1952'den Günümüze Nükleer Santral Kazaları

Bu makale, nükleer enerji santrallerinde meydana gelen en büyük kazaların bir özetini sunmaktadır. Bu kazaların ciddiyeti ile ilişkili bir INES değeri (Uluslararası Nükleer Olay Ölçeği) bulunmaktadır. Bu ölçüm sisteminin temelini logaritmik ölçek oluşturmaktadır.

Eğer 6. seviye bir kazayı 5. seviye bir kaza ile karşılaştırırsanız, 6. seviye kazanın 10 kat daha kötü olduğunu göreceksiniz. Seviye 5'te etkiler, çevredeki alanı olmasa bile tüm santrali kapsayacak şekilde yayılır. Ukrayna'nın Çernobil kentinde 1986 yılında meydana gelen felaket ve Japonya'nın Fukuşima kentinde 2011 yılında meydana gelen felaket mümkün olan en üst seviye olan 7. seviyeye ulaşmıştır.

• İlgili: Çernobil Faciası Hakkında Her Şey

1952: Chalk River, Kanada (INES 5)

Ottawa yakınlarında bulunan Chalk River Laboratuarlarındaki araştırma reaktörü 12 Aralık 1952'de bir insan hatası nedeniyle kısmen eridi. Tarihteki ilk nükleer reaktör erimesi Chalk River'daki NRX reaktöründe meydana gelmiştir.

1952 yılında uranyum çubuklar soğutma sıvısı eksikliği nedeniyle aşırı ısındı. Bu durum tonlarca radyoaktif suyun dökülmesine ve muazzam bir hidrojen patlamasına neden oldu. Oksijenle temas eden hidrojen tutuşmuştur.

Yüksek derecede radyoaktif fisyon ürünü büyük miktarlarda havaya yayıldı ve Ottawa Nehri'nin kirlenmesi, reaktör tankındaki kirli suyun bir sızıntı çukuruna pompalanması sayesinde kıl payı önlendi.

1957: Kyshtym, Sovyetler Birliği (INES 6)

Sovyetler Birliği'nin Kyshtym (veya Mayak) yeniden işleme tesisinin radyoaktif nitrat tuzlarını tutan tankları kuruyup alev aldı. Bu olay nedeniyle 29 Eylül 1957 tarihinde yaklaşık 20.000 kilometrekarelik bir alan kirlendi.

Parçacık yayılımının alçak irtifada olması nedeniyle kirlenme küçük bir alanda kalmıştır. Bu felaket 30 yıl boyunca gizlendikten sonra bugün Çernobil ve Fukuşima'dan sonra gelmiş geçmiş en kötü üçüncü nükleer felaket olarak kabul edilmektedir.

1957: Sellafield, Birleşik Krallık (INES 5)

Kaza 7 Ekim 1957'de Windscale'deki (şimdiki adıyla Sellafield) grafit kontrollü reaktörün grafit çekirdeğinde yangın çıkmasıyla meydana geldi. Uranyum çekirdek 1.300 santigrat derecede günlerce yandı. Bu süre zarfında büyük miktarlarda radyoaktif iyot, sezyum, plütonyum ve stronsiyum açığa çıktı, ancak halk bu durumdan haberdar edilmedi. Çekirdek dolduruldu ve yangın 12 Ekim'de söndürüldü.

1959: Simi Valley, ABD (INES 5-6)

Kaliforniya'daki Santa Susana Saha Laboratuarında bulunan hızlı üretim reaktörü, tıkanan bir soğutma kanalı nedeniyle kısmi bir erime yaşadı. Yakıt bileşenlerinin yaklaşık yüzde 30'unun yok olmasıyla ortaya çıkan gazlar ve radyoaktif parçacıklar atmosfere salındı. Nükleer enerji tarihindeki en büyük radyoaktif iyot salınımları arasında yer alan bu kaza uzun süre gizli tutuldu.

1969: Lucens, İsviçre (INES 4-5)

İsviçre'nin Vaud kantonundaki Lucens deneysel reaktörü bir yılı aşkın bir süredir devre dışı iken, hatalı bir yalıtım nedeniyle magnezyum yakıt çubuğu kaplaması korozyona uğramıştı. Reaktörün yeniden çalıştırıldığı Ocak 1969'da bu gerçek göz ardı edildi.

Sonuç olarak, yakıt çubukları 21 Ocak'ta aşırı ısınarak alev aldı ve kısmi bir erimeyi tetikledi. Radyoaktivite ile kirlenmiş yoğun su dışarı sızdı. Reaktörün içinde bulunduğu saha mağarası zararlı salımların asgari düzeyde tutulmasına yardımcı olmuştur. Mağara tamamen kapatıldıktan sonra parça parça temizlendi.

1978: Beloyarsk, Sovyetler Birliği (INES 3-4)

Ekaterinburg'a sadece 50 kilometre mesafede bulunan Beloyarsk Nükleer Santrali, 1958 yılında hizmete girdiğinde Sovyetler Birliği'nin ilk sivil nükleer santraliydi.

