Kışın dondurucu soğuklarında Alaska açıklarındaki küçük bir adada mahsur kalan kaşif Vitus Bering'in hayatının son günleri oldukça karamsardı. Bering'in adı artık hem bir denize hem de bir adaya verilmiş olsa da, bunu hayatıyla ödedi ve bilmediği bir yerde, yabancı bir gökyüzünün altında can verdi.
Vitus Bering'in liderliğini yaptığı Büyük Kuzey Keşif Gezisi, tarihteki en uzun ve en iddialı bilimsel keşif gezisiydi. Bu aynı zamanda onun son yolculuğuydu ve Rusya ile Kuzey Amerika arasında bir yol bulmaya yönelik riskli bir girişimdi. Bering'in mürettebatındaki insanlar pek çok şeyi ilk kez yaptılar. Alaska'ya ayak basan ilk Avrupalılardı ve yol boyunca yerli bitkiler ve hayvanlar hakkında çok şey öğrendiler. Öte yandan, Bering Boğazı'nı geçen ilk Avrupalı mürettebat onlar değildi. Bu onur 1600'lerde yaşamış bir Kazak olan Seymon Dezhnev'e aittir. Rus İmparatorluğu'nun en ücra köşelerine vergi kaçakçılarını bulmak için gönderildiğinde neredeyse tesadüfen bir kaşif olmuştu.
Cesur Kazak'ın maceraları bugün Rusya'nın doğusundaki Dezhnev Burnu'nda rüzgarla savrulan bir deniz feneriyle yad ediliyor. Ancak 18. yüzyıla gelindiğinde insanlar onun yaptıklarını unutmuştu, bu yüzden Yeni Dünya'ya yeni bir yol bulmak için yeni bir kaşif grubu gönderildi.
Rus Genişlemesinin Hızlanması
Rusya, yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük ülkesidir. 11 farklı zaman dilimine ve birçok farklı etnik grup ve dile sahiptir. Ancak, devasa Rusya yüzlerce yıl boyunca çok yavaş bir şekilde bugünkü büyüklüğüne ulaşmıştır.
Dezhnev zamanında Rusya, Asya'nın doğu kıyısında, bilinen dünyanın sınırında yaşayan insanları kontrol etmek için çok çalıştı. Vitus Bering 1700'lerin başında hayattayken hala orayı kontrol etmek için savaşıyorlardı. Bering'in denize açılacağı Kamçatka Yarımadası, kutup rüzgarlarının birçok aktif yanardağın oluşturduğu volkanik duman bulutlarıyla karıştığı vahşi, dramatik manzaraların dünyasıydı (ve hala öyle).
O zamanlar insanlar Asya'dan Amerika'ya iki kıta arasında seyahati kolaylaştıracak bir kara köprüsü olabileceğini düşünüyordu. 1725 yılında, Rusya'nın zaman zaman sertleşen çarlarından biri olan Büyük Petro, Vitus Bering'e bu konuyu araştırmasını söyledi.
Vitıus Bering'in Alaska Araştırması
Danimarka'da doğan Vitus Bering, 1704 yılında Büyük Petro'nun yeni Rus filosuna katıldı ve sonraki on yılını Petro'nun Asya'yı keşfetme çabasının bir parçası olarak Sibirya kıyılarının haritasını çıkarmakla geçirdi.
Bering'in 1728'de başlayan ilk Amerika arayışı ne yazık ki neredeyse her açıdan başarısızlıkla sonuçlandı. Kıyıya doğru yapılan zorlu yürüyüş, keşif gezisi üyelerinin çoğu için ölümcül oldu ve Bering denizi geçmeyi başarsa da Kuzey Amerika topraklarına asla ayak basamadı.
En yakın noktada, Rusya ve Alaska arasında sadece 90 kilometre olmasına rağmen, keşif gemisi yoğun siste kayboldu ve asla ilerleyemedi. Bering başlangıçta anakarayı bulamamış olsa da, anakara ile bugünkü Alaska eyaletinin yaklaşık yarısında yer alan Lawrence Adası'nı keşfetmiştir.
Büyük Kuzey Keşif Gezisi
Petersburg'a döndükten sonra, Bering derhal daha büyük, daha olaylı ve daha iyi dokümante edilmiş başka bir sefere gönderildi. İmparatoriçe Anna, Büyük Petro'nun ölümünün ardından Büyük Kuzey Seferi'ne liderlik etti.
Rus haritalarındaki boşlukları doldurmak için Avrupa'nın dört bir yanından (ama çoğunlukla Almanya'dan) çok sayıda bilim insanı bu girişim için görevlendirildi. Bu büyük çabanın sonuçları doğal dünyayı anlamamız üzerinde kalıcı bir etki yarattı ve bunun sonucunda Rusya'da ortaya çıkan turistik yollar ağı bugün dünyanın en uzunları arasında yer alıyor.
