Siyah kum genellikle okyanusa açılan kumsallarda bulunuyor. Ancak sadece yılın belirli zamanlarında ortaya çıktığı için, insanlar kumların volkanik olduğu, tankerlerden sızan petrol tabakalarından geldiği ya da kumsalın kirli olduğuna dair teoriler üretmiştir. Peki siyah kum nedir? Dünyada bazı plajlarda bulunan siyah kum nereden geliyor ve nasıl oluşuyor?
Kumsallarda Siyah Kumun Oluşumu
Manyetik özellikli siyah kum, genellikle koyu renkli, dayanıklı ağır mineral parçalarının (yoğunluğu kuvarstan fazla olanlar) birikimiyle oluşuyor. Bu birikimler, akarsu yataklarında veya suyun ve dalga enerjisinin düşük yoğunluklu malzemeyi taşıyabildiği ancak ağır mineralleri taşıyamadığı sahillerde gerçekleşir. Böylece ayrışma ve aşınmaya dayanıklı ağır mineraller bu alanlarda yoğunlaşır ve genelde iç kesimlerdeki kayaçların küçük bileşenleridir.
Siyah kum büyük ölçüde manyetit adı verilen ve adından anlaşılacağı üzere oldukça manyetik olan bir demir cevherinden oluşuyor. Bu manyetit, bir demir oksittir ve pek değerli sayılmaz. Bir yanardağın yakınındaki kumsallarda bulunan başka bir siyah kum türü de küçük bazalt parçalarından oluşur.
Birçok kumsaldaki siyah kum yakındaki bir dağdaki siyah magmatik kayaların aşınmasından gelir. Çözünen siyah magmatik kayalar ırmaklara dolduğunda ırmaklar deltada buluşarak kollarından biriyle siyahı kumu denize veya okyanusa aktarabilir. Hakim okyanus akıntısı ve dalga hareketi mevcut siyah tortuyu yeniden kıyıya çıkardığında siyah kumlu kumsallar oluşur.
Dalga enerjisinin yüksek olduğu bölgelerde siyah kum geleneksel kahverengi silis kumun (tipik plaj kumu) üzerine çıkar. Yüksek enerjili dalgalar hafif silis kum tanelerini sürüklerken siyah kum geride kalır. Siyah kum yataklarında plaser madenciliği yapmak manyetit, kasiterit, zirkon, altın ve platin gibi nadir metaller verebiliyor.
Siyah Kumun İçeriği
Siyah kumu oluşturan mineralleri incelemek amatör jeologlara eşsiz fırsatlar sağlar. Bir siyah kumda berrak kuvars, opak sütlü feldispat ve kırmızı çört, yeşil serpantin, siyah manyetit ve ara sıra pembe granat parçalarından oluşan küçük cilalı taneler bulunabilir. Manyetit diğer malzemelerden daha yoğun olduğundan siyah kum bazen ince şeritler halinde yoğunlaşır ve insanlara kumsalda petrol veya katran gördüklerini düşündürür.
Siyah Kumun ve Siyah Kumlu Plajların Bulunduğu Ülkeler
Siyah kum ve siyah kumlu plajlar dünyanın dört bir yanında bulunabiliyor. Türkiye'de siyah kuma Ordu'nun Ünye ilçesi kumsalında rastlanıyor. Dünyada Bulgaristan, İtalya, Gürcistan, Yunanistan, Kıbrıs, İzlanda, Portekiz, İspanya, Mısır, ABD, Kanada, Cezayir, Meksika, Kosta Rika, Guatemala, Panama, El Salvador ve birçok Karayip ülkesi ve Asya ülkesi kumsallarında siyah kum bulunuyor.
Dünyadaki Siyah Kumlu Plajlardan Örnekler
- Reynisfjara Plajı, İzlanda: İzlanda'nın güney kıyısında yer alan bu siyah kumlu plaj, yüksek bazalt sütunları ve deniz yığınlarıyla bilinmektedir. Dramatik kayalıklarla çevrilidir ve turistler için popüler bir destinasyondur.
- Punalu'u Plajı, Hawaii: Hawaii'nin Büyük Adası'nda yer alan bu siyah kumlu plaj, şnorkel ve deniz kaplumbağası gözlemleri için popüler bir noktadır. Yemyeşil bitki örtüsüyle çevrilidir ve Hawaii'deki en ünlü siyah kumlu plajlardan biridir.
- Anse Chastanet, St. Lucia: Lucia'da bulunan bu siyah kumlu plaj, masmavi berrak suları ve yakındaki volkanik tepelerin muhteşem manzarasıyla tanınmaktadır. Tüplü dalış ve şnorkelle yüzme için popüler bir yerdir.
- Vik Plajı, İzlanda: İzlanda'nın güney kıyısında yer alan bu siyah kumlu plaj, dramatik kaya oluşumları ve çarpan dalgalarıyla bilinmektedir. İzlanda'nın en popüler turistik yerlerinden biridir.
- Kamari Plajı, Santorini, Yunanistan: Bu siyah kumlu plaj, popüler Yunan adası Santorini'de yer almaktadır ve Ege Denizi'nin ve yakındaki volkanik kayalıkların muhteşem manzarasıyla bilinir. Güneşlenmek ve yüzmek için popüler bir yerdir.
Siyah Kum Hakkında Sık Sorulanlar
Siyah kum nedir?
Siyah kum, genellikle koyu renkli, dayanıklı ağır mineral parçalarının (yoğunluğu kuvarsınkinden daha fazla olanlar) birikimidir.
Siyah kumlar ne tür bölgelerde oluşur?
Siyah kuma neden olan ağır metal birikimleri, akarsu yataklarında veya akarsu ve dalga enerjisinin düşük yoğunluklu malzemeyi taşımak için yeterli olduğu ancak ağır mineralleri taşımadığı sahillerde oluşur.
Siyah kumun olduğu bölgelerde ne tür madenler elde edilir?
Ayrışma ve aşınmaya dayanıklı ağır mineraller, iç kesimlerdeki kayaçların yalnızca küçük bileşenleri olsalar da, bu alanlarda yoğunlaşır. Bu tür yataklarda yapılan plaser madenciliği manyetit, kasiterit ve zirkon ile altın, platin ve diğer nadir metallerin elde edilmesini sağlar.
Siyah kum nerede bulunur?
Siyah kum, volkanik alanlar, plajlar ve nehirler de dahil olmak üzere dünyanın birçok yerinde bulunur. Bazı önemli örnekler arasında Hawaii, İzlanda ve Yeni Zelanda plajlarının yanı sıra Yellowstone Ulusal Parkı'ndaki Siyah Kum Havzası yer almaktadır.
Siyah kumun benzersiz özellikleri nelerdir?
Siyah kum manyetiktir ve bir mıknatıs tarafından çekilebilir, bu da onu bazı endüstriyel ve bilimsel uygulamalar için kullanışlı hale getirir. Ayrıca normal kumdan daha yoğundur, bu da ağır agrega gerektiren inşaat projelerinde kullanılabileceği anlamına gelir.
Siyah kumun kullanım alanlarından bazıları nelerdir?
Siyah kum, kumlamada aşındırıcı olarak, beton ve asfaltta ağır agrega olarak ve endüstriyel işlemler için manyetit kaynağı olarak çeşitli kullanım alanlarına sahiptir. Ayrıca bazen mücevher yapımında ve dekoratif bir malzeme olarak da kullanılır.