Avrupa'da Orta Çağ sonrası dönem iki farklı sanatsal üslubun yükselişine tanıklık etmiştir: Rönesans ve Barok. Her iki akım da Avrupa'nın estetik manzarası üzerinde derin bir etki yaratmış ve kıtanın kültürel manzarasını temelden değiştirmiştir. Bu arada, Yahudi-Hristiyan ve Greko-Romen temaları her iki yaklaşımın da merkezinde yer almıştır. Bununla birlikte, iki tür bireysel özellikleri nedeniyle birbirlerinden kolayca ayırt edilebilir. Barok, Rönesans'ın yeniliklerinden gelişti ve 17. yüzyılın başlarından 18. yüzyılın ortalarına kadar sürdü. Bu yazıda her ikisini tarihsel ortamları açısından karşılaştıracak ve aralarında var olan önemli üslup farklılıklarını ele alacağız.
İlk Olarak Rönesans Geldi
Orta Çağ yerini, tarihte çağdaş çağı başlatan önemli bir dönem olan Rönesans'a bıraktı. Rönesans sanatı, antik sanatın rönesansından ve gelişmekte olan bilimsel, doğal ve anatomik bilgilerden derinden etkilenmiştir. Rönesans'ın genellikle Floransa'da başladığı düşünülse de, etkisi hızla tüm Avrupa'ya yayıldı ve her ülke kendine özgü bir tarz geliştirdi. Barok dönem ise, sanatçıların eserlerinde daha fazla drama ve etki yaratmak için yeni yöntemler denedikleri geç Rönesans'ın Maniyerizminden gelişmiştir. ilk olarak 17. yüzyılda Roma'da ortaya çıkmış ve daha sonra Avrupa'nın geri kalanına yayılmıştır.
Rönesans Natüralistti
Rönesans dönemi sanatçıları, kendilerini anatomi çalışmalarına adadıktan sonra insan formunu yüksek derecede gerçekçilikle tasvir etmişlerdir. Hem teknikte hem de üslupta ressamların son derece gerçekçi eserler yaratmasını sağlayan bir dizi önemli gelişme olmuştur. Bunlar arasında sanatçıların inandırıcı hacim nitelikleri yaratmalarına olanak tanıyan kısaltma, sfumato (puslu ışık efektleri) ve chiaroscuro (dramatik ışık ve gölge) unsurları yer almaktadır. Rafael (Raffaello Sanzio)'in 1511 tarihli ustalık eseri Atina Okulu, eskiz, resim ve baskıda doğrusal perspektifin bulunmasından sonra nelerin mümkün olduğunun en iyi örneğidir.
Rönesans Sanatı ve Tasarımı Düzgün ve İstikrarlıydı
Rönesans sanatı ve binalarındaki kompozisyonlar ve tasarımlar, ideal uyum ve altın orana vurgu yaparak genellikle geometrik olarak kesindi. Sanatçılar ve tasarımcılar yükseklik, genişlik, simetri ve birbirleriyle olan ilişkilerini ayarlayarak ölçek unsurlarını titizlikle dengelemişlerdir. Yatay ve dikey çizgilerin kullanımı bu görsel efektlerin tamamlanmasında etkili olmuştur. Antik mimariyi örnek alan mimarlar kemerler, taçlar, alınlıklar ve sütunlar gibi simetrik unsurlar kullandılar.
Barok Dönem Yükseltilmiş ve Dramatikti
Aksine Barok dönem, Rönesans'ın natüralist kazanımlarını güçlendirerek teatralliği ve dramatik etkiyi vurgulamıştır. Yüksek kontrast, sert aydınlatma, uzatılmış figürler ve abartılı hareket unsurları, belirli bir sanatsal tarzın ayırt edici özellikleridir. Güçlü diyagonal kompozisyonlar kullanmaları sayesinde dinamik gerilim, rahatsızlık ve huzursuzluk duygularını etkili bir şekilde yaratabilmişlerdir. Bu sarsıcı görseller bizi diken üstünde hissettiriyor ve o anın dramına sürüklüyor.
Tenebrizm kullanımı ya da karanlık, yüksek kontrastlı ışıklandırma yoluyla gerilim yaratma, Barok sanatının belirleyici bir özelliğidir ve Caravaggio'nun birçok eserinde görülebilir. Giovanni Bernini'nin 1623-24 tarihli David (Davut) çalışması, aynı karakterin daha sakin Rönesans tasvirlerinin aksine, İncil karakterini taş fırlattığı anda yakalandığını gösteren bir başka Barok sanat örneğidir.
Barok Daha Süslüdür
"Barok" terimi artık yaygın olarak aşırı süslü ve karmaşık bir şeyi tanımlamak için kullanılıyor. Rönesans'ın mantıksal düzeninin tam tersine, Barok sanat ve mimarinin, uçuşan perdeler, üst üste binen bedenler, öne doğru çıkık uzuvlar ve bacaklar ve çılgınca tezat oluşturan kumaş, deri ve manzara dokuları gibi gösterişli detayları kaos hissi yaratır. Rubens'in Haçın Yükselişi tablosunda, bu dehşet verici vahşet anında hareketin ortasında yakalanmış birden fazla figür görürüz. Barok sanatı, bir oyunun oyuncuları gibi canlı, enerjik figür gruplarıyla ve olası birçok odak noktasıyla aynı derecede karmaşıktır. Barok mimari ise devasa sütunları ve yükselen çatılarıyla Rönesans mimarisinden daha büyük ve abartılıdır.