Efsanevi zoolog Georg Wilhelm Steller, Vitus Bering'in yanında getirdiği büyük bilim adamlarından biriydi. Her ne kadar yolculuk sırasında ikilinin arası açılmış olsa da Steller yeni su samuru, deniz kuşu ve Steller deniz ineği türlerini tanımlayarak kendi alanında önemli ilerlemeler kaydetmiştir. İşin en ilginç yanı ise Steller'ın Bering'in yolculuğu sırasında bir de not defteri tutmuş olmasıdır.
Kara Göründü!
Vitus Bering liderliğindeki bir grup, 1741 yazında St. Peter ve St. Paul adlı iki gemiyle Kamçatka'dan yola çıktı. Ancak yaz gökyüzü onlara karşı nazik değildi ve şiddetli bir fırtına gemileri birbirinden ayırdı.
Bering'in kaptanlığını yaptığı Aziz Peter fırtınayı atlattı ve Elias Dağı'nı gördükten sonra Amerika kıtasına bir taş atımı mesafedeki Kayak Adası'nda karaya çıktı. Uzun bir yolculuğun ardından mürettebat nihayet bölgeye ulaşmış ve bölgeyi araştırma görevlerini yerine getirmeye başlamıştı ve kısa sürede orada yaşayan yerli topluluklarla karşılaştılar. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde Steller yola çıkarken onların bazı eşyalarını, bitki ve deniz yosunu örneklerini de yanında götürdü. Alaska'nın keşfi sonraki üç hafta boyunca devam edecekti, ta ki iskorbüt hastalığı ortaya çıkıp mürettebatın yarısını öldürene kadar.
Yolculuğun ikinci gemisi olan St. Paul da Alaska'yı gördü. Ancak anakaraya gönderdikleri gözcüler hiçbir iz bırakmadan ortadan kaybolunca, grup pes ederek Rusya'ya geri döndü.
Bering Adası İsmini Nasıl Aldı?
Vitus Bering'in yolculuğu trajediyle sonuçlanacaktı; asla geri dönemeyecekti. Mürettebatın hepsi çok hastalanmıştı, bu yüzden o ve diğerleri Rusya'ya geri dönme kararı aldılar. Yelken açtıktan sonra mürettebat bir kez daha korkunç bir kutup fırtınasına yakalandı; bu fırtına gemilerini paramparça etti ve onları bugün Bering Adası olarak bilinen soğuk, kasvetli ve tamamen terk edilmiş bir adada mahsur bıraktı.
19 Aralık 1741'de Vitus Bering ve çok sayıda mürettebat arkadaşı hayatını kaybetti. İnanılmaz bir şekilde, Eylül 1742'de, ilk yola çıkışlarından bir yıldan fazla bir süre sonra, hayatta kalanlar teknelerini yeniden inşa etmeyi ve Rusya'ya dönmeyi başardılar.
Rus Alaska'sındaki kürk endüstrisi sonunda gelişti. Ancak, en dayanıklı Ruslar bile sonunda kutup tundrasında yaşamın zorluklarından yıldı ve daha güneyde daha ılıman yerler aramaya başladı. Rusya 19. yüzyılın ortalarında Alaska'yı tamamen terk etti ve burayı ABD'ye üç kuruşa sattı. Bknz: Alaska'nın keşfi ve Amerika'ya satılması
Bering Boğazının Özellikleri
Bering Boğazı, Rusça Proliv Beringa, Arktik Okyanusu ile Bering Denizi'ni birbirine bağlayan ve Asya ile Kuzey Amerika kıtalarını en yakın noktalarından ayıran boğaz. Boğazın derinliği ortalama 30 ila 50 metredir ve en dar yerinde yaklaşık 85 km genişliğindedir. Boğazda, 16 km karelik iki Diomede Adası da dahil olmak üzere çok sayıda ada bulunmaktadır ve boğazın güneyinde 2.600 km karelik St Lawrence Adası yer almaktadır. ABD-Rusya sınırı boğaz boyunca uzanır.
Bering Denizi suyunun bir kısmı boğazdan Arktik Okyanusu'na geçer, ancak çoğu Pasifik Okyanusu'na geri döner. Kış aylarında bölge şiddetli fırtınalara maruz kalır ve deniz ortalama 1,2 ila 1,5 metre kalınlığında buzullarla kaplanır. Yaz ortasında Bering Boğazı'nda sürüklenen buzlar kalır. Boğaz adını, 1728 yılında boğaza yelken açan Danimarkalı kaptan Vitus Bering'den almıştır. Buzul Çağı sırasında deniz seviyesinin birkaç yüz metre düşmesi, boğazı Asya ve Kuzey Amerika arasında bir kara köprüsü haline getirmiş ve üzerinden bitki ve hayvanların yanı sıra insanların da (yaklaşık 20.000 ila 35.000 yıl önce) önemli bir göçü gerçekleşmiştir.
Bering Denizinin Özellikleri
Rusya'da Beringovo More ve Proliv Beringa olarak da bilinen Bering Denizi ve Boğazı, Büyük Okyanus'un en kuzey bölgesini oluşturmakta ve Asya ile Kuzey Amerika kıtaları arasında bir ayrım çizgisi görevi görmektedir. Bering Denizi kuzeyde yer alır ve Bering Boğazı aracılığıyla Arktik Okyanusu'na bağlanır. Boğazın en dar noktasında iki kıta yaklaşık 85 kilometrelik bir mesafeyle birbirinden ayrılır. Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya'yı ayıran deniz ve boğaz sınır çizgisi bölgede yer almaktadır.
Bering Denizi, en yüksek noktası kuzey bölgesinde bulunan üçgen bir şekil olarak tanımlanabilir. Üçgenin doğu tabanı, yaklaşık 1170 km boyunca uzanan Alaska Yarımadası'nın yayından oluşur. Güney tabanı ise Amerika Birleşik Devletleri'nin bir parçası olan Aleut Adaları'ndan oluşmaktadır. Son olarak, batı tabanı Komandor (Komutan) Adaları tarafından oluşturulmaktadır. Bölgenin çeşitli adaları kapsayan toplam kara alanı yaklaşık 2.304.000 kilometrekaredir. Bölgenin doğu-batı doğrultusundaki yatay genişliği yaklaşık 2400 km, kuzey-güney doğrultusundaki dikey genişliği ise yaklaşık 990 mildir.
Bering Boğazı, ortalama derinliği 30 ila 50 metre arasında değişen sığ bir su yoludur. Buzul Çağı deniz seviyesinde önemli bir düşüşe neden olarak Asya ve Kuzey Amerika arasında bir kara köprüsünün oluşmasına yol açmıştır. Bu kara köprüsü çok sayıda bitki ve hayvanın göçünü kolaylaştırmıştır.
Aleut ve Komandor takımadalarının yanı sıra, hem Bering Denizi hem de Bering Boğazı'nda çok sayıda büyük ada daha bulunmaktadır. Alaska bölgesinde yer alan Nunivak, St. Lawrence ve Nelson adaları ile Rus sularında yer alan Karagin Adası tartışma kapsamına alınmıştır.
Vitus Bering Hakkında Sık Sorulanlar
Vitus Bering kimdir?
Vitus Bering 1681'den 1741'e kadar yaşamış Danimarkalı bir kaşiftir. Rus İmparatorluğu için çalışmıştır ve en çok Alaska ve Bering Boğazı'na yaptığı iki seferle tanınır.
Vitus Bering'in keşif gezileri nelerdi?
Vitus Bering Alaska ve Bering Boğazı'na iki keşif gezisi düzenledi. 1725-1730 yılları arasında gerçekleşen ilk seferde Sibirya'nın doğu kıyısı keşfedilmiş ve Bering Adası keşfedilmiştir. 1741-1742 yılları arasında gerçekleşen ikinci sefer ise Alaska kıyılarını keşfetmeyi ve Asya ile Kuzey Amerika'nın birbirine bağlı olup olmadığını tespit etmeyi amaçlıyordu. Bu sefer sırasında Bering ve mürettebatı Kamçatka Yarımadası yakınlarındaki ıssız bir adada gemi kazasına uğradı ve Bering iskorbüt hastalığından öldü.
Vitus Bering'in keşif gezisinin başarıları nelerdi?
Vitus Bering'in keşif gezileri Kuzey Amerika ve Asya coğrafyası hakkındaki bilgileri önemli ölçüde genişletti. Ayrıca, daha önce inanıldığı gibi iki kıtanın birbirine bağlı olmadığı gerçeğinin ortaya çıkmasına da yardımcı oldular. Keşif gezileri ayrıca bölgenin flora ve faunasının incelenmesine ve Rusya ile Kuzey Amerika arasındaki ticaretin gelişmesine de katkıda bulundu.
Bering Boğazı nedir?
Bering Boğazı, Asya ve Kuzey Amerika'yı birbirinden ayıran dar bir su geçididir. Adını, 1741'deki ikinci keşif gezisi sırasında burayı keşfeden Vitus Bering'den almıştır. Boğaz sadece yaklaşık 80 km genişliğindedir ve iki kıta arasındaki en sığ noktadır. Bering Boğazı önemli tarihi, kültürel ve ekolojik öneme sahiptir ve devam eden bilimsel araştırma ve keşiflerin yapıldığı bir yerdir.
Vitus Bering'in mirası nedir?
Vitus Bering'in mirası coğrafya, keşif ve doğa tarihi alanlarında önemlidir. Yetenekli bir denizci, korkusuz bir kaşif ve bölgenin flora ve faunasının incelenmesinde bir öncü olarak hatırlanmaktadır. Bering Denizi, Bering Adası ve Bering Buzulu onun adını taşımaktadır ve bölgenin keşfi ve haritalanmasına yaptığı katkıların dünyayı anlamamız üzerinde kalıcı etkileri olmuştur.
Kaynaklar: