Habsburg Çenesi -ve Dudağı- Nedir?

Bir genetik bozukluğun, aile içi evliliklerle beraber asırlar boyu taşınmasının hikayesi.

Habsburg Hanedanı'nın 16. yüzyıl lideri ve Kutsal Roma İmparatoru V. Charles en kötü çenelerden birine sahipti. (Wikimedia Commons)

Habsburg Hanedanı denilen tek bir aile, Orta Çağ'dan modern çağa dek Avrupa'nın iç işlerinde önde gelmeyi başardı. Ancak hanedanın güçlü ve uzun ömürlü olması için planlanmış bir gelenek, aynı zamanda aile üyelerinde yaşamları boyu taşıyacakları işaretler bıraktı: Habsburg çenesi ve Habsburg dudağı. Peki tüm Habsburglara aynı çene şeklini veren neydi?

Mandibular Prognatizm

Habsburg Hanedanı'nın 16. yüzyıl lideri ve Kutsal Roma İmparatoru V. Charles en kötü çenelerden birine sahipti. (Wikimedia Commons)

Habsburglar tarihte Avrupa'nın önde gelen ailelerinden oldular. 1200'lerde Almanya'da kral ve 1500'lerde Avusturya'da arşidük oldular. Dahası 1600'den 1800'lere dek Kutsal Roma İmparatorluğu'nu yönettiler. Merkezleri İspanya'ydı ancak Habsburg üyeleri birçok ülkenin başına geçerek Avrupa'ya hükmetti.

Ancak Habsburg Hanedanı'nın tarihte bıraktığı tek belirgin iz bu olmadı. İlginç bir fiziksel özellikleri vardı ve üyeleri tıpkı birbirinin klonu gibiydiler. Habsburg ailesinden çoğu kişi çıkıntılı bir alt çeneye sahipti. Bu fiziksel görünüşün adı mandibular prognatizmdi. Çeneleri o kadar çıkıntılıydı ki ressamların bunu gizlemesinin yolu yoktu. Bu çıkık çene Habsburgların yemek yemesini ve konuşmasını engelliyordu.

Habsburg çenesinin nedeni basitti: Yüzyıllardır süren akraba evliliği. Habsburgların sırrı her şeyi aile içinde tutmaktı, ama her şeyi. Amca ve dayı yeğenle ve kuzenler birbiriyle evlendi. O zamanın Avrupa'sında yakın aile evliliği olağandı ancak Habsburglar bu konuda rakipsizdi. Örneğin, İspanya'yı yönettikleri 1516-1700 arasında 11 Habsburg evliliği yapıldı ve 9'u ensestti.

Akraba evliliği Habsburgların gen çeşitliliğini küçülttü. Habsburg çenesi bu yüzden asla kaybolmadı. Ancak Habsburglar bu işi sevdiklerinden yapmıyordu, ne de olsa hepsine çirkin bir yüz veriyordu, ancak gücü elde tutmanın yolu buydu ve işe yaradı.

1500'lerin başından Antonio di Beatis adlı bir İtalyan yazar Habsburg çenesini belgelerken sıradaki Kutsal Roma İmparatoru V. Charles için şöyle yazdı: "Uzun, kadavra gibi bir yüz ve eğik bir ağız (dikkatli olmadığında sarkan) ve düşük bir alt dudak".

Modern bilimsel araştırmalar akraba evliliğinin Habsburg çenesinin nedeni olduğunu kanıtladı. Bilim insanları çok sayıda Habsburg portresini inceledi ve hepsinde mandibular prognatizm ve maksiller yetmezlik (üst çene kemiklerinin düzgün gelişmemesi sonucu üst dudağın çökük görünmesi) belirtileri buldular. Dahası akraba evliliği yoğunlaştıkça çene daha da kötüleşiyordu.

En Kötü Habsburg Çenesi

Çıkıntılı çenesiyle İspanya Kralı II. Charles, Habsburg ailesinin son hükümdarı.
Çıkıntılı çenesiyle İspanya Kralı II. Charles, Habsburg ailesinin son hükümdarı. (Wikimedia Commons)

En kötü Habsburg çenesini belirlemek zor değildi. Beş aile üyesi kötü çene yapısında önde geldi: Kutsal Roma İmparatoru I. Maximilian (1493-1508), kızı, yeğeni, yeğeninin torununun torunu ve son olarak İspanya Kralı II. Charles (1665–1700).

16 kuşaktır süren akraba evliliği Charles'ı hastalıklarla donatmıştı ve epilepsi biriydi. Anneannesi ve halası aynı kişiydi ve annesi babasının yeğeniydi. Zihinsel gerilemesi kadar fiziksel gerileme söz konusuydu. Öldüğünde otopsi raporuna vücudu tamamen kansız; kalbi biber kadar; ciğerleri paslı; bağırsakları çürümüş ve kangrenli; bir testisi düşmüş ve kalanı kömür gibi kararmış ve başı suyla dolmuş yazıldı.

Charles'ın Habsburg çenesi o kadar eğriydi ki üst ve alt dişleri birleşmiyordu. Yemeğini çiğneyemediği için mide hastalığı yaşadı ve dili zaten iri olduğundan konuştukları anlaşılmıyordu.

Halk Onlara "Büyülenmiş" Diyordu

II. Charles İspanya'nın son Habsburg kralı olarak tahta geçti. Ancak İspanyollar ona görünüşü nedeniyle "El Hechizado" (büyülenmiş) dediler. 38'sinde varis bırakmadan ölünce lanetli Habsburg soyuna bir nokta koydu.

Habsburgların "aile içi üreme katsayısı" hesaplandığında, ortalama değeri 0,0625 olan F katsayısı (çocuğun anne babasının birinci derece kuzen olduğunu gösterir) İspanya'daki Habsburg ailesini başlatan I. Philip için 0,025 ancak onun büyük büyük büyük torunu II. Charles için 10 kat artarak 0,254 bulunmuştur.

Habsburg Hanedanı'nı Avrupa'daki en güçlü ve uzun ömürlü hanedanlardan kılan akraba evliliği aynı zamanda onların çöküşünü de getiren şey oldu. Habsburg çenesi (ve Habsburg dudağı) tarihte sonsuza dek kendisine yer edindi.