Dünya Sağlık Örgütü ve Birleşmiş Milletler tarafından yapılan yeni bir araştırma, dans ve müziğin ruh halini mükemmel bir şekilde iyileştirirken, uzun ve kısa vadede beyin fonksiyonları için de önemli avantajlar sağladığını ortaya koyuyor. Cerebrum Medical Journal'da yer alan bir araştırmaya göre aynı durum iki dillilik için de geçerli.
İki dil konuşabilmek, bir enstrüman çalabilmek ve dans edebilmek beyni aktif tutmaya ve zaman içinde güçlü sinaptik bağlantıları korumaya yardımcı olur, bu da Alzheimer hastalığından kaçınmaya yardımcı olabilir. Ancak bu etkinin görülebilmesi için önlemenin bebeklik döneminde başlaması gerekir.
Çocukluk Çağında Birden Fazla Dil Konuşmak
Bilişsel kapasitenin geliştirilmesini ve yaşlılıkta bilişsel kapasitenin sürdürülmesini garanti altına almanın en iyi yöntemi, çocuklukta kültürle ilgili ilgi ve yeteneklerin aşılanmasıdır. Üstelik buna başlamak için hiçbir zaman geç değil.
Beyinde çocukluk boyunca "kortikal incelme" yaşanır. İhtiyacımız olandan daha fazla beyin bağlantısıyla doğarız. Beyin, ihtiyaç duymayacağı bağlantılardan kurtulmak için doğumdan yaklaşık altı yaşına kadar beyin bağlantılarında önemli bir güç azalması yaşar. Bu durum çeşitli durumlar için geçerlidir.
Örneğin insanlar doğuştan itibaren herhangi bir dili öğrenme ve anlama kapasitesine sahiptir. Ancak beyin, bir dili hiç duymazsak gerekli bağlantıları zayıflatacak ve kaynaklarını daha sık maruz kaldığımız bir şeye yönlendirecektir. Beyin, dile daha fazla maruz kalmanın bir sonucu olarak karmaşık bağlantılar geliştirir ve bu da bilişsel performansı artırır.
Birçok dil konuşabilmek öğrenmeyi kolaylaştırır ve beynin çevresel bilgileri özümseme yeteneğini geliştirir. Duyusal bilginin işlenmesini kontrol ederek bilişsel kontrolü geliştirir. Daha hızlı tepki sürelerinin yanı sıra, beyin tepkileri daha iyi düzenleyebilir ve dikkatini bir işten diğerine hızla geçirebilir.
İki dilli ve tek dilli 200'den fazla Alzheimer hastası üzerinde yapılan bir çalışmada, iki dilli hastalarda semptomların tek dilli hastalara göre beş yıldan biraz daha geç başladığı bildirilmiştir. Ayrıca, iki dilli hastaların tanı alması tek dilli hastalara göre yaklaşık dört buçuk yıl daha uzun sürmüştür. Semptomatik açıdan bakıldığında, iki dilli ve tek dilli hastaların beyinleri durumun ciddiyetiyle eşleşmiştir. İki dilli hastaların gerçek bilişsel performansı, beyinde daha kapsamlı atrofi olsa bile, tek dilli çağdaşlarından daha iyiydi.
Araştırmaya göre, çok dillilik bilişsel rezerve, yani beynin yaşlanmayla birlikte doku ve bağlantılarında meydana gelen bozulmaya rağmen çalışmaya devam edebilmesine katkıda bulunuyor. Sonuç olarak, kişi yürütme işlevini daha uzun süre kullanabilir, daha iyi bir hafızaya sahip olabilir ve genel olarak daha sağlıklı bir yaşam sürebilir.
