ın 80'li veya 90'lı yaşlarında öldüğü düşünülmektedir.
Yaş şu anda demans için en büyük risk faktörü olarak bilinmektedir ve günümüzde 85 yaşın üzerindeki insanların yaklaşık üçte biri bu durumdan muzdariptir. Her beş yılda bir 65 yaş üstü tanıları iki katına çıkmaktadır.
Hafıza kaybı modern dünyada yaşlanmanın oldukça yaygın bir özelliğidir, ancak her zaman böyle değildi. Finch ve Burstein, antik geçmişte Hipokrat'ın, daha sonraki takipçilerinin ve hatta Aristoteles'in tıbbi yazılarında hafıza kaybından bahsedilmediğini tespit etmiştir.
MÖ 4. ve 3. yüzyıllara ait Yunanca metinlerde yaşlılık; sağırlık, baş dönmesi, uykusuzluk, körlük ve sindirim bozuklukları gibi birçok fiziksel gerileme belirtisiyle ilişkilendirilmiştir. Ancak mevcut literatüre dayanarak – ki kuşkusuz sınırlıdır – ciddi hafıza sorunları kayda değer bir sorun gibi görünmüyordu.
Finch ve Burstein, "[Alzheimer hastalığı ve ilgili demansların] modern vaka raporlarına eşdeğer herhangi bir şey bulamadık" diye yazıyor.
"Bilişsel kayıpla ilgili bu eski anlatıların hiçbiri modern anlamda klinik düzeyde veri olarak kabul edilemez."
Tarihsel incelemenin bulguları, dünya çapında çok sayıda ulusun yaşadığı bugünkü demans salgınının pekala modern yaşamın bir ürünü olabileceğini düşündürmektedir. Gerçekten de, son zamanlarda yapılan çalışmalar demans ve onun en yaygın alt türü olan Alzheimer hastalığını kardiyovasküler sorunlar, hava kirliliği, beslenme ve kentsel çevrelerdeki dezavantajlı mahallelerle ilişkilendirmektedir ki bunların hepsi modernitenin ortak sıkıntılarıdır.
Ancak Finch ve Burstein, antik çağlarda "zihinsel gerilemenin tanındığı" halde "istisnai olarak kabul edildiğine" dair kanıtlar bulmuştur.
Aristo ve Hipokrat'ın zamanında, sadece birkaç metinde erken veya orta evre Alzheimer hastalığına işaret edebilecek semptomlardan bahsedildiğini, hafıza, konuşma veya muhakemede büyük kayıplardan söz edilmediğini söylüyorlar.
Romalı devlet adamı Cicero bile yaşlılığın 'dört kötülüğü' üzerine yazdığı metinlerde hafıza kaybından hiç bahsetmemiştir; bu da MÖ 1. yüzyılın ortalarında hafıza kaybının hala alışılmadık bir yaşlılık belirtisi olduğunu göstermektedir.
Finch ve Burstein MS 1. yüzyıla ait tarihi metinlere ulaşana kadar, ikili yaşa bağlı ciddi hafıza kaybından bahsedildiğini görmemiştir. İlk gelişmiş vaka, MS 79 yılında ölen Yaşlı Plinius tarafından kaleme alınmış ve Roma'da yaşlandıkça kendi adını unutan ünlü bir senatör ve hatibi anlatmaktadır.
2. yüzyılda Roma imparatorunun özel doktoru Galen adında bir Yunan hekim, iki salgından kurtulan ve görünüşe göre kendilerini ya da arkadaşlarını tanıyamayan kişiler hakkında yazmıştır.
O dönemde İmparatorluk Roma'sında hava kirliliği yaygındı ve pişirme kaplarından ve medeniyetin su tesisatı sisteminden kaynaklanan kurşun maruziyeti yaygındı.
Finch ve Burstein, bu tür faktörlerin halkı Alzheimer hastalığı açısından daha büyük risk altına sokmuş olabileceğini ve geçmiş zamanlarda nadiren görülen olağandışı yaşlılık belirtilerini tetiklemiş olabileceğini öne sürüyor.
Daha fazla veri olmadan, ciddi bunama belirtilerinin neden Roma İmparatorluğu kayıtlarında Antik Yunan'dakilerden daha sık görüldüğünü söylemek mümkün değil.
Günümüzde bunama oranı yüzde birin altında olan insan topluluklarının yaşıyor olması, çevresel faktörlerin bilişsel gerilemeyi yaşlanmadan daha fazla etkileyebileceği teorisini desteklemektedir.
Bolivya Amazonları'nın modern Tsimané ve Moseten halkı, ABD ya da Avrupa'ya kıyasla yüzde 80 daha düşük bunama oranına sahip. Beyinleri dünyanın başka yerlerindeki gibi yaşlanmıyor ve yaşam tarzları sanayileşme ya da kentleşme üzerine değil, geleneksel tarım ve yiyecek arama yöntemlerine dayanıyor.
Finch ve Burstein şimdi, yaşlı insanlarda ciddi hafıza kayıplarının ilk olarak ne zaman ve neden ortaya çıkmaya başladığını anlamak için antik ve modern öncesi zamanlarda bunamanın tarihine ilişkin "daha geniş bir araştırma" yapılması çağrısında bulunuyor.
