Kuzey Irak'ta arkeologlar tarafından 2,700 yıl öncesine ait Asur kalıntıları ortaya çıkarıldı. Bu eserler, IŞİD'in Irak'ın kültürel mirasına karşı yürüttüğü savaşta yok olmaktan mucizevi bir şekilde kurtuldu. Ekipte hem Amerikalı hem de Iraklı araştırmacıların yer aldığı bu eserler Musul'da ya da bir zamanlar Ninova olarak bilinen antik kentindeydi. Ekipler, 2016 yılında IŞİD tarafından tahrip edilen Maşki Kapısı'nın (kelime anlamı "Tanrı'nın Kapısı") yeniden inşasına yardımcı olmak için oradaydı.
IŞİD 2014 yılından bu yana Irak ve Suriye'de çok sayıda tarihi alanı, kütüphaneyi ve müzeyi tahrip etti ve bu süreçte yeri doldurulamaz eserleri yok etti. Suriye'deki tarihi Palmira kenti özellikle 2015 yılında yıkımın hedefi olmuş, Asur dönemine ait pek çok tarihi eser teröristlerin balyoz, matkap ve patlayıcı kullanımı nedeniyle kaybolmuştur. Arkeologlar, Maşki Kapısı'nın altında, eski Asur savaşlarını temsil eden karmaşık yontularıyla kendilerini hayrete düşüren mermer levhalar keşfetti. Bölgedeki kültürel varlıklara yönelik onca tahribatın ardından bu bulgu, kültürel mirası korumak için çalışanlar için bir umut ışığı oldu.
Kısaca Asur İmparatorluğu
Günümüz Irak'ı ile Türkiye ve İran dahil olmak üzere diğer Orta Doğu ülkelerini kapsayan Kuzey Mezopotamya, antik Asur'un bulunduğu yerdi. MÖ ikinci binyılın ortalarında Asur küçük bir dünya gücüydü. Etrafındaki diğer imparatorluklar çöktüğünde bile Asur'un bölgesel etkisi, çatışmaların ortasında dahi bilimsel ilerlemeyi sürdürme yeteneği sayesinde giderek arttı. MÖ 900'e gelindiğinde, birkaç Asurlu hükümdar MÖ 600'deki nihai çöküşüne kadar sürecek olan imparatorluğu inşa etmişti.
- Asur İmparatorluğu hakkında daha fazlası için bu yazımızı okuyabilirsiniz: Asur İmparatorluğu: Kuruluşu, yükselişi ve yıkılışı
Savaş ve ritüeller Asur sanatında yaygın temalardı ve savaş alanındaki kültürü yansıtıyordu. Kireçtaşı ve alçıtaşı, hükümdarların kendilerini kahramanca pozlarda tasvir ettiklerini düşündükleri anıtsal kabartmaları yontmak için kullanılmıştır. Savaş zaferleri, fantastik hayvanlar ve avlar, dönemin canlı resimlerinde tasvir edilen konulardan bazılarıydı. Bu oymaların çoğu, hükümdarın statüsünü yükseltmeyi amaçlayan ziyafet salonları ve taht resimleriyle büyük tapınaklarını süslemek için kullanıldı. Maşki Kapısı, Asur İmparatorluğu'nun ünlü krallarından biri olan Kral Sanherib (MÖ 705 – MÖ 681) zamanında inşa edilmiştir.
Tarihin yıkıntılar arasından seslenişi
Maşki Kapısı'nın 2.700 yıl öncesine tarihlenen bir bölümü yeni ortaya çıkarılmıştır ve içinde karmaşık heykeller bulunmaktadır. Sekiz mermer kabartma, savaş sahnelerinin yanı sıra asma ve palmiye bitkilerinin resimlerini de tasvir ediyor. Arkeoloji ekibinin başkanı Fadel Mohammed Khodr, "Bu heykellerin Sanherib'in sarayından alındığını ve hükümdarın torunu tarafından Maşki'nin girişini yeniden şekillendirmek ve muhafız odasını genişletmek için kullanıldığını düşünüyoruz" demiştir. Arkeologlar gravürleri ancak kapının toprağının altına gömüldükleri için kurtarabildiler ve bu nedenle IŞİD bölgeyi yıktığında zarar görmemişti.
Hem arkeologlar hem de sanat tarihçileri, yeni araştırma yolları açtığı için bu keşifle ilgileniyor. Pennsylvania Üniversitesi'nden arkeolog Michael Danti, oymaların Irak'a ait olduğunu, ancak geçmişte bu tür buluntuların British Museum ve diğer Batılı kültür kurumlarına gönderildiğini belirtiyor. Dolayısıyla akademisyenler, mermer levhaların Yeni Asur dönemini araştırmayı ve IŞİD'in saldırısının ardından Irak'ın kültürel mirasını daha fazla korumayı dört gözle bekleyebilirler.
