1944 yılının Mayıs ayında İtalya'daki Monte Cassino Muharebesi doruk noktalara ulaşmıştı. Almanlar, Temmuz 1943'te Müttefiklerin Sicilya'ya ulaşmasının ardından Roma ve Cassino manastırını kilit savunma mevzileri olarak kullanarak Müttefiklerin Roma'ya yürüyüşünü engellemeye çalışıyordu. Cassino, Mayıs ayında II. Dünya Savaşı'nın en ölümcül muharebelerinden birine sahne oldu ve Kasım 1943 ile ünlü manastırın 15 Şubat'ta bombalanarak yerle bir edildiği 1944 baharı arasında Müttefik saldırılarının sürekli hedefi oldu.
Monte Cassino Muharebesi'nin Kilit Olayları
Muharebe dört ana aşamadan oluşuyordu:
- Birinci Muharebe (17 Ocak-11 Şubat 1944): Müttefikler Cassino kasabasını ele geçirmeye çalıştı ancak Almanların ağır direnişiyle karşılaştı.
- İkinci Muharebe (15 Şubat-18 Şubat 1944): Müttefikler bir hava bombardımanı ve ardından bir saldırı başlattı, ancak Monte Cassino'daki manastır Almanların elinde kaldı.
- Üçüncü Muharebe (15 Mart-23 Mart 1944): Müttefiklerin desteğini alan Polonya kuvvetleri sonunda Monte Cassino Manastırı'nı ele geçirdi.
- Dördüncü Muharebe (11 Mayıs-18 Mayıs 1944): Müttefikler Gustav Hattı'nı yararak Roma'nın kurtuluşunu sağladı.
Monte Cassino Muharebesi: Beş Ay Süren Kıyasıya Mücadele
Her şey 1944 yılının Ocak ayında başladı. Temmuz 1943'te Müttefikler Sicilya'ya çıkarma yaptı (Husky Harekâtı ya da Sicilya Muharebesi), ardından Eylül 1943'te İtalya anakarasının güneyine çıkarma yaparak (Avalanche Harekâtı) Yarımadanın kuzeyine doğru ilerlemeye başladılar.
Mareşal Albert Kesselring komutasındaki C Ordu Grubu, Amerika Birleşik Devletleri Beşinci Ordusu (General Mark W. Clark komutasında), Birleşik Krallık Sekizinci Ordusu (Korgeneral Oliver Leese komutasında) ve Kanada Seferi Kuvvetlerine (3'ü Kuzey Afrika'da konuşlu 4 tümen) karşı savaşmıştır.
"Gülümseyen Albert" olarak biliniyordu, iki küçük ordusu vardı (14. ve 10.), donanımları yetersiz olmasına rağmen kazanmak için elit güçlere güveniyordu. Ayrıca savaş alanının sorunlu arazisini büyük bir ustalıkla kullanmıştır. İtalya yarımadasının ortası boyunca Apenin Dağları uzanıyordu. Albert Kesselring, Apenin Dağları'nı çevreleyen ve en güçlüsü Gustav hattı olan birçok savunma hattı inşa etmişti.
Monte Cassino'nun konumu, Müttefiklerin yılın sonuna doğru yaklaşmakta olduğu Gustav Hattı'nın en güçlü noktasıydı. Burada, Liri Nehri vadisini takip eden ve Roma'ya doğru tek meşru hareket ekseni olan ana kuzey-güney rotasını koruyordu.
Zirvesinde Cassino kasabasına bakan ve uçak bombardımanına maruz kalıp yıkılana kadar önemli bir engel teşkil eden 14. yüzyıldan kalma bir manastır vardı.
Monte Cassino'nun tepesinde bulunan Cassino Manastırı başlangıçta Alman paraşütçüler tarafından tutuldu ve Alman direnişinin sembolü haline geldi. Müttefiklerin ikinci muharebe sırasında manastırı bombalama kararı, tarihi alanda önemli hasara yol açtığı için tartışmalı bir hamleydi. Zira bombalandığında Almanlar manastırı çoktan boşaltmışlardı. Sonunda manastır üçüncü muharebe sırasında Polonya kuvvetleri tarafından ele geçirildi.
