Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un daha önce birçok "gerçek bir Avrupa ordusu" olarak adlandırdığı proje salı günü, Fransa ve Almanya'nın ortasındaki Aachen kentinde düzenlenen bir törenle imzalandı. 1963'te ülkelerin yakın ilişkilerini ve birbirlerine destek olma konusundaki kararlılıklarını ifade eden bir anlaşmanın yenilenmiş versiyonuydu.
Anlaşma için, Şarlman (Charlemagne) ve Kutsal Roma İmparatorluğu ile bağlantılı bir sınır kasabası seçildi. İlk kez savaşı sonrası imzalanan bu uzlaşma anlaşmasının yinelenmesi için seçilen zaman, hem Avrupa karşıtı milliyetçiliğin yükselişi, Brexit'in belirsizliği, hem de Fransa'da on hafta süren büyük "Sarı Yelek" protestoları bakımından anlamlı kabul edildi.
Avrupa Ordusu NATO'dan Ayrı Bir Güç Olacak
Macron imza töreninde, bu eğilimlerin özellikle altını çizdi: "Avrupa'nın milliyetçilik tarafından tehdit edildiği bir zamanda, içten büyüyen bu tehdite karşı Almanya ve Fransa'nın sorumluluklarını üstlenmesi ve yolu göstermesi gereklidir". Angela Merkel ise sözleriyle bunu onayladı: "Bunu yapıyoruz çünkü özel zamanlarda yaşıyoruz ve bu zamanlarda kararlı, belirgin, açık, ileriye dönük cevaplara ihtiyacımız var." Birçok detay üzerinde fazla durmadığı belirtilen anlaşma, daha çok Berlin ve Paris arasındaki dış politika ve savunma bağlarına odaklanıyor.
Merkel'in AB yetkilileri, "Popülizm ve milliyetçilik tüm ülkelerimizde güçleniyor." açıklamasını yaptı ve ekledi: "İkinci dünya savaşının sona ermesinden yetmiş dört yıl sonra – tek bir insan ömrü – apaçık olduğu düşünülen bir şey bir kez daha sorgulanıyor." Macron ise, "Fransız-Alman uzlaşmasının değerini unutanlar, kendilerini geçmişte işlenen suçların ortağı yapıyorlar. Yalanları yaymak isteyenler… savunmaya çalıştıkları insanları incitiyor, tarihi tekrarlamaya çalışıyorlar."
İki liderin bir "AB ordusu" oluşturmak istediğinin bir başka ifadesini teşkil eden sözlerinde Merkel, anlaşmayı imzalamadan hemen önce şöyle söyledi: "Anlaşmanın dördüncü maddesi, egemenliğimize bir saldırı durumunda askeri güç dahil olmak üzere, Almanya ve Fransa'nın birbirimize destek ve yardım etmek zorunda olduklarını söylüyor. "
Güncellenen anlaşmanın metni "ortak kurallara sahip Alman-Fransız ekonomik bölgesi" ve Merkel'in bir Avrupa ordusunun kurulmasına katkıda bulunabileceğini iddia ettiği "ortak bir askeri kültür" hedeflerine işaret ediyor.
Askeri işbirliği alanında büyük adımlar attık, bu iyi bir şey ve büyük ölçüde destekliyoruz. Ancak son yıllarda yaşanan gelişmeleri görerek, bir gün gerçek bir Avrupa ordusu kurma vizyonu üzerinde çalışmak zorunda olduğumuzu söylemeliyim.
Basın havuzundan sonra Merkel, ortak bir Avrupa ordusu fikrini yineleyerek onayladı
Avrupa parlamentosu önünde yaptığı önceki yorumlara benzer şekilde, Merkel yeni askeri örgütün NATO'ya karşı veya NATO'yla rekabet halinde olmayacağını açıkladı.
Merkel, daha önce kasım ayında, "Bu NATO'ya karşı bir ordu değil, NATO'ya iyi bir tamamlayıcı olabilir" diyerek bir tür güvence vermişti. Bu açıklama aynı zamanda Macron'un kasım ayı başındaki ifadelerini de destekliyordu; Macron, AB ordusu önerisini şöyle tanımlamıştı: "Kendimizi Çin, Rusya ve hatta ABD konusunda korumalıyız". Açıklama, Cumhurbaşkanı Trump'ın ABD'nin Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Antlaşması'ndan (INF) çekilebileceği ihtimalinde hemen sonra geldi.
Bu tür güvencelere rağmen analistler, "gerçek bir Avrupa ordusunun" doğal ve uzun vadeli yan ürününün – Macron ve Merkel'in önerdiği gibi – NATO'nun ittifakını zayıflatmak ve bölgedeki ABD'nin gücünün yavaş yavaş yıpranıp yok olmasını sağlamak olduğunu düşünüyor.
Mevcut bir "AB ordusuna" en yakın şeyin (eğer ismi bu olursa) Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası (CSDP) olduğu belirtiliyor. CSDP, genellikle, AB üyelerini kapsayan daha çok sivil ve acil müdahale mekanizması olarak algılanıyor. Gerçek bir askeri istila veya büyük bir tehdit karşısında etkisiz kabul ediliyor.
Belki de şu anda bir prototip olan AB ordusu, Paris'in sokaklarında halihazırda harekete geçiriliyor ve gelecekte birçok durum karşısında kullanılabileceği gösteriliyor.
https://www.youtube.com/watch?v=Q-Mqth4zaWU
Diğer ülkelerden beklenen tepkiler ise hızla ve şiddetle geldi: Fransa Ulusal Ralli partisinin lideri Marine Le Pen güncellenmiş Aachen antlaşmasını "ihanete sınır tanıyan bir eylem" olarak nitelendirirken, diğerleri bunun blok içinde "Süper AB" yaratma girişimi olduğunu düşünüyor.
Popülistler olarak, ilk önce bir kimsenin kendi ülkesine bakmasına ısrar ediyoruz… Macron'un ülkesini Alman parası ile onarmasını istemiyoruz… AB derinden bölünmüş durumda. Özel bir Fransız-Alman ilişkisi bizi daha da yabancılaştırır.
Almanya'nın "Almanya için Alternatif" (AfD) partisinden Alexander Gauland'in sözleri
İtalya'nın aşırı sağcı içişleri bakanı Matteo Salvini, bu ayın başlarında ülkesinin, Avrupa'yı merkezileşmeye iten "Fransız-Alman motoru" öncülüğüne meydan okumak için bir "İtalyan-Polonya mihveri" kurabileceği konusunda uyardı. AB ordusu bu anlamda büyük tepki toplamaya başladı.
Salı günkü anlaşmanın kayda değer noktalarından biri de, imzalanan belgenin Almanya'nın Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi olarak kabul edilmesini onaylamasıdır. Belge bunun Fransız-Alman diplomasisi için önemli olduğunu belirtir. Güvenlik konseyine ilişkin böyle bir senaryo, gücün ABD, İngiltere ve Fransa'dan oluşan batı müttefikleri bloğu lehine değiştirecek. Almanya böyle bir birliğe tam destek vermeye hazır görünüyor.