Sadece tek bir dilin temelleri üzerine inşa edilmiş bir beyinle karşılaştırıldığında, doğal iki veya çok dilli bir beyin olağanüstü nöroplastisite sergiler. Bu nedenle, doğal iki veya çok dilliler nöroplastisite ve bilişsel rezervde en yüksek artışları gösterirler. Yaşamın ilerleyen dönemlerinde, bir veya daha fazla dil öğrenmek aynı avantajları sağlamaz. Beyin bilgiyi farklı şekilde öğrense ve işlese de, yine de yararlıdır.
Çok dilli ailelerde yetişen bebeklerin bilişsel yetenekleri yedi aylıkken bile gelişmiştir. Çocuklar bu beceriyi erken yaşta öğrenmekten fayda görüyor ve bu yönelik uygulamalar kullanmaları gerçekten etkilidir.
Uyarıcı Müzikler
Ayrıca, müzik dinlerken beynin sol ve sağ tarafları arasında bağlantılar kurulur. Duygular ve hafıza da dahil olmak üzere birçok şeyi kontrol eden geniş bağlantı ağı bile mevcuttur.
Tanıdık müzikler, sosyal merkezlerin yanı sıra beyindeki ödül alanlarını da uyarır. Bir müziğin modası geçmiş olsa bile, eski bir parça dinlemek faydalıdır. Müzikler özellikle hayatın erken dönemlerinde etkilidir ve aynı etkisini sürdürmesinin yanı sıra artan koordinasyon gibi ek avantajlar da sunar.
Doğuştan gelen iki dilliliğe benzer şekilde, müzik dinlemek ve çalmak nöroplastik bir temel oluşturur ve bunu korur. Sonuç olarak güçlü zeka yaşlılıkta da korunur. Ayrıca, zihinsel esnekliğin ve beynin günlük işleyişle ilgili alanlarının gücünün korunması genel sağlığı ve yaşam kalitesini artırır.
Bu etki, yüksek dopamin ve azalan kortizol gibi azalan stres seviyeleriyle bağlantılı beyin kimyasındaki değişikliklerden kaynaklanır. Alzheimer ve demans hastası yaşlılardan yenidoğan ünitesindeki erken doğmuş bebeklere kadar herkes müziğin stres giderici etkilerinden faydalanabilir.
Düzenli Dans Etmek
Araştırmacılar, dansçıların genişlemiş hipokampus gibi belirli beyin bölgelerine sahip olduğunu keşfetti. Beynin bu bölgesi, hassas erken bebeklik yıllarında oluşan uzamsal farkındalık ve oryantasyonun yanı sıra, kısa ve uzun süreli hafıza ile de bağlantılıdır.
Bu üç konu, bilişsel bozukluk yaşayan birçok yaşlı birey için sorun teşkil etmektedir. Müzik eşliğinde olsun ya da olmasın, düzenli dans etmek dikkat, konsantrasyon, ruh hali ve yürütme işlevlerinde iyileşme sağlayarak Alzheimer riskini azaltır.
Dans etmek, beynin bilişsel rezervlerini korumak için gelecekte kullanabileceği yeni sinirsel bağlantılar oluşturmasına yardımcı olan sofistike bilişsel işlev ve motor beceriler gerektirir. Düzenli dans, özellikle de yavaş dans yerine kardiyovasküler aktivite, küçük çocukların ve yaşlıların duruş, koordinasyon ve denge gibi çeşitli sorunlarına yardımcı olur. Ayrıca kardiyovasküler ve fiziksel sağlığı da geliştirir.
Beynimiz erken bebeklik döneminde "incelmeyi" bıraktıktan çok sonra bile dinamik olaylar onu değiştirmeye devam eder. Ayrıca, hem çocukların hem de yetişkinlerin nöroplastisitelerini korumaları gerekir. Hayatın hemen her alanında faydalı olsa da, iki dillilik, şarkı ve dans bilişsel gerileme döneminde özellikle dikkat çekicidir. Çocuklar, yaşamları boyunca kendilerine yardımcı olacak ve muhtemelen daha uzun süre gelişmelerine olanak tanıyacak sağlam beyin temelleri oluşturmak için bu davranışları erken geliştirmelidir.
