En eski Olimpiyat oyununun kaynağı MÖ 776'ya işaret ederken, modern Olimpiyat'ın tarihi 1896'da başlar. Bununla birlikte kısa süre bir sonra 1924'te ilk Kış Olimpiyatları yapılmıştır. Yaz Oyunları ile aynı yıl ayrı bir ülkede yapılan soğuk hava sporlarıydı. Bu yarışma Fransa'nın Chamonix kentinde düzenlendi. İkincisi ise İsviçre ve üçüncüsü ABD'de yapıldı. 1980 yılına gelindiğinde 38 ülkeden yaklaşık 1.600 sporcu Alp ve İskandinav kayağı, biatlon, buz hokeyi, artistik paten, sürat pateni, kızak ve yarış kızağı içeren bir programda ABD'de yarışıyordu. Kış Olimpiyatları'nın gelişimi Yaz Olimpiyatları'ndan görece yavaş olmuştur. Türkiye ilk kez Kış Olimpiyatları'na 1936'da 6 erkek sporcuyla Almanya'nın Garmish – Partenkirchen ilçesinde katıldı.
Önce İskandinav Oyunları
1896'da modern Olimpiyatların doğuşundan 5 yıl sonra 1901'de İsveç'te yalnız kış sporlarını içeren yeni bir yarışma ortaya çıktı. Adına İskandinav Oyunları denilmişti ve yalnızca İskandinav ülkeleri yarışabiliyordu. Olimpiyatlar gibi dört yılda bir yapıldı ancak her zaman İsveç'te sahnelendi.
1908'de artistik patinaj Londra'daki Yaz Olimpiyatları'na girdi ancak diğer sporların sona ermesinden yaklaşık 3 ay sonra Ekim'de yapıldı. Komite 1911'de, Stockholm'deki 1912 Yaz Oyunları için ayrı bir kış yarışması düzenlenmesini önerdi ancak İsveç, İskandinav Oyunları'nın popülaritesini korumak istediğinden kabul etmedi.
Almanya, 1916 Berlin Yaz Oyunları'ndan önce bir Kış Olimpiyatları düzenlemeyi planladı, ne var ki I. Dünya Savaşı her ikisini de iptal ettirdi. Belçika'nın Antwerp kentindeki 1920 Yaz Olimpiyatları'nda buz hokeyi resmi Olimpiyat sporu olarak artistik buz patenine katıldı ve bugün hokeyiyle ünlü Kanada ilk hokey altın madalyasını kazandı.
İlk Kış Olimpiyat Oyunları
Kısa bir sürenin ardından Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), İskandinavlarla anlaşarak İskandinav Oyunları yerine Uluslararası Kış Sporları Haftası düzenlenmesini onayladı. Bu Kış Oyunları Fransa'nın Chamonix ilçesinde yapıldı. 10.000 izleyicinin ve 16 katılımcı ülkenin yer aldığı etkinlik o denli popüler oldu ki yarışmanın adı 1925'te resmen "Kış Olimpiyatları" yapıldı. Böylece geriye dönük olarak Chamonix ilk Kış Olimpiyatları'nın düzenlendiği yer oldu. 25 Ocak 1924'te, Fransa Alpleri'nde yapılan bu ilk Kış Olimpiyatları'nda izleyiciler kayakla atlama ve kızağın yanı sıra toplam 6 sporu içeren 12 etkinlik izlediler. İskandinavlar hız pistlerine ve yokuşlara hakim oldu ve Norveç takım yarışmalarında 17 madalya aldılar. ABD, tek altın madalyasını 500 metre sürat pateninde alarak üçüncü oldu. Kanada, 110 gol atarak ve beş oyunda yalnız üç gole izin vererek hokeyde yine altın kazandı.
Bu ilk Kış Olimpiyatları'nda yarışan yaklaşık 300 sporcudan yalnızca 13'ü kadındı ve yalnızca artistik patinaj yarışmalarında yarıştılar. Çiftler yarışmasını ve tek bayanları Avusturyalılar kazandı. Bu olimpiyatta, sonraki on yıl içinde muazzam ilerlemeler kaydedecek bir spor olan kayağa özel destek verildi. Chamonix'te Norveç, dokuz kayak madalyasından biri hariç hepsini kazandı.
1928'de IOC, İsviçre'nin St. Moritz kentinde ikinci Kış Olimpiyatları'nı düzenledi ve adına Kış Oyunları denildi.
50 yıl sonra alınan madalya
Chamonix'teki olimpiyatlarda organizatörler tüm madalyaları programın son gününde takdim etti ancak o zamana dek bazı sporcular çoktan evlerine dönmüştü. Hatta bir sporcu ödülünü almak için 50 yıl beklemek zorunda kaldı. Amerikalı kayakla atlama sporcusu Anders Haugen, Chamonix'te 50 metrelik bir atlama ile zirveye çıkmıştı ancak jürinin stil puanları onu dördüncü sıraya düşürdü. Yarım yüzyıl sonra puanlamada bir işaretleme hatası tespit edildi ve IOC 1974'te 83 yaşındaki Haugen'e bronz madalyasını verdi.
Sonraki Kış Olimpiyatları
Yaz ve Kış Oyunları uzun bir süre daima aynı yıl yapıldı ancak her iki Olimpiyat'ın genişleyen kapsamı nedeniyle Kış Oyunları 1992'den itibaren farklı bir programa alınmıştır. Değişen programdan sonra 1994'teki Kış Olimpiyatı Norveç'in Lillehammer kentinde, 1998'deki Japonya'nın Nagano kentinde yapıldı. 2002'de ABD, Utah'ta, 2006'da İtalya, Torino'da, 2010'da Kanada, Vancouver'da, 2014'te Rusya, Soçi'de ve 2018'de Güney Kore, Pyeongchang'da düzenlendi. 2022 Kış Olimpiyatları için Çin'in Pekin kenti seçildi.
Kaynakça ve ek bilgiler:
- https://olympics.com/en/original-series/episode/chamonix-1924-official-film-the-olympic-games-held-at-chamonix-in-1924
- https://olympics.com/en/olympic-games/chamonix-1924