Bouvines Muharebesi, 27 Temmuz 1214 tarihinde Fransa'nın kuzeyinde, Fransız Kralı II. Philippe Augustus'un ordusu ile İmparator IV. Otto liderliğindeki Alman-Flaman koalisyonunu karşı karşıya getirdi. Koalisyonun umulmadık bir şekilde bozguna uğratılması, kraliyet alanını genişleten ve Avrupalı rakiplerine karşı gücünü pekiştiren Capet Hanedanı için büyük bir zafere dönüştü.
Bu muharebe, Hastings Muharebesi gibi, bir hükümdarın "Tanrı'ya meydan okuduğu", yani kana bulanarak çarpışarak hayatını kaybetmeyi göze aldığı ilk muharebelerden biriydi. Bouvines Muharebesi Fransa tarihinde de bir dönüm noktası olmuş, zafer "ulusal bir duyguyu" ortaya çıkarmıştır.
Bouvines Muharebesi'nin Çerçevesi
Haçlı Seferleri'nden döndüğünden beri II. Philippe Augustus, 1204 yılında Normandiya'yı fethedene kadar Plantagenetlerle (Aslan Yürekli Richard, ardından Yurtsuz John) savaşmış ve başarı üstüne başarı kazanmıştı. İngiltere'den sonra Fransa Kralı dikkatini İmparatorluğu parçalayan ihtilaflara çevirdi ve saltanatının başından beri yaptığı gibi kendi çıkarlarına göre taraf tuttu.
Cermen kavgalarına ek olarak, İngiltere Kralı Yurtsuz John, 1206'da İngiltere'yi yasaklayan ve 1209'da II. Henry'nin oğlunu aforoz eden Papa III. Innocentius ile sorunlar yaşarken durum ideal görünüyordu.
II. Philippe Augustus bu durumdan faydalanmaya karar vererek oğlu Louis'i İngiltere'ye bir çıkarma örgütlemekle görevlendirdi. Ancak bu başarısız oldu ve 1213'te Yurtsuz Jean, Fransız rakibine karşı bir koalisyon oluşturarak Boulogne Kontu, Portekizli Ferrand (şimdi Flandre Kontu) ve hepsinden önemlisi rakibi II. Friedrich'in Capet Hanedanı tarafından desteklendiği IV. Otto'nun desteğini alırken papalığın onayını yeniden kazanmayı başardı.
II. Philippe Augustus 1213 yılında Flandre'de saldırıya geçmeye karar verdi. Oğlu Louis (geleceğin VIII. Louis'si), La Rochelle'e çıkarma yaparak yeni bir cephe açmaya karar verdiğinde İngilizlerden intikamını aldı: La Roche-aux-Moines'deki Fransız zaferi (2 Temmuz 1214). Ancak kuzeyde, koalisyon güçlerinin yeniden birleşmesi ve IV. Otto'nun Flanders'e girmesiyle Fransa Kralı için durum daha da gerginleşti.
Karşı Güçler
Bu karşılaşma birden fazla açıdan belirleyici oldu. En önemli noktalardan biri, o dönemde nadir görülen iki büyük hükümdarın varlığıydı. Zira muharebe, zafer yoluyla kazanılan ve açıkça Tanrı tarafından karar verilen meşruiyeti kaybetme riski anlamına geliyordu.
II. Philippe Augustus bu mücadeleye hafife alarak girmedi. Çevresinde Burgundy Dükü Eudes, Guillaume des Barres, Gautier de Nemours ve Sancerre Kontu gibi birçok büyük şövalye ve vasal vardı. Krala ayrıca Hospitalier Guérin de yardım ediyordu. Kraliyet ordusu 1.300 şövalye ve bir o kadar da atlı çavuş dahil olmak üzere yaklaşık 7.000 kişiden oluşuyordu; piyadeler ise itibarları her zaman pek de parlak olmayan komünal milislerden oluşuyordu.
Bütün askerler Aziz Denis'in oriflamme (altın alev)'sinin etrafında, Teslis'i simgeleyen üç kolordu halinde örgütlenmişti. Muharebe alanı mükemmel bir şekilde belirlenmiş ve Bouvines köprüsü kilitlenerek Fransız ordusunun bataklıklar üzerinden çekilmesinin önü açılmıştı.