Müttefikler Gustav Hattı'nı aşabilmek için defalarca buradan geçmek zorunda kaldı. Saldıran tümenler (Amerikalılar ve İngilizlerin yanı sıra Fransızlar, Hintliler, Yeni Zelandalılar ve Polonyalılar) 14. Panzer Kolordusu ve Alman paraşüt taburları tarafından ağır bir muhalefetle karşılaştı. Anzio bölgesine bir çıkarma yapmadan önce (Shingle Harekâtı, 22 Ocak 1944), Müttefiklerin Alman savunmasını güçlendirmeye odaklanması gerekiyordu.
ABD'li General Lucas'ın Anzio'daki çıkarma kuvveti başlangıçtaki dayanak noktasını genişletemedi ve 14. Zırhlı Tümen'e sürpriz bir saldırı düzenleyemedi. Fransız sömürge askerlerinin başarılarına rağmen, Şubat 1944'ün başında hem Anzio'da hem de Monte Cassino çevresinde Müttefikler için durum umutsuz görünüyordu. Müttefikler 15 Şubat ve 18 Şubat 1944 tarihleri arasında Gustav Hattı'na karşı ikinci bir cephe saldırısı başlattılar, ancak Almanlar bunu bir kez daha püskürttü.
Monte Cassino Muharebesi'ndeki Diadem Harekâtı
Takip eden aylar boyunca Müttefik birlikleri yeni bir göreve hazırlanmak üzere yeniden organize oldular. Fransız General Alphonse Juin, Diadem Harekâtı'nın (11 Mayıs 1944) temelini oluşturan cüretkâr manevrayı planladı. Plan, güneybatıdan, daha önce herhangi bir kuvvetin erişemeyeceği düşünülen Aurunci Dağları üzerinden saldırmak ve böylece zorlu Cassino savunmasını aşmaktı.
Sömürge güçlerinin (özellikle de goumier ve Faslı tüfekçiler) azimleri ve tüm malzemelerini taşıyan katır kervanları sayesinde hızlı hareket edebileceklerine inanıyordu.
Aynı zamanda, İngiliz kuvvetleri ana yolun kontrolünü ele geçirerek Cassino kasabasına erişimi kesecek, Amerikan kuvvetleri güneye doğru ilerleyen Fransızlara koruma sağlayacak ve Polonya kuvvetleri de Monte Cassino'nun tepesindeki manastırı ele geçirmek gibi zorlu bir görevle görevlendirilecekti. İç işleyişini Kesselring'in asla bilemeyeceği cesur bir plan.
11 Mayıs'ta Diadem Harekâtı başlatıldı. Fas 2. Piyade Tümeni piyadeleri bir dizi şiddetli açılış taarruzunun ardından Majo Dağı'nı ele geçirdi. Aurunci dağları aşıldıktan sonra sömürgecilik başlayabilirdi.
Alman yüksek komutanlığı, askerlerini mevcut hatta tutmanın, Fransız dağ birliklerinin saldırısı karşısında kesin bir kuşatma ve hattın geri kalanına genel bir saldırı anlamına geldiğini gördü. Ayın 18'inde, Polonyalıların manastırı ele geçirmesiyle Roma'ya giden yolu koruyan kilit kırıldı.
CEF'in (General Juin komutasındaki Fransız Seferi Kolordusu) Fransız unsurlarının bu atılımına karşılık olarak, İtalya'daki Mihver birliklerinin başkomutanı Mareşal Kesselring kuvvetlerinin buradan çekilmesini emretti.
Liri Vadisi müttefiklere açılmış ve Roma'nın 4 Haziran'da düşmesinin önü açılmıştır. Almanlar için İtalyan cephesindeki en kanlı çatışmanın sona ermesi, 1945 baharına kadar savunmaya devam ettikleri Gotik Hat tahkimatlarına (Floransa'nın kuzeyi) çekilmelerinin başlangıcı oldu.
Kuzey Afrika'daki Fransız sömürge güçlerinin cesareti şüphesiz büyük ölçüde Monte Cassino Muharebesi olarak bilinen yoğun dağ savaşına katılmalarıyla desteklenmiştir.
Monte Cassino seferi sırasında Müttefik kuvvetlerin verdiği toplam kayıp sayısı 55.000 civarındaydı. Alman ordusu ise yaklaşık 20.000 kayıp vermiştir. İki taraftaki toplam sivil kaybının 2000 civarı olduğu belirtiliyor. Bu rakamların tahmini olduğunu ve tam olarak doğru olmayabileceğini unutmamak önemlidir.
