Nazino Adası Olayı: Stalin'in Çalışma Kamplarının Birinde Ölen 5.000 Kişi

4000'den fazla insan Sibirya'nın ortasındaki bir nehir adasına tek bir amaçla bırakıldı, hayatta kalmak.

nazino olayı

Genel bir kural olarak, Sovyetler esirlerine karşı çok acımasızdı. Hükümetin Komünizmin istikrarına tehdit olarak gördüğü herkesi, özellikle Stalin'in iktidarı boyunca kurulan Sibirya'daki çeşitli gulaglardan birine tek yönlü bir bilet bekliyordu. Fakat bu dört bin Sovyet esirinin götürüldüğü yerle kıyaslandığında, gulaglar bir tatil yeri gibi görünüyordu.

Sovyet Gizli Polisi

Beyazdeniz-Baltık Kanalı'nın yapımında çalışan muhalifler ve kimi suçlular.

Josef Stalin'in iktidarının ilk yıllarına "muhalif" olarak nitelendirilen insanları susturmak için gizli polisin görevlendirilmesi damgasını vurdu. Gizli polis, adil bir yargılama süreci olmaksızın pek çok masum insanı toplayıp gözaltına alıyor ve Sovyetler Birliği'nin dört bir yanındaki çalışma kamplarına gönderiyordu. Bunun kurbanlarının çoğuna beş ila on yıllık ağır çalışma cezaları verildi ve bu cezalardan çok azı sağ çıkabildi.

Bu "çalışanların" çoğu içler acısı çalışma koşullarına maruz bırakıldı. Bir tahmine göre Beyazdeniz-Baltık Kanalı'nın yapımında çalıştırılan köle sayısı 180.000'dir. Bunların yaklaşık 10.000'i, içinde bulundukları zorlu koşulların doğrudan bir sonucu olarak hayatını kaybetti. Rusya'nın sert kış koşullarında zorla çalıştırılmaları yüksek bir ölüm oranına yol açmıştır.

1930'larda birçok Sovyetler Birliği eliti, ülke hızla sanayileşirken ülkenin hızla genişleyen iş gücünden en iyi şekilde yararlanmaya çalıştı. 1930'ların başında OGPU gizli polisinin şefi olan Genrikh Yagoda, Sovyetler Birliği'nin hızla sanayileşmesi gerektiğini ve aynı zamanda geniş Sibirya tundrasının ve diğer işgal edilmemiş bölgelerin kullanılması gerektiğini gördü.

Tomsk Oblastı

Tomsk Oblastı haritası ve üzerinde Tomsk yerleşimi ile Nazino adası.
Tomsk Oblastı haritası ve üzerinde Tomsk yerleşimi ile Nazino adası.

2 milyondan fazla "kulak" (Sovyetler Birliği'nin varlıklı köylülerine verilen ad; gerçek bir sınıf mı, günah keçisi olarak sömürülen bir sınıf mı yoksa sadece masum insanlar mı oldukları hala tartışılmaktadır) "özel topluluklar" kurmak üzere Yagoda tarafından bu uzak bölgelere nakledilecekti. То́мcкая о́бласть (İngilizleştirilmişi: Tomskaya Oblast) bu yerlerden biriydi. Sovyetler Birliği'nin bu bölgesi bu girişim için idealdi çünkü çoğunlukla ıssızdı ve kaynak yetersizliği nedeniyle az sayıda kasabaya sahipti.

Tomsk kampı, o bölgeye gönderilen "yerleşimcilerin" büyük çoğunluğu için ilk varış noktasıydı. Gulag sisteminin "kulakları" ve tarım işçileri bir topluluk kurdu. Koloni kaynakları parti yetkililerinin emirlerine göre tahsis edildi. Bu nedenle, bazı "şehir insanlarını" kabul edeceklerini öğrendiklerinde alarma geçtiler. O zamana kadar yerel yetkililer sadece çok az tehdit oluşturan nispeten cahil köylülerle uğraşmak zorunda kalmıştı.