Kraliyet ordusunun karşısına 1.500 şövalye, aynı sayıda atlı süvari ve Flaman milisler ile İngiliz paralı askerlerden oluşan biraz daha fazla piyade dizilmişti. IV. Otto'nun yanı sıra Flanders Kontu Ferrand, Brabant Dükü, Salisbury Kontu, Hugues de Boves ve Boulogne Kontu Renaud de Dammartin de hazır bulunuyordu.
Bouvines Muharebesi (27 Temmuz 1214)
Guérin önderliğindeki Fransız sağ kanadı çarpışmaya başlar. Burgonyalılar ve Champenois'lerden oluşan bu kanat, Flaman şövalyeleri ve kontlarıyla karşı karşıya gelir ve birkaç hücumdan sonra hatlarını yarmayı başararak Ferrand'ı ele geçirir.
Merkez daha istikrarsızdı; en önemli birlikler iki hükümdara, Philip Augustus ve Brunswick'li IV. Otto'ya direniyordu. Piyadeler süvari hücumlarına ayak uyduramadı ve kısa sürede ortalık karıştı. Fransa Kralı dengesini kaybetti ama araya giren şövalyeler tarafından kıl payı kurtarıldı: İmparator kaçmak zorunda kaldı.
Robert de Dreux ve Renaud de Dammartin sol tarafta çarpışırken, birbirlerini iyi tanıyan iki düşman vardı. Renaud en uzun süre direnen taraf olmuş, ancak Guérin'in takviyesi sayesinde teslim olmuştur. Kraliyet ordusu bir takip başlatır, ancak Brabant Dükü ve IV. Otto'nun kendisi de dahil olmak üzere koalisyon liderlerinin çoğu kaçar. II. Philippe Augustus sonunda tartışmasız bir zaferle çatışmalara son verilmesini emretti ve kendisine "Augustus" lakabını takılmasını sağladı.
Bouvines'in Sonuçları ve Gelecek Nesiller
Sonuçlar her şeyden önce Avrupa'daki güç dengesi açısından görülebilir: Yurtsuz John kesin olarak dışlanır ve İngiliz monarşisinin krizi daha da kötüleşir; IV. Otto, geleceğin II. Friedrich'i olan Hohenstaufen'e karşı savaşında kesin olarak zayıflar; büyük feodal beyler (örneğin Flandre'de) Capet monarşisine yol vermek zorunda kalırlar. Capet monarşisi kendisini zamanın en büyük gücü olarak kabul ettirdi ve önceki yıllarda gerçekleştirdiği toprak fetihlerini pekiştirdi.
Bununla birlikte, Fransa krallığı için iç sonuçlar daha da büyüktü. II. Philippe Augustus bu zaferin faydalarını görmekte gecikmedi ve törenlerle esirlerin geçit törenlerinin yapıldığı büyük şenlikler düzenledi. Guillaume le Breton'un 1214 ile 1224 yılları arasında Philippe Augustus ve Capet hanedanının şanı için yazdığı on bin dizelik Philippide adlı eserinde örneklendiği gibi, gerçek bir propaganda kampanyası başlatıldı. Bu anakronik bir terimdi, ancak savaşın belirleyici niteliğinin altını çizen bir terimdi.
Ancak, kralın ve propagandacılarının çabalarına rağmen, Philippe Augustus'un yaşamı boyunca Bouvines'in önemi bir perspektife oturtulmalıdır. Görünüşe göre savaş İmparatorluk içinde neredeyse hiç bilinmezken, Loire'ın ötesine geçmemiştir. Dolayısıyla o dönemde gerçek bir "ulusal yankısı" olmamıştır.
Bouvines'in gelecek kuşaklara aktarılması daha sonra, özellikle de 19. yüzyılda, tarihçilerin ulusal bir roman yaratma ihtiyacıyla onu Fransız ulusunun doğuş tarihlerinden biri haline getirmeleriyle gerçekleşti. Ernest Lavisse şöyle yazmıştır: "Bouvines ülkemize, yuvasının güvenliğiyle birlikte, dünyanın güzel bir simgesi kazandırdı. Bu zafer, tarihi kesintisiz olarak bize kadar devam edecek olan gerçek Fransa'yı da ortaya çıkardı. İşte bu nedenle Bouvines'in hatırası ulusal düzeyde kalmalıdır."