20 yıl sonra, Aralık ayında, türbin salonunun tavanı çöktüğünde neredeyse büyük bir yangın çıkıyordu. Yangının reaktör çekirdeğinin sıcaklığını ölçen kabloları tahrip etmesi nedeniyle acil bir durumda santrali kapatmak imkansızdı.

Komşu şehir Yekaterinburg paniğe kapılarak yetkilileri bir tahliye planı yapmaya sevk etti. Ancak reaktör sadece birkaç saat içinde tekrar kontrol altına alındı. Bir ölçüde, Çernobil felaketinden önce geliştirilmiş ve test edilmiş olan yöntemler felaketten sonra kullanıldı.

1979: Three Mile Island, ABD (INES 5)

Harrisburg'daki Three Mile Island nükleer enerji santrali, teknik ve insan hatalarının bir araya gelmesi nedeniyle eridi. Bir nükleer reaktörde yakıtın yarısı erimiş ve uranyum lavı olarak kabın dibine çökmüştür. Hidrojen gazları dışarı atıldığında radyoaktif bileşenler de çevreye yayıldı.

Gerçek olayları ürkütücü bir şekilde önceden haber veren kurgusal bir felaketi anlatan "Çin Sendromu" adlı sinema filminin ABD'de yayınlanmasından iki hafta sonra, Amerikan tarihindeki en kötü nükleer santral kazası meydana geldi.

1985: Vladivostok, Sovyetler Birliği (INES 5)

Nükleer bir denizaltıda Ağustos 1985'te yakıt bileşenlerinin değiştirilmesi sırasında reaktör kapağı düzgün bir şekilde sabitlenmediği için neredeyse bir trajedi yaşanıyordu. Bunun sonucunda durdurulamayan bir domino etkisi ortaya çıktı.

Soğutma sıvısı buharlaştıktan sonra bir patlama meydana geldi, liman iskelesini kontamine ederek 10 kişinin anında ölmesine ve 29 kişinin de radyasyon nedeniyle ağır hastalanmasına neden oldu. Ancak rüzgar nedeniyle radyoaktif bulut Vladivostok şehrine ulaşamadı.

1986: Çernobil, Ukrayna (INES 7)

Fukushima Daiichi felaketi ile birlikte Çernobil faciasının nükleer tarihin en kötü faciası olduğu genel kabul görmektedir. Bir insan hatası, 26 Nisan'daki test sırasında 4. Ünite'nin çekirdeğinin yanmasına neden oldu. Grafit kontrol çubukları alev aldığında reaktör çekirdeği patladı.

Atmosferin yüksek kesimlerinde fisyon parçaları salındı ve radyoaktif bir bulut olarak Orta Avrupa ve Kuzey İskandinavya'ya kadar yayıldı. Pripyat'ın tüm nüfusu da dahil olmak üzere 300.000'den fazla insan kirlenmiş bölgelerden uzaklaştırılmak zorunda kaldı. Hizmet dışı bırakılan reaktörü çevreleyen bölge halen çoğunlukla yasak bölge konumundadır.

1999: Tokaimura, Japonya (INES 4-5)

Tokaimura yakıt üretim fabrikasındaki çalışanlar 30 Eylül 1999 tarihinde bir tanka izin verilen miktarın sekiz katı zenginleştirilmiş uranyum dökerek kritik sınırı on kat aşmışlardır. Kontrol edilmeyen zincirleme reaksiyon sonucunda yüksek düzeyde radyoaktivite açığa çıktı. Yüzlerce kişi hastalanmış ve birkaç fabrika çalışanı ciddi şekilde etkilenmiştir. 300,000 kişiye evlerinde kalmaları tavsiye edildi. Tokai Nükleer Santrali Japonya'nın ilk nükleer enerji santraliydi.

2011: Fukuşima, Japonya (INES 7)

2011 yılında Japonya'daki Fukushima Daiichi nükleer santralinde genellikle "Fukushima felaketi" olarak bilinen bir kaza meydana geldi. Bu nükleer felaket, tüm nükleer kazalar arasında ciddiyet açısından Çernobil felaketinden sonra ikinci sırada yer almaktadır.

11 Mart'ta meydana gelen büyük bir depremin ardından 15 metrelik bir tsunaminin santraldeki üç reaktöre zarar vermesiyle nükleer felaket başladı.

Üç reaktörün çekirdeği, güç kaybının ardından soğutma sistemleri arızalandığı için aşırı ısındı. Yakıt çubuklarının bir kısmı eridi, depolama reaktöründe yangın çıktı, hidrojen gazı birikerek dış muhafaza yapılarını patlattı ve atmosfere ve okyanusa radyoaktif madde salındı.

İlk üç gün içinde üç çekirdek önemli ölçüde eridi.

Nükleer Santral Kazaları Listesi