Paranın hikayesi ve ilk para hakkında bir yazı hazırladık. Toplumlar karmaşıklaştıkça, mal edinmek için örnek bir değişim aracına ihtiyaç duyuldu. Para bu rolü oynamak için yaratılıp sürü hayvanlarından değerli madenlere ve nihayet madeni ve kağıt paralara doğru bir evrim geçirdi. Günümüzde para kredi kartları ve elektronik transferlerle daha soyut olarak el değiştirmektedir.
Paranın – törensel değişimlerde (örneğin drahoma olarak) ve ceza ödemesinde kullanılan – en erken biçimleri sürü hayvanları gibi fiziksel unsurlar içerirdi. Ticaretin Antik Mısır ve Mezopotamya'da MÖ 4. bin yılda büyümesi daha derli toplu ve taşınabilen para biçimlerini götürdü. Binlerce yıl değerli metaller külçe veya çubuklar biçiminde kullanıldı. Babil kralı Hammurabi'nin kanunları gümüşle ödenen borçları zikretmektedir.
Küçük Asya'daki Lidya Krallığı'nın MÖ 640'ta ilk madeni parayı (electrum) icat etmesi sikkelerin hızlıca tüm Yunan dünyasında benimsenmesini sağladı. Roma çağında altın, gümüş ve bronz (en az değerlisi) olmak üzere tüm imparatorlukta dolaşımda olan üçlü bir sistem kabul edildi. Tüm sikkelerin üzerine hem propaganda hem de mali kullanım bakımından hükümdarın resmi damgalanırdı.
Değişim Kartları
Kağıt para Çin'de Jin hükümdarlığı döneminde MS 1189'da kullanıma girdi. Kağıtlar daha büyük birimleri ifade edebiliyordu ve bu nedenle sikkelerden daha kullanışlıydı. Zaman içinde hükümet destekli bankalar teoride eşit miktarda altınla değiştirilebilen (Altın Standardı olarak bilinen sistem) kağıt paralar çıkartmaya başladı. Ancak I. Dünya Savaşı'nı izleyen ekonomik kriz, ülkeleri altın standardını terk etmeye zorladı.
Daha sonraları kağıt paraların ve madeni paraların "gerçek" değerleri bunun yerine bir güven duygusuna dayanan nominal hale geldi. Alıcıların daha ileri bir tarihte ödeyecekleri vaadinden başka bir şey vermediği kredi kartlarının artması 1950'lerden itibaren bu değişimi daha ileri götürdü.
Paranın Hikayesi
Paranın yüzlerce yıllık değişim ve gelişim sürecinin zaman çizelgesi:
Tarih öncesi / Sermaye olarak büyükbaş hayvan
Tarih öncesi dönemde büyükbaş hayvanlar para, koyun ve tavuk gibi hayvanlarsa bozuk para sayılırdı.
MÖ 1200 / Deniz kabuğu parası
Deniz salyangozu kabuklarının kullanımı Maldivler'den başlayarak Pasifik'e ve 19. yüzyılda Afrika'ya yayıldı.
MÖ 1000 – 500 / Alet para
Çin'de gündelik aletler metalden yapılarak bir delik açılır (birbirlerine bağlamak için) ve para olarak kullanılırdı.
MÖ 640 – 630 / İlk gerçek sikkeler
Lidya devleti electrumdan (altın ve gümüş alaşımı) yapılan ve üzerine aslan veya geyik resmi basılan ilk gerçek madeni paraları üretti.
MÖ 465 – 454 / Yunan sikkeleri
Neredeyse her Yunan şehir devleti çoğunlukla bastıran devletin adının yazılı olduğu kendi sikkesini çıkartır. Gümüş parada kullanılan esas metal olarak electrumun yerini alır.
MÖ 27 – MS 14 / Augustus aureus'u
İmparator Augustus Roma madeni para sistemini ıslah eder. Standart altın sikkenin yeni versiyonu olan ve 25 gümüş dinar kıymetindeki aureus'u çıkartır.
806 – 821 / Kağıt para
Çin'de imparator Xianzong bakır darlığı zamanında ilk kağıt paraları çıkartır. Jin hanedanı 1189 civarında ilk gerçek banka kağıtlarını çıkartır.
1158 / Para değişimi
İngiltere Kralı II. Henry 100 yıl boyunca yürürlükte kalacak, gümüş kuruşa dayalı, üzerinde bir haç olan, yüksek kaliteli sikkeleri bastırır.
1519 / Taler
17. yüzyıl / Modern çek
Çoğunluklu kuyumcular tarafından ciro edilen çekler 17. yüzyılda Avrupa'da geniş kullanım alanı bulur.
1694 / İlk banka kağıt parası
İngiltere Merkez Bankası İngiltere'nin büyüyen milli borcunu finanse etmek için kurulur. Banka, kendi altın rezervleriyle garanti ettiği ilk banka kağıt parasını çıkartır.
1862 / İlk dolar banknotu
ABD hazinesi ilk dolar banknotlarını milli dolaşım için çıkartır. Bu paralar canlı yeşil renklerinden ötürü "greenbacks" olarak bilinir.
1949 / Kredi ve bankamatik kartları
İlk kredi kartları ABD'de 1949'da çıkar. 1980'lerde elektronik nakit olarak işlem gören (ödemeyi geciktirmeyen) bankamatik kartları ortaya çıkar.