Şehirde yaşayanlar bu kurala bir istisnaydı. Onlar gelmeden önce içme suyu tedariki konusunda kısa süreli bir huzursuzluk yaşanmış, ancak yerel yetkililer kısa sürede buna son vermişti. Yeni "yerleşimcilerin" zorluk çıkaracağı beklentisiyle parti liderleri birkaçını Ob Nehri'nin yukarısına, Nazio Adası'na taşıdı.

Tahıl ve nehir suyu

Tomsk'tan yaklaşık 800 kilometre uzakta, bir nehrin ortasındaki adaya hükümet şehirli sürgünleri, suçluları ve çiftçileri yerleştirdi. Dört nehir mavnasına tıkıştırılmış üç bin kişi vardı ve her bireye yolculuk sırasında yemeleri için yaklaşık dört kg tahıl verilmişti. Zorlu koşullar nedeniyle yaklaşık 57 mahkum gemide hayatını kaybetti; "yerleşimcilere" her gün sadece 200 gram ekmek verildiği için çoğu açlığa yenik düştü.

Dört tondan fazla tahılı "yerleşimciler" arasında adil bir şekilde dağıtmak amacıyla misyonla birlikte elli muhafız gönderilmişti, ancak başarısız oldular. Bunun yerine, grubu 150 kişilik gruplara ayırdılar ve bir lider tüm grubun erzakını bölüştürmekten sorumlu oldu. Ne yazık ki, çoğu örgütün liderinin tüm gıda malzemelerini çalmak için tehdit yoluna başvuran dolandırıcılar olduğu ortaya çıktı. Fırınlar olmadığından, tahıla erişimi olanlar bile mağdur durumdaydı. Birçoğu da tahılı kirli nehir suyuyla karıştırdığı için dizanteri salgınına yol açtı.

Stalin'in girişimin devamına destek vermemesi, Tomsk'tan adaya ek malzeme gönderme planlarına rağmen Nazio Adası'nda yaşayan 3.000 kişinin terk edilmesiyle sonuçlandı. Kısa süre sonra çeteler kuruldu ve erzak için komşu yerleşim yerlerini yağmalamaya başladı. Ada teknik olarak yaşanabilir durumdaydı ancak hayatta kalan 3.000 kişi çoğunlukla kentli oldukları için adayı tarım arazisine dönüştürecek bilgi birikimine sahip değildi. İlk gıda kaynakları, onları yenilemenin bir yolu olmadığı için hızla tükendi.

Yiyecek kaynakları azaldıkça ada anarşiye sürüklendi. Herkes kendi başının çaresine bakmak zorunda kaldı. Kimse adadan kaçamıyordu; Gardiyanlara kaçmaya çalışan herkesi öldürmeleri emredilmişti çünkü ada sakinlerinin bir kısmı bilinen suçlulardı. Yiyeceksiz geçen 3 günün ardından birkaç mahkûm yamyamlığa başvurunca gardiyanlar kısa süre içinde 50 mahkumu tutukladı.

Sovyet kolonizasyon deneyi, 18 Mayıs'ta adaya çıkan 322 kadın ve 4.556 erkekten sadece 2.856'sının Haziran ayının ilk günlerinde Sovyet yetkilileri tarafından bulunduğu yerden alınmasıyla sona erdi. Geri kalanlar ya ölüme terk edilmiş, ya çoktan ölmüş ya da nakledilemeyecek kadar hastaydı.

Ağustos ayına gelindiğinde en az 4.000 kişi ölmüş ya da kaybolmuştu. Sovyetlerin 20 Ağustos 1933 tarihli bir belgesine göre, yaklaşık 3 kilometre uzunluğunda ve 600 metre genişliğinde alçak ve bataklık bir şerit olan Nazinsky'ye gönderilen 6.700 mahkumdan sadece 2.200'ü hayatta kalmıştı.