Kithara (gitar) antik Yunanlılar tarafından çalınan ve lire benzeyen telli bir müzik aletiydi. Anadolu'dan çıkmıştır ve gitarın kökenidir (aslında kanun gibi tüm gergin telli çalgıların atası olduğu söylenebilir). "Gitar" ismi de etimolojik olarak kitharadan gelir. Çıkardıkları ses benzerdir. Yunanlılar enstrümanı Apollon ile yakından ilişkilendirdi ancak mitolojide, icadının Hermes tarafından kaplumbağa kabuğundan (chelys) yapıldığını söyledi. Kithara çalması zor bir enstrümandı ve müzisyenler bu konuda büyük beceriye ihtiyaç duymuşlardır. Genellikle bir söz eşliğinde tek başına çalınırdı.
Kithara
Bugün gitar gibi kithara da festivallerde ve müzik yarışmalarında en beğenilen performansı sunan enstrümandı. Arkaik (klasik öncesi) dönemde Delos'ta (Ege Denizi adası) düzenlenen büyük İyonya müzik festivalinde özellikle popülerdi. Kithara çalmak her genç Yunan erkeğinin aldığı kapsamlı eğitimin önemli bir parçasıydı. Daha basit yapılı lire kıyasla kithara profesyoneldi. Bu yüzden kithara çalanlara citharist denilirdi (gitaristi anımsatır).
Yapısı
Kithara, bir kuyruk parçası (kordotonon) olan ahşap bir ses kutusundan (echeion) oluşur. Aynı zamanda iki esnek üst kolu (pecheis) veya boynuzu (herata) vardır ve bunlar köprü (zygos) üstünden yatay akort çubuğuna veya akort kulaklarına (kollopes) bağlanır. Yine lir ailesinden olan ve kitharadan önce gelen Mezopotamya merkezli phorminks çalgısının aksine 5 teli değil 7 teli vardı.
Kithara'nın kol aparatının esnekliği 'dalga' benzeri bir ses sağlar ve enstrümanın ürettiği notalar güçlü ve derin olurdu. Enstrüman dik konumda kucakta veya bazen omuz üzerinden bir kayışla desteklenerek çalınırken teller aynı anda iki elle çekilir ve bunun için ahşap, fildişi veya metal mızrap kullanılırdı.
O kadar sevildi ki sıkça paraya basıldı
Kithara enstrümanı sık sık antik Yunan'a özgü kırmızı-siyah figürlü çanak çömlek ve heykellerdeki Apollon çizimlerinde tasvir edilmiştir. Kithara, Klasik ve Helenistik dönem boyunca basılan sikkelerde kullanılan popüler bir motif oldu. Apollon ile yakın ilişkiye sahip Delos da sikkelerinde kithara kullanmıştı. En eski örneklerinden biri MÖ 6. yüzyıldan kalma gümüş bir drahmiden gelir. Diğer sikke örnekleri arasında Kalkidyan Birliği'nin (MÖ 4. yy) gümüş tetrobol'u, Kolophon'un gümüş drahmisi (MÖ 389-350) ve birçok Likya (Teke Yarımadası) şehri ve Kos'tan (MÖ 166-88) sikkeler var. Roma döneminde Augustus ve Trajan'ı tasvir eden Likya sikkelerinde de kithara tasarımı kullanılmıştır.
