Çoğumuz çocukken kuşların "kış için güneye göç ettiğini" öğreniriz, bu doğrudur ancak gerçekten karmaşık bir olgunun basitleştirilmesidir. Kuzey Amerika'da bulunan yaklaşık 900 kuş türünün yaklaşık %75'i göçebedir. Sıcaklık düştüğünde bu epey bir kanat çırpışı anlamına gelmektedir.
Bununla birlikte, kuş göçünün ayrıntılarında, transit olarak geçirilen sürenin uzunluğu, kuşların rutinleri ve varış noktalarını seçme yöntemleri de dahil olmak üzere çok fazla çeşitlilik vardır. "Herkese uyan tek bir beden" gibi bir durum söz konusu değildir.
Kuşlar Ne Zaman Göç Edeceklerini Nasıl Biliyor?
Gün sona erdiğinde, insanların büyük çoğunluğu dinlenip biraz uyuma ihtiyacı duyduklarının bilincine varır. Bunun nedeni, biz insanların yeterince uyumadığımız zaman bize bunu söyleyen bir iç saatimizin olmasıdır. Drexel Üniversitesi'nde ornitoloji küratör yardımcısı olan Dr. Jason D. Weckstein, kuşların da benzer bir iç tetikleyiciye sahip olduğunu iddia ediyor. Gündüz saatlerinin uzaması ya da kısalmasının göçmen kuşlar için önemli bir gösterge olduğunu söylüyor. "Göç huzursuzluğunun" kuzey yarımkürede günler kısaldığında ve kuşlar yer değiştirme ihtiyacı hissettiğinde ortaya çıktığını açıklıyor.
Cornell Ornitoloji Laboratuvarı'nda kıdemli araştırma görevlisi olan Dr. Andrew Farnsworth, kuşların gün süresindeki (fotoperiyot olarak da adlandırılır) değişikliklere karşı çok hassas olduğunu yazıyor. Günler kısaldıkça ya da uzadıkça kuşların biyokimyasında ve fizyolojisinde birçok değişiklik meydana gelmeye başladığını belirtiyor. "Muhtemelen, gün süresi ve benzer değişiklikler ile göç arasındaki ilişki birçok türün evrimsel tarihinin derinliklerinde gizleniyor", bunun bir sonucu olarak, bu canlıların nedenini tam olarak anlamadan göç etmeye motive olmaları mümkündür.
"Zorunlu göçmen" terimi Farnsworth tarafından, mevsimsel hareketleri büyük ölçüde günün uzunluğu tarafından kontrol edilen kuş türlerini tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu "değişmez" eğilim nedeniyle, kat edilen mesafe, yolculuk süresi ve geri dönüşler gibi göç modelleri oldukça tahmin edilebilirdir.
Öte yandan, "zorunlu göçmenler" yalnızca kesinlikle gerekli olduğunda hareket ederler, bu nedenle bu adı alırlar. Bu kuşların göç düzenleri, Farnsworth'un deyimiyle "çevrelerindeki daha dinamik süreçler tarafından kontrol edilir". Hava çok kötüleşirse veya yiyecek kıtlaşırsa, bu kuşlar hızla güneye gidecektir. Bazı fakültatif göçmenler, koşullar elverişsizse bir yıl bölgeyi terk eder, ancak bir sonraki yıl tahammül edilebilirse yerinde kalır; bu davranış, hakim koşulları nasıl algıladıklarına dayanmaktadır.
Kuşlar Ne Kadar Uzağa Göç Ediyor?
Kuşların bir yamaçtan diğerine hareketini içeren "irtifa göçleri", bazı türler için yalnızca birkaç yüz metreyi içerse de, diğerleri için 10 ila 20 bin kilometreyi kapsayabilir.
Bu durumu kısmen, bu kuşların çok az enerji kaybıyla büyük mesafeler kat etmesini sağlayan elverişli hava koşullarına bağlayabiliriz. Kuşlar orijinal yaşam alanlarına geri döndüklerinde, bunun nedeni genellikle evrimsel bir modeli takip etmeleridir. Ancak diğerleri, yavru büyütme şansının en yüksek olduğu bölgelere yerleşmeyi tercih eder. Son olarak, baskın türlerin sık sık geri dönerek "bölgelerini korumaları" daha olasıdır, oysa daha az baskın türler vazgeçebilir ve bunun çabaya değmeyeceğini düşünebilir.
Weckstein, kuzey sumrularının Dünya'daki hayvanlar arasında en geniş göç aralığına sahip olduğunu, çünkü Kuzey Kutbu ile Antarktika arasında en uzak mesafeye gittiklerini iddia ediyor – gidiş-dönüş 30.000 kilometre Bir başka uç örnek de karabaş ötleğenleridir; bu kuşlar kuzey Vermont kıyılarından Güney Amerika kıyılarına kadar seyahat ederken 72 saate kadar havada kalabilirler. Bu küçük kuşların her birinin ağırlığı sadece 12 gram. Bu, böylesine küçük bir canlı için uzun bir yolculuk, ancak yine de bunu tekrar tekrar başarıyorlar.
Kuşlar Göç Edecekleri Yeri Nasıl Buluyor?
Google Haritalar gibi bir araç olmadan, bir şehirde gezinmek birçok insan için yıldırıcı bir deneyim olabilir. O halde kuşlar, küçük kuş beyinleriyle binlerce kilometre uzaktaki bir yere nasıl gidebilirler? Her halükarda, bilim insanlarının bu konuda bazı fikirleri var ancak şu anda kesin bir cevap üzerinde çalışıyorlar.
Başlangıç olarak, hepsi olmasa da birçok kuş türü yıllık olarak aynı genel bölgeye seyahat etme ritüelini sergiler. Hatta bazı göçmenler aynı dinlenme istasyonlarında tekrar tekrar dururlar. Bunu yapabiliyorlar çünkü bu süreçte onlara rehberlik eden bir "pusulaları" ve "iç haritaları" var. Bu sinyaller birçok farklı şekil alarak hayvanların yollarını bulmalarına yardımcı olur. Birçok küresel konumlandırma sistemi ile donatılmış bir uçağa benzetilebilir. Birincisi arızalanırsa, ikincisi günü kurtarmak için hazır olacaktır.
Sadece bir örnek vermek gerekirse, birçok göçmen kuşun yolculuklarında kendilerine rehberlik etmesi için gerçek takımyıldızları ve yıldızları kullandığını iddia ediyor. Ayrıca güneş doğduğunda yönlerini belirlemek için güneşin gökyüzündeki konumunu da kullanırlar.
Bu tekniklerin her ikisi de insanlık tarihinin büyük çoğunluğu boyunca kara ve deniz yolculukları için standart olmuştur. Bununla birlikte, bazı kuş türleri Dünya'nın erimiş çekirdeğinin ürettiği manyetik alanı da algılayabilir. Bu verileri kullanarak mevcut konumlarını ve izlenecek en iyi yolu belirleyebiliyorlar. Doktor Weckstein, bir bilimsel görüşe göre kuşların gözlerindeki pigmentlerin "manyetik alanı görmelerine yardımcı olduğunu" belirtiyor.
Bazı araştırmacılar, kuşların gagalarının göçlerinde onlara yardımcı olan özellikler içerdiği varsayımında bulunmuştur. Gün içinde göç eden kuşlar bunu kısmen rotaları üzerindeki yerleri hafızalarına alabildikleri için yapıyor. Özetle, "kış için güneye uçmak" kavramının ortalama bir insanın düşündüğünden çok daha incelikli olduğu açıktır.
