Korkulan, acımasız, soylu, gaddar ve yetenekli – bunlar ve diğer birçokları tarihte Vikingleri tanımlamak için kullanılan sözler oldu. Bu gururlu savaşçı topluluk bir süre bölgelerindeki birçok ulusa hükmetti. Peki Vikingler kimdi? Nerelilerdi ve sonları nasıl oldu? Aşağıda Viking toplumunun tarihine dair bu soruların ve daha fazlasının yanıtı yer alıyor. Öyleyse başlayalım.
İlgili:
- İngiltere'deki Vikinglerin Tarihi
- İngiliz Tarihi: Büyük Britanya ve Birleşik Krallık'ın Kuruluşu
- Viking Tarihindeki Önemli Olaylar
- Anglosaksonlar Kimdi ve Nereden Geldiler?
Vikingler Nereden Geldi?
Anglo-Saksonlar Vikingleri yalnızca Danimarkalı olarak anlattılar ancak daha sonra öğrenildiği üzere bu tam olarak doğru değildi. Vikingler aslında Danimarka başta olmak üzere Norveç ve İsveç ülkelerini içine alan İskandinav bölgesinin her yerinden gelmiş çok çeşitli insanlardı. Danimarkalılar yalