Bandung Konferansı: Asya ve Afrika'nın Bağımsızlık Hareketi

18-24 Nisan 1955 tarihleri arasında, bağımsızlıklarını yeni kazanan yirmi dokuz Afrika ve Asya ülkesi, uluslararası topluma sadece kendi kendilerini yönetme kapasitelerini değil, aynı zamanda Sovyet bloğu ile Batı bloğunu karşı karşıya getiren Soğuk Savaş'ın ortasında bağlantısızlık isteklerini de bir kez daha teyit ettiler: Söz konusu girişim, "Asya-Afrika Konferansı" olarak da bilinen Bandung Konferansı'ydı. 

Endonezyalı lider Sukarno önderliğindeki bu konferans sömürgeciliğe karşı çıkmıştır. Üçüncü Dünya'nın hala sömürge altında yaşayan halklarını bağımsızlıkları için mücadele etmeye çağırdı. Bu olay, 1930'larda doğan, Afrika ve Asya ulusları için özgürlük ve egemenlik isteyen bir hareketin sonucuydu.

Bandung Konferansı'nın Nedenleri

II. Dünya Savaşı'nın ve Mihver Devletleri ile Müttefikler arasında sömürgelerde yaşanan çatışmaların ardından Endonezya 1945 yılında bağımsızlığını ilan eden ilk sömürge ülkelerden biri oldu. Bu ilk bağımsızlık ilanı, 1930'lardan beri milliyetçi duyguların giderek arttığı diğer sömürgelere de ilham verdi. Vietnam'da bağımsızlık savaşçıları silahlandı ve 1946'da Çinhindi Savaşı'nı başlattı. Onlar da bağımsızlık talep ettiler ve bu talepleri 1954 Cenevre Konferansı'nda kabul edildi. 

1945'ten 1955'e kadar birçok sömürgesiz ülke dünyaya kendi kendini yönetme kapasitelerini göstermek ve uluslararası toplumdaki yerlerini sağlamlaştırmak istedi. Soğuk Savaş ve Sovyetler Birliği ile ABD'nin Afrika ve Asya ülkelerini kendi çıkarları için kullanma arzusuyla karşı karşıya kalan 29 dekolonize ülke, Bandoeng Konferansı'nda bağlantısızlık politikalarını dile getirdi. Batı bloğu ve Sovyet bloğunun yanı sıra, Alfred Sauvy'nin "Üçüncü Dünya" olarak adlandırdığı yapıyı oluşturdular.

Bandung Konferansı 18 ve 24 Nisan 1955 tarihlerinde Endonezya'nın Bandung kentinde gerçekleşti. Hindistan Başbakanı Nehru tarafından başlatılmış olmasına rağmen, yirmi dokuz sömürgesiz ülkeyi konferansa davet eden Endonezya Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı Sukarno olmuştur.

Bandung Konferansı'nın Amaçları Nelerdi?

Yirmi dokuz Asya ve Afrika ülkesi, uluslararası konserde yerlerini almanın yanı sıra, emperyalizm, sömürgecilik ve yeni sömürgeciliğe karşı mücadeleyi de içeren bir değerler sözleşmesini kabul etti. Tüm sömürgeleştirilmiş ülkelere bağımsız olma çağrısında bulundular. Ayrıca ayrımcılık ve ırkçılığa karşı duruşlarını da teyit ettiler. Son olarak, sömürgeleştirme politikası izleyen Batılı ülkeleri oybirliğiyle kınadılar. Bildirgelerinin bazı unsurları BM ilkelerinin ilk taslağı olacaktır. 

Konferansa Katılan Ülkeler Hangileridir?

Konferans 29 Afrika ve Asya ülkesini bir araya getirdi. Altı Afrika ülkesi, on beş Asya ülkesi ve Orta Doğu'dan on üç ülke, yakın zamanda sömürgecilikten kurtulmuş ve bağımsızlıklarını kazanmış Üçüncü Dünya ülkeleri bulunmaktadır. Katılımcı şahsiyetler arasında Mısır Devlet Başkanı Nasır, Kamboçya'yı temsilen Sihanouk, Güney Vietnam'ı temsilen Ngo Dinh Diem ve Çin Halk Cumhuriyeti'ni temsilen Zhou Enlai de vardı.

Bandung Konferansı bir dizi tutum ortaya koydu. İlk olarak, bazı ülkeler (Çin ve SSCB ya da Türkiye ve ABD gibi) arasındaki yakın bağlara rağmen Soğuk Savaş bloğu politikasıyla aynı çizgide olmama kararı alındı. Ayrıca Üçüncü Dünya'nın en büyük güçlerinden biri olan Çin Halk Cumhuriyeti'nin Birleşmiş Milletler'e kabul edilmesine yol açmıştır.

Bandung Konferansı'nın Sonuçları Nelerdir?

Bandung Konferansı'nın uluslararası ölçekte olduğu kadar Afrika, Orta Doğu ve Asya'da da çeşitli sonuçları oldu. İlk olarak, "Üçüncü Dünya", Batı bloğu ve Komünist blokla eşit düzeyde yeni bir dünya bloğu olarak kabul edildi. İlgili ülkeler bağlantısızlık hareketini savundular ve uzun vadede ABD ile SSCB arasındaki çatışmaları en azından kısmen hafifletecek olan Soğuk Savaş çatışmasına katılmama sözü verdiler. 

Bu konferans, 1961 yılında bağlantısızlar hareketini yeniden teyit eden Belgrad Konferansı'na yol açtı. Aynı zamanda, bir yıl önce bağımsızlık savaşının patlak verdiği Cezayir'de olduğu gibi, dekolonizasyonun hızlanmasına da yol açtı. Bu konferans, 1979 Havana Deklarasyonu'nda ünlü "Anavatan ya da ölüm" cümlesini sarf eden Fidel Castro gibi diğer bağımsızlık liderlerine de ilham vermiştir.

Konferans Katılımcıları

Bandung Konferansı Bağlantısızlar Hareketi'ne Nasıl Katkıda Bulundu?

Bandung Konferansı, Bağlantısızlar Hareketi'nin (Non-Aligned Movement, NAM) temellerinin atılmasında çok önemli bir rol oynamıştır. Bandung'a katılan ülkelerin birçoğu daha sonra NAM'ın kurucu üyeleri oldular. Bandung'da tartışılan bağlantısızlık ilkeleri NAM'ın ideolojisinin merkezinde yer aldı. NAM, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği arasındaki Soğuk Savaş rekabetinde tarafsız kalmayı ve üye ülkeler arasında barış içinde bir arada yaşamayı ve işbirliğini teşvik etmeyi amaçlamıştır.