Avrupa'daki 14.669 karasal ve sucul türün koruma durumlarını inceleyen araştırmacılar, bunların %19'unun yok olma tehdidiyle karşı karşıya olduğunu, bitkiler (%27) ve omurgasızlarda (%24) bu oranın daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor. Küresel olarak tahmin edildiğinde, bu rakamlar dünya çapında yaklaşık 2 milyon tehlike altındaki türe işaret etmektedir ki bu da BM tarafından daha önce yapılan tahminin iki katıdır. Bu durum, biyoçeşitlilik izleme programlarının geliştirilmesi zorunluluğunun altını çizmektedir.
Biyoçeşitlilikteki hızlı küresel düşüş göz önüne alındığında, türleri korumak ve muhafaza etmek için çeşitli uluslararası anlaşmalar ve sözleşmeler (Aichi hedefleri, BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, vb.) koruma çabalarının ilerlemesini değerlendirmek için Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi gibi uzmanlaşmış platformlar ve araçlar geliştirilmiştir. IUCN Kırmızı Listesi, türlerin korunma durumu için küresel bir ölçüt olarak kabul edilmektedir.
Ancak değerlendirmeler, özellikle böceklerle ilgili veri eksiklikleri nedeniyle belirsizlikler taşımaktadır. Omurgasızların %90'ını oluşturan böcekler, hayvan türlerinin %97'sini kapsamasına rağmen koruma verilerinde yeterince temsil edilmemektedir. Tozlaşma ve ayrışma gibi ekosistem hizmetleri için gerekli olan böcekler, bitkiler ve omurgalılarla birlikte koruma çabalarına dahil edilmelidir.
Önceki tahminler böceklerin %10'unun yok olma riski altında olduğunu gösteriyordu. PLOS ONE'da yayınlanan ve ağırlıklı olarak kıta Avrupası'ndan elde edilen verilere dayanan yeni çalışma, küresel biyoçeşitliliğin daha kapsamlı bir sentezini sunuyor.
Böceklerin Eksik Değerlendirilmesi
Avrupa'da, IUCN Kırmızı Listesinin taksonomik kapsamı, önemli fon katkıları nedeniyle küresel olarak diğer yerlerden daha kapsamlıdır. Liste şu anda tüm Avrupa omurgalıları, bitki türlerinin yaklaşık %12'si ve işlevsel olarak önemli omurgasız grupları (arılar, kelebekler, yusufçuklar, çekirgeler, cırcır böcekleri, tatlı su ve karasal yumuşakçalar ve saproksilik böceklerin bir kısmı) dahil olmak üzere çeşitli taksonomik grupları kapsayan 14.669 türü içermektedir.
Çalışmalar, koruma veri tabanlarında genellikle yeterince temsil edilmeyen taksonomik grupları belirlemiştir. Değerlendirilen türler fon sağlayıcıların önceliklerine göre seçilmiş olsa da, Yaşayan Gezegen Endeksi (LPI) gibi uluslararası veri setlerinde listelenenlerden daha çeşitlidir.
Lüksemburg Ulusal Doğa Tarihi Müzesi'nin eş liderliğini yaptığı yeni çalışma, Avrupa'da IUCN Kırmızı Listesi üzerine yapılan tüm araştırmaları derlemeyi amaçlıyor. Özellikle Avrupa'daki biyolojik çeşitliliğe yönelik dağılım modellerini ve tehditleri analiz etmek için 2020 sonuna kadar tür değerlendirmelerini katalogluyor.
Analizler, değerlendirilen 14.669 türün yaklaşık beşte birinin (%19,4) yok olma tehdidiyle karşı karşıya olduğunu ortaya koymaktadır (kritik tehlike altında, tehlikede veya savunmasız olarak sınıflandırılmıştır). Bu oran bitkiler (%27) ve omurgasızlar (%24) için omurgalılara (%18) göre daha yüksektir. Çalışmanın başyazarı ve Lüksemburg Ulusal Doğa Tarihi Müzesi'nde araştırmacı olan Axel Hochkirch, "Çalışmamız böceklerin de diğer taksonlar kadar tehdit altında olduğunu vurguluyor. Ve gezegenimizdeki tür bakımından en zengin hayvan grubu oldukları için, bu gerçekten ele alınması gereken bir konu." demektedir.
Tehlike altındaki böceklerin oranının yüksek olması, IUCN listesine yeni eklenen türlere ve yetersiz verilerin yaygınlığına bağlanıyor. Avrupa'daki araştırmaların göreceli hassasiyetine rağmen, koruma statüsü değerlendirmesi için yetersiz veriye sahip türlerin oranı nispeten yüksek kalmaktadır (bilinen türlerin %18'i). Bu eksiklik, bitkiler (%11) ve omurgalılara (%10) kıyasla omurgasızlar (%24) için özellikle önemlidir. Ayrıca, IUCN Kırmızı Liste değerlendiricilerine göre omurgasızların %60'ının demografik durumu "bilinmemektedir".
Analizin küresel ekstrapolasyonu, böcekler hariç, tahminlerin diğer kuruluşlar tarafından yapılan önceki değerlendirmelerle büyük ölçüde tutarlı kaldığını göstermektedir. Küresel çapta 2 milyon hayvan ve bitki türünün yok olma riski altında olduğu ve bunun BM'nin son değerlendirmesini ikiye katladığı sonucuna varılmıştır.
Çalışma aynı zamanda daha önceki araştırmalarda bildirilen başlıca azalma faktörlerini de doğrulamaktadır. Buna katkıda bulunan ana faktör tarımsal genişleme, ardından doğal kaynakların aşırı kullanımı, kirlilik ve kentleşmedir. Genel olarak bu faktörler doğal yaşam alanlarının kaybına ve parçalanmasına yol açmaktadır. Analiz, arazi kullanımı değişikliğinin biyoçeşitlilik üzerindeki etkisinin boyutunu kıta ölçeğinde kesin olarak teyit etmektedir.
Araştırmacılar, koruma çalışmalarının ve sürdürülebilir uygulamaların güçlendirilmesi ve hızlandırılması için çok geç olmadığını vurgulamaktadır. Örneğin, Batı bağlamında, büyük etoburların yeniden yetiştirilmesi, hassas bitki örtüsünü tehdit eden geyik popülasyonlarının dengelenmesine yardımcı olmaktadır. Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde görünür hale gelen yapay koridorlar, habitat parçalanmasının biyoçeşitlilik üzerindeki etkilerini azaltmaktadır. Agroekoloji, uzun vadeli geçim kaynakları sağlarken toprakları yenileyerek ve koruyarak binlerce hektarlık ormanı ve milyonlarca böceği korumak için özellikle umut vericidir.
