I. François, 13 ve 14 Eylül 1515 tarihlerinde Kuzey İtalya'da, Marignano Muharebesi'nde İsviçreli paralı askerlerden oluşan bir birliği yenerek önemli bir zafer elde etti. Bu zafer Fransa'nın genç kralına sadece büyük bir iyilik değil, aynı zamanda kahramanca bir ün de kazandırdı. Hatta savaş alanında Bayard Lordu tarafından şövalye ilan edildi.
Fransız tarih tartışmalarında 1515 yılı, bazen Marignano'nun da dahil edilmesiyle, sık sık gündeme gelir. Ancak, bu çatışmayı daha geniş bir çerçeve olan İtalyan Savaşları içinde daha iyi hatırlamak ve bağlamsallaştırmak çok önemlidir. Bu olay, Fransa'yı İtalyan Rönesansı'nın büyüleyici güzelliğiyle tanıştıran anıtsal bir bölüm olarak duruyor.
İtalyan Savaşları Bağlamında Marignano Muharebesi
Rönesans'ın ilk günlerinde zenginleşen İtalyan yarımadası, başta Fransa hükümdarları olmak üzere çeşitli Avrupa uluslarının gözdesi olmuştur. Ekonomik gücüne ve kültürel önemine rağmen, çok sayıda rakip prensliğin varlığı nedeniyle siyasi istikrar kırılgan kalmıştır. Bunlar arasında Papalık Devletleri, Napoli Krallığı, Milano Dükalığı, Venedik ve Floransa Cumhuriyetleri önemli bir yer tutuyordu. Sonuç olarak, İtalya Savaşları 16. yüzyılın başlarında Avrupa'daki çatışmaların odak noktası haline gelmiş ve bölgesel hırslara sahne olmuştur.
Napoli'nin Angevin kralları hanedanına kadar geri gitmeden, Fransa'nın dahil olduğu İtalya savaşlarının 1495'te birkaç aylığına Napoli kralı olan VIII. Charles ile başladığını söyleyebiliriz. Fransa krallığının İtalya'da gerçekten bir yer edinmeye başlaması XII. Louis ile olmuştur. Kral 1499 gibi erken bir tarihte Milano'yu, ardından Cenova'yı aldı ve 1501'de Regno'ya saldırdı.
Ancak kısa sürede More Ludovico'yu devirmeyi başarsa da, yarımadadaki Caesar Borgia gibi önemli prenslerin yanı sıra Papa ve Aragonlulara da güvenmek zorunda kaldı. Louis, birkaç yıl boyunca Floransa ve Milano Dükalığı'na güvenerek ve Venedik'e karşı savaşa girerek ittifaklarıyla oynamayı başardı. Ancak etkisi, ittifakları Fransa aleyhine çeviren Papa II. Julius başta olmak üzere İtalyan prenslerini rahatsız etmeye başladı.
1504'te bir uzlaşmaya varıldı: Fransa Napoli'yi Aragon Kralına bıraktı ama Milano'yu elinde tuttu. Ancak bu çözüm sadece geçiciydi, çünkü tüm İtalya üzerinde otoritesini sağlamak isteyen Papa II. Julius, Fransa'ya karşı Venedik, Aragon, İsviçre ve İngiltere'den oluşan yeni bir "Kutsal Birlik" kurdu. XII. Louis 1512'de İtalya'yı terk etmek zorunda kaldı ve ertesi yıl Ravenna'da bir yenilgiye daha uğradı.
Kralın 1515'teki ölümü, Avrupa saraylarına, özellikle de İtalya'dakilere biraz rahatlama getirdi ve henüz yirmi yaşında olan genç François d'Angoulême'e halefi olarak olumlu baktılar. Ancak daha çok I. François olarak bilinen yeni kral, selefleriyle aynı İtalyan hırslarına sahipti. Ayrıca, XII. Louis'nin kendi hakkı olduğunu düşündüğü toprakları geri almak için hazırladığı yepyeni bir orduya da sahipti.
I. François Milano Yolculuğunda
Henüz taç giymemiş olan yeni kral, Fransa'nın son dönemdeki askeri başarısızlıklarının intikamını almaya ve Milano'yu yeniden fethetmeye karar verdi. I. François'nın topladığı ordu o zaman için oldukça büyüktü; yaklaşık 10.000 süvari, 30.000 piyade ve 70 topa sahipti. Seferde Bourbon Kontu Bayard, Lorraine Dükü, Guise Kontu ve Mareşal Trivulce gibi pek çok şövalye yer alıyordu.
Zira soyluların görevi, sayısız ayrıcalıklar karşılığında "devleti silahla korumak"tır. Alpleri geçmek, özellikle de İsviçreliler Fransız ordusunu beklerken, zor olacağa benziyordu. Ancak I. François'nın ilk cesur hamlesi, Montgenèvre ya da Mont-Cenis geçitlerinden çok daha dik bir rota olan Col de Larche'ı kullanmak oldu. Çok geçmeden Hannibal ile karşılaştırmalar yapılmaya başlamıştı. Alpleri aştıktan sonra, Fransızlar Torino'da konakladılar.
Fransız kralı, savaş gücüne dayanarak müzakere etmek niyetindeydi. İsviçreliler, bir milyon ekü ve Maximilian Sforza'ya teklif edilen Nemours Dükalığı karşılığında Milano'yu teslim etmeyi teklif ederek müzakereyi kabul ederler. I. Francis anlaşma şartlarını kabul etti ama yoluna devam etti. 10 Eylül'de Milano'ya bir düzine kilometre uzaklıktaki Marignan'da kamp kurdu; aslında İsviçrelilere çok az güveniyordu ve Milano Dükü'nün paralı askerlerine ödeme yapma konusundaki sorunlarının da farkındaydı. Dolayısıyla rakiplerinin hem bölünmüş hem de zayıflamış olduğunu biliyordu.
Kralın şüpheleri olaylarla doğrulanıyordu: İsviçre kampında, Fransız karşıtı Sion Piskoposu Matthäus Schiner'in partisi üstün geldi. 13 Eylül 1515'te yaklaşık 20.000 İsviçreli Marignano'ya gitmek üzere Milano'dan ayrıldı.
Marignan Muharebesi
Fransız ordusunda öncü birlikler Bourbon Dükü III. Charles'a emanet edilmişti ve topçu birlikleri ile yetmiş iki topu da içeriyordu. I. François ordunun büyük kısmına, kayınbiraderi Charles d'Alençon ise süvari artçı birliğine komuta ediyordu.
Fransızlarla karşı karşıya gelen İsviçreli paralı askerler, her biri 7.000 piyadeden oluşan üç kare halinde ilerledi ve ilk temas öğleden sonra saat 4 sularında gerçekleşti. Bourbon Dükü III. Charles'ın başı dertteydi ama Fransa kralının hücumuyla kurtarıldı: şiddetli muharebe gece boyunca sürdü! Düşmanı zora sokan özellikle Fransız topçularıydı ve üç kez İsviçreliler tam onlara ulaşacakken geri çekilmek zorunda kaldılar.
Zırhını uyurken de çıkarmayan I. François adından söz ettirdi. Fransa Kralı geceden yararlanarak ordusunun düzenini değiştirdi ve ateş gücünü artırmak için uzunlamasına genişletilmiş bir hatta yerleştirdi. Kral merkeze, Duc d'Alençon sol kanada ve Bourbon Dükü III. Charles sağ kanada yerleştirildi.
Ertesi gün, 14 Eylül 1515'te, İsviçreliler saflarını yeniden oluşturdular ve tekrar hücuma geçtiler. Kralın komuta ettiği Fransız hattının merkezine saldırmayı seçtiler, ancak 5.000 adamları topçuların desteklediği Fransız mızraklıları ve topçuları tarafından geri püskürtüldü. Merkeze giremeyen İsviçreliler daha sonra Fransız kanatlarına doğru ilerlemeye ve toplara kadar sızmaya çalıştılar, ancak başarılı olamadılar.
Sabahın sonunda İsviçreliler, Venedik Yüzbaşısı Alviano'nun komuta ettiği I. François'yı destekleyen başka bir ordu tarafından arkadan yakalandılar ve İsviçreliler geri çekilmeye başladıklarında Fransız topları ateşlendi. Kaçmaya çalışan İsviçreliler, ortalığı kasıp kavuran Fransız süvarileri tarafından yakalandı. Bunalan İsviçreliler geri çekilmeyi başardılar. Çatışmalardan bitkin düşen Fransızlar, mağlupları takip etmekten vazgeçti. Hayatı boyunca özellikle zorlu 18 çarpışmaya katılmış olan yaşlı mareşal Trivulce için bu bir "devler savaşıydı".
Zafer bütünüyle kazanılmıştı ama savaş, en az 10.000 ölü veren İsviçreliler için özellikle ölümcül olmuş, Fransızlar ise yaklaşık 5.000 adam kaybetmişti. Yirmi yaşındaki genç Fransa Kralı için bu parlak zafer, tebaası ve yabancı hükümdarlar arasında büyük bir prestij sağladı. Savaşın akşamında I. François, Pierre Bayard tarafından "kendi ordusu" tarafından şövalye ilan edildi.
Marignan'daki Zaferin Sonuçları
Milano'ya giden yol açıktı. Akıllı bir prens olan I. François, Maximilian Sforza'nın teslim olmasını sağladı ve Papa X. Leo tarafından affedildi. 11 Ekim'de Milano'ya resmen girdi. Bir yıl sonra, Kral I. François ve Papa X. Leo 18 Ağustos 1516'da Bologna Konkordatosu'nu imzaladılar. Bu anlaşma her iki tarafın da Fransa Kilisesi üzerindeki yetkilerini düzenliyor, krala Fransa'nın din adamlarını atama ve önemli kilise imtiyazlarının tahsisini kontrol etme hakkı veriyordu.
Marignan genç kralın ilk büyük zaferiydi. Hem İtalyan yarımadasındaki ve Avrupa'daki itibarı hem de İtalya'daki durum için belirleyici oldu. I. François, Fribourg Antlaşması uyarınca İsviçrelileri Fransa'nın "daimi müttefiki" yapmayı bile başardı. Bu saldırmazlık anlaşması kraliyete İsviçreli paralı askerler bulundurma hakkı verirken, İsviçrelilerin bundan böyle Fransa ile savaş halinde olan devletlere asker vermeleri yasaklanmıştı. İsviçre kantonlarıyla yapılan bu "daimi barış" 1792 yılına kadar sürdü.
Ancak Marignan her şeyden önce bir muharebeydi: Şiddetine rağmen, şövalyeliğin bu zaferi en çok kraliyet propagandasında görünür olsa bile, belki de "şövalyece" olan son savaşlardan biriydi. Marignan'ın asıl kazananı, daha önce (Konstantinopolis ve Granada gibi) kuşatmalarda belirleyici olan Fransız topçularıydı ve ilk kez bir meydan muharebesinde belirleyici oldular. Nihayetinde kral zaferinin tadını çıkaramadı. Yanında Leonardo da Vinci'yle de olsa Fransa'ya dönmek zorunda kaldı.
Takip eden yıllarda V. Charles ile aralarında bir rekabet başlar ve Marignan'dan on yıl sonra, 1525'te Pavia'daki yenilgiyle sonuçlanır. Esir alınan Fransız kralı İtalya'dan feragat etti. İtalya Savaşları, 1559'da V. Charles ile Cateau-Cambrésis Barışı'nı imzalayan II. Henri döneminde Fransa'nın İtalya üzerindeki tüm hak iddialarından vazgeçmesiyle kesin olarak sona erdi.
Kaynak: Battle of Marignano:How a Battle Redefined European Alliances – Malevus
