Dünyada binlerce dil bulunmaktadır. Dünya dillerinin belgelenmesinde öncü bir kuruluş olan SIL International'a göre, bugün kullanımda olan 7000'den fazla dil bulunmaktadır. Dil, kullanışlı küçük kutular yerine bir süreklilik içinde var olduğundan, bir dilin nerede bitip diğerinin nerede başladığını belirlemek zordur. Bu dinamik, dillerin iki ya da daha fazla dile bölünmesine de yol açmıştır ve sonuç olarak günümüzde birbirine çok benzeyen ve karşılıklı anlaşılabilir diller bulunmaktadır.
İşte bugün kullanımda olan en benzer dillerden bazıları.
Boşnakça, Hırvatça, Sırpça ve Karadağca
20. yüzyılın büyük bölümünde Bosna, Hırvatistan ve Sırbistan, resmi dilin Sırp-Hırvatça olduğu Yugoslavya adlı tek bir ülkenin parçasıydı. Ülke 90'lı yıllarda etnik soykırımın yaşandığı bir iç savaşla parçalandı. Yugoslavya etnik hatlar boyunca bölündü ve sonuç ülkenin dağılması ve onu oluşturan bölgelerin bağımsız devletler olarak yükselmesi oldu.
Dil de lehçeleriyle birlikte parçalandı ve her bir lehçe ayrı bir dil olarak kabul edildi. Bugün diller gramer ve kelime dağarcığı açısından neredeyse aynıdır ve aralarındaki en büyük fark farklı alfabeler kullanmalarıdır. Dört dil de Latin ve Kiril alfabeleriyle yazılabiliyor ancak Sırplar Kiril alfabesini, Hırvatlar ise Latin alfabesini kullanmayı tercih ediyor.
Dilbilimsel açıdan bakıldığında, bu diller aynı dilin farklı lehçeleri olarak kabul edilmelidir, ancak çoğu zaman olduğu gibi siyaset bunun aksini belirlemiştir.
Xhosa ve Zulu
Güney Afrika etnik ve dilsel çeşitliliğiyle tanınır. Ancak bazı diller ve etnik kökenler birbirine o kadar yakındır ki, dilsel varyasyonların birçoğu aynı dilin farklı lehçeleri olduğu iddia edilebilecek kadar karşılıklı anlaşılabilirdir. Bu argüman Güney Afrika'nın en büyük iki anadil grubunu temsil eden Zulu ve Xhosa dilleri arasında açıkça görülmektedir. Kendilerini, dillerinin aynı dilin lehçeleri yerine ayrı diller olarak sınıflandırılmasını gerektirecek kadar birbirinden farklı gören bu iki grup arasındaki kültürel ayrım büyük önem taşımaktadır.
Xhosa'nın anavatanı Güney Afrika'nın Doğu Cape Eyaleti iken, Zulu'nun anavatanı kuzeydoğuda KwaZulu Natal Eyaleti'nde yer almaktadır. Bu iki dilin ayrı ayrı evrimleştiği süreç 18. yüzyıl civarında başlamış ve misyonerler geldiğinde sınıflandırma sistemlerine ihtiyaç duyulmuştur.
Yerel şeflikler ve klanlar birçok coğrafi bölgeyi kapsıyordu ve Güney Afrika'nın doğu kıyılarının kuzey ve güney kesimlerinde bölgeler değiştikçe konuşulan lehçeler de değişiyordu. Misyonerler lehçeleri bir araya getirerek iki ayrı dil olarak sınıflandırılmalarına yetecek kadar farklılık gösteren iki ayrı dil grubu olarak kodladılar. Farklılıklar, 19. yüzyılda iki insan grubunu dilleriyle birlikte ayırmaya çalışan apartheid ile daha da pekiştirildi.
Bununla birlikte, Xhosa ve Zulu bugün kelime dağarcıklarının yaklaşık %80'ini paylaşmaktadır ve her iki dili konuşanlar birbirlerini anlamakta sorun yaşamamaktadır.
Ukraynaca ve Belarusça
Siyaset dünyasındaki mevcut farklılıklara rağmen, Ukrayna ve Belarus halkı konuşma biçimlerinde önemli benzerlikler paylaşıyor. Belarusça ve Ukraynaca ayrı dillerdir ancak o kadar çok ortak noktaları vardır ki neredeyse aynı dilin lehçeleri olarak kabul edilebilirler. Her iki dil de Ruthenian'dan evrilmiş ve 19. yüzyıl ile 18. yüzyılın başlarında hızlı bir büyüme göstermiştir. 1933'ten itibaren her iki dil de standartlaştırma girişimleriyle Rusça'ya yaklaştırılmıştır.
Bugün iki dilin grameri birbirine çok benzemektedir ve kelime dağarcığının yaklaşık %84'ü aynıdır.
Sonuç
Elbette, dünya çapında birbirine benzeyen pek çok başka dil vardır. Rusça ve Bulgarca pek çok ortak noktayı paylaşırken, Hollandaca, Flamanca ve Afrikaanca farklı derecelerde karşılıklı anlaşılabilir dillerdir. Ancak bu dillerden bahsetmek, dilbilimsel buzdağının sadece görünen yüzünü çizmektir.
Bazıları çok iyi bilinen, bazıları ise neredeyse hiç duyulmamış olan çok sayıda dil, konuşurlarının kendi dillerinde birbirleriyle iletişim kurmakta sorun yaşamayacakları kadar çok ortak noktaya sahiptir.