On binlerce yıl sonra, toprakta koşuşturan modern insanların onların varlığına dair izler bulacağını ve hayatlarını nasıl yaşadıklarına dair ayrıntıları yeniden inşa edebileceğini bilemezlerdi. Ne var ki arkeologlar şimdi tam da bunu yaparak Neandertallerin tahmin ettiğimizden çok daha dirençli olduklarını keşfettiler.
Yakın zamanda keşfedilen Abric Pizarro adlı kaya sığınağı alanında yapılan kazılarda, 65.000 ila 100.000 yıl öncesine tarihlenen, taş aletler ve hayvan kemikleri de dahil olmak üzere, Neandertallerin çok az kalıntının kaldığı bir dönemdeki yaşam tarzları hakkında bize çok şey söyleyebilecek binlerce eser ortaya çıkarıldı.
Ve şaşırtıcı bir şekilde, bu kemikler birçok küçük hayvanın kalıntılarını içeriyor – bu da Neandertallerin yaşam tarzlarını yiyecek mevcudiyetine uyarlayabilen çok yönlü avcılar olduğunu ortaya koyuyor.
Avustralya Ulusal Üniversitesi'nden zooarkeolog Sofia Samper Carro, "Abric Pizarro'daki şaşırtıcı bulgularımız Neandertallerin ne kadar uyumlu olduklarını gösteriyor," diyor.
"Bulduğumuz hayvan kemikleri, çevredeki faunadan başarılı bir şekilde yararlandıklarını, kızıl geyik, at ve bizon avladıklarını, aynı zamanda tatlı su kaplumbağaları ve tavşan yediklerini gösteriyor ki bu da Neandertaller için nadiren düşünülen bir planlama derecesine işaret ediyor."
Neandertaller (Homo neanderthalensis) modern insana (Homo sapiens) en yakın hominid akrabalardan birini oluşturuyordu, öyle ki iki tür defalarca çiftleşti ve hatta ayrı bir tür bile olmayabilir. Ancak her nedense, Neandertallerin ilkel, kültürsüz ve bilişsel açıdan günümüz insanından daha az gelişmiş olduğuna dair ısrarcı bir kanı vardır.
Son yıllarda, bu düşünceyi çürüten keşifler giderek artmaktadır. Neandertaller sofistike aletler yapmış ve çevrelerini farklı sanat türleriyle süslemişlerdir.
Neandertallerin yaşamlarını çözümlemedeki temel sorun, geride bıraktıkları eserlerin hayatta kalabilmesidir. Neandertallerin soyu yaklaşık 40.000 yıl önce tükendi ve yaşamlarına dair kalıntıların çoğu zamanın, çürümenin ve erozyonun tahribatına yenik düştü. Elde edebildiklerimiz, Neandertallerin yalnızca at ve gergedan gibi büyük avların avcısı olduğunu göstermektedir.
Abric Pizarro, 2008 yılında keşfedilen bir Neandertal kaya sığınağıydı ve arkeologlar 2009 yılından bu yana sırlarını ortaya çıkarmak için dikkatle çalışıyorlar. Samper Carro ve meslektaşları şimdi çıkarılan eserlerin bir kısmı üzerinde kapsamlı bir araştırma yürütüyor.
Araştırmacılar, nesnelerin gömülü olduğu tortunun yaşını belirlemek için optik olarak uyarılmış lüminesans tarihlemesi yaptılar; bu, bir mineral örneğinin en son ne zaman güneş ışığına maruz kaldığını belirleyebilen bir tekniktir.
Ayrıca alanda bulunan polen tanelerini ve kemikleri de analiz ederek kesik izleri ve kemirme izleri olup olmadığına baktılar. Ayrıca, bir zamanlar Abric Pizarro'da yaşamış olan insanların kullandıkları yontma tekniklerini ve teknolojilerini ölçmek için taş aletleri incelediler.
Tarihlendirme, bölgenin yaklaşık 70.000 yıl önce Neandertaller tarafından iskân edildiğini ve eserler de bu Neandertallerin yetenekli olduğunu gösterdi.
"Bu alandaki kemikler çok iyi korunmuş durumda ve Neandertallerin bu hayvanları nasıl işleyip kestiklerine dair izleri görebiliyoruz. Taş eserler üzerinde yaptığımız analizler, üretilen aletlerin türündeki çeşitliliği de ortaya koyuyor ve bu da Neandertallerin bölgedeki mevcut kaynaklardan yararlanma kabiliyetine işaret ediyor" diyor Samper Carro.
"Ne yaptıklarını açıkça biliyorlardı. Bölgeyi ve uzun süre nasıl hayatta kalacaklarını biliyorlardı."
Bu pek de sürpriz olmamalı. Neandertaller yok olmadan önce yaklaşık 300.000 yıl boyunca Avrupa'da mutlu bir şekilde yaşamışlardır.
Ancak Neandertallerin soyunun tükenmesinin nedenleri bizim için tam olarak açık değildir. Yiyecek mevcudiyetine yaklaşımlarında esnek olmasalardı, bu bir ipucu olurdu. Uyum sağlayabildikleri gerçeği de bize neden öldükleri hakkında bir şeyler söyleyebilir.
Neandertallerin bu kadar uzun süre hayatta kaldıktan sonra hızla azalması, modern insanların gelişiyle aynı döneme denk gelmiştir ki bu, onların yok olmasında kendi türümüzün rolüne dair iyiye işaret olmayan bir yan yanalıktır. Neandertallerden bize kalan tek şeyin yetersiz bir eser kaydı ve genomumuzdaki DNA izleri olması pekala Homo sapiens'in eseri olabilir.
Artık elimizde Abric Pizarro da var ve araştırmacılar bu uzun süredir kayıp olan kuzenlerin gizemli yaşamları hakkında daha fazla bilgi edinmek için sırlarını ortaya çıkarmaya hevesliler.
Yazarlar, "Gelecekteki çalışmalar, Abric Pizarro'da belgelenen Neandertal mesleklerini daha ayrıntılı olarak karakterize edecek" diye yazıyor.
Araştırma Journal of Archaeological Science dergisinde yayımlandı.