Cadılar Bayramı, dünya genelinde kutlanan ve özellikle Kuzey Amerika'da büyük bir coşkuyla karşılanan geleneksel bir tatildir. Her yıl 31 Ekim'de gerçekleşen bu özel gün, çocukların kostümler giyerek kapı kapı dolaşıp şeker topladığı, korku filmleri izlendiği ve dekorasyonların korkunç detaylarla süslendiği eğlenceli bir kutlamadır.
Cadılar Bayramı'nın kökenleri eski Kelt geleneklerine dayanır. Keltler, 31 Ekim'de yılın sonuna ve kışın başlangıcına işaret eden Samhain adlı bir festivali kutlardı. Samhain, aynı zamanda ölülerin ve ruhların geri döndüğü bir zaman olarak kabul edilirdi. Bu nedenle, insanlar kötü ruhlardan ve yaratıklardan korunmak için maskeler takar ve kostümler giyerlerdi.
Cadılar Bayramı'nın Kökeni ve Anlamı
Samhain festivali hasat zamanından sonraki soğuk, verimsiz aylardan önce kutlandı. Keltler için kışın başladığının haberi olan doğaüstü bir dönemdi. Zira insan ve ruh dünyalarını ayıran duvarın kalktığına inandılar. Mistik bir höyük olan sidh'den dışarı çıkan banshee ve elf gibi ürkütücü canlılar kırsal alanlarda dolaşmaya başlıyordu.
Ayrıca yeraltından gelen hayaletlerin geçici olarak canlıların dünyasında gezdiği düşünülüyordu. Halk bu ruhları savuşturmak için dev ateşler yaktı. Ayrıca dikkat çekmemek için hayvan derisi ve maskeler giydiler ve yeraltından gelenleri yatıştırmak için yiyecekler bıraktılar. Doğayla bütünleşmiş Kelt rahipleri olan Druid'ler, Samhain'in geleceğe dair kehanette bulunmayı sağlayan özel bir dönem olduğuna da inanıyordu. Evrenin normal işleyişinin saptığı bir zaman.
Romalılar MS 43'te Kelt bölgelerinin çoğunu ele geçirdi. 400 yıllık yönetimlerinde bazı Roma festivalleri Keltlerin Samhain festivali ile birleşti. Bugün Cadılar Bayramı'nda yapılan elma yakalama oyunu, sembolü elma olan Roma tanrıçası Pomona'dan gelirken, Feralia adlı Roma festivali ile her Ekim sonunda ölmüşler anılmaya başlandı.
Şaşırtıcı olmayan biçimde bugün birçok dindar Hıristiyan Cadılar Bayramı'nı şeytani görmeye devam eder. İronik olansa "Cadılar Bayramı" adı aslında bir Katolik anmasından gelir. Papa IV. Boniface MS 13 Mayıs 609'da Roma'da bulunan bir Pantheon'u kiliseye çevirdi ve bunu yaparken, "azizleri ve şehitleri onurlandırma zamanı" dediği bir anmayı da başlattı; adı sonraları Azizler Günü oldu.
8. yüzyıla gelindiğinde Papa III. Gregory, Pagan kültürünü biraz daha bastırmak için bu kutlamanın tarihini Samhain ile kesişecek biçimde güncelledi. Kilise Avrupa'ya yayıldıkça Paganizm gibi yerel kültürlerin kutlamalarını bozmuş ve asimile etmiştir.
Samhain Bayramı: Cadılar Bayramı'nın Atası
Samhain, dolunaydan üç gün önce başlayan ve sonrasında üç gün daha devam eden 7 günlük bir kutlamadır. Sosyal konumları ne olursa olsun herkesin katılması zorunludur, aksi takdirde tanrılar tarafından cezalandırılırlar. Samhain bayramında bolca domuz eti, bira, bal likörü ve şarap tüketilir. Yıkım ve dehşet tanrısı olan domuz, sonsuz yaşam bahşeden kutsal bir besin maddesi olarak saygı görür. Bal likörü ise bal-su karışımı alkollü bir içecektir.
Bu festival, herkesin diğer tarafa gelmeye davet edildiği iki dünya (yaşayanlar ve ölüler) arasında köprüler oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu, ölenlerin görünmezlik yeteneklerini kaybetmelerini sağlar. Bu, insanların gerçek ve hayali dünyaların "ortasında" buluşması anlamında bir kutlamadır.
Halloween Adının Ortaya Çıkışı
1 Kasım tarihi, "kutsallar" anlamına gelen eski bir terim olan "hallow'lar" yani azizlere adanırken, ondan önceki gece olan 31 Ekim "All Hallows' Eve" oldu. Bu ad zamanla "Halloween" (bugünkü Cadılar Bayramı) biçiminde kısaldı. Birkaç yüzyıl sonra 2 Kasım günü, ölmüşleri hatırlama günü olarak "Tüm Ruhlar Günü" ilan edildi. Bu Hıristiyan kutlamaları, Keltlerin uzun süredir yılın aynı zamanında sürdürdüğü uygulamalarını bastırmış oldu.
Ancak Samhain'in etkisi bu Hıristiyan kutlamalarından tümüyle kaybolmadı. Keltlerin uyguladığı birçok şey bugün de var. Orta Çağ süresince yeni ritüeller eklenmişse de, ateş törenleri ve maskeli balolar değişmedi.
Cadılar Bayramı Neden 31 Ekim'de Kutlanır?
Güneşi temel alan Gregoryen takviminin aksine, Keltlerin kullandığı ay takvimi, en önemli festivallerinin tarihlerinin sabit olmadığı anlamına geliyordu. Samhain tam olarak bir sonraki dolunayın olduğu gece kutlanırdı. Bu nedenle Cadılar Bayramı için 31 Ekim tarihi "kolaylık olsun" diye seçilmiştir. Samhain, yaşayanlar ve ölüler arasındaki köprünün açılışını sembolize ettiği için yeni yılın başlangıcındaki dini bir kutlamadan daha fazlasıydı.
Şeker mi Şaka mı?
Örneğin, "şeker mi şaka mı", Orta Çağ'daki "ruh bulma" ritüeline uzanan bir kökene sahip. Yoksul insanlar kapıları çalar ve yiyecek karşılığında (genelde "ruh keki" olur) arafta kalmış ruhlara dua etmeyi teklif ederdi. Bunu yaparken genelde içine mum yerleştirilmiş delikli turp veya balkabağı taşıdılar.
Özellikle İrlanda ve İskoçya'da bu uygulama sonraki yıllarda bazı haylaz eğlence düşkünlerini sokağa çekmiştir. Bu gençler bazı sevilmeyen veya şanssız komşularına ürpertici şakalar yaptı. Yaygın inanılan bazı kötü ruhları taklit etmek için bacaları tıkamak, tarladaki sebzeleri etrafa saçmak, kapıları vurmak ve atları rahatsız etmek gibi şeyler yaptılar.
Cadılar Bayramı'ndaki Balkabağının Kökeni
Jack O'Lantern'in hikayesini mutlaka duymuşsunuzdur; 31 Ekim'de şeytana şaka yapmaya cüret ettiği için cennetten kovulan ve daha sonra öldürülen sarhoş. Jack O'Lantern sonsuza kadar bir fenerle karanlıkta dolaşmaya mahkum edilmişti. Bu fener onun yediği bir turp ve içine rüzgârdan korumak için yerleştirdiği bir mumdu.
19. yüzyılın sonunda Cadılar Bayramı ilk kez Amerika Birleşik Devletleri'nde ulusal bir bayram haline getirildi. ABD vatandaşları Cadılar Bayramı'nı, onunla bağlantılı olan " Şeker mi Şaka mı?" geleneği ile kutlamaya başladılar, kapı kapı dolaşıp şeker aradılar. Oyulması şalgamdan çok daha kolay olduğu için balkabağı Cadılar Bayramı'nın başlıca simgesi haline geldi.
Çocukların kapı kapı dolaşıp şeker istemesine gelince, bu uygulamanın kökleri, yoksulların daha varlıklı olanlardan yiyecek dilenmesinin yaygın olduğu İrlanda kültürüne dayanmaktadır. Cadılar ve büyücüler ile insanları reddetmeleri halinde kötü bir kaderle tehdit etme konsepti nispeten modern gelişmelerdir.
Bugünkü Cadılar Bayramı
Katolik, Pagan ve de laik Cadılar Bayramı uygulamaları bugün harmanlanmış durumda. 19. yüzyıl sonu ila 20. yüzyıl başında Amerika'ya yerleşen milyonlarca İrlandalı, Cadılar Bayramı'nı Batı topraklarına tanıttı.
Elbette herkes bu eğlenceyi sıcak karşılamadı. Dindar Püritenler Cadılar Bayramı'nı Deccal ile ilişkilendirdiler. Diğer sakinler ise kabadayılık, vandalizm ve biraz şiddet doğurmasından yakındı. Sonuç olarak o "eşek şakaları" bir son buldu ve yerini bugün sık duyulan daha efendi "şeker mi şaka mı" yöntemi aldı.
Cadılar Bayramı yeni sektörler doğurmuştur. Özellikle şekerleme, kostüm ve süslemelere dair bazı büyük iş fırsatları oluştu. Bir zamanların hasat festivali ve ölüler için ağıt zamanı olan 31 Ekim, bir tüketici bayramına dönüşmüştü. Bayramın en popüler olduğu ABD'de insanlar kostüm ve yiyeceklere her yıl 10 milyar dolar harcama yapar.
Modern Cadılar Bayramı hala 2000 yıllık Samhain festivali dahil önceki biçimlerinden izlere sahip. Bu bayramı uygulayanlar onu günümüze dek taşımış insanların inançlarına ve dünya görüşlerine saygı sunmuş oluyor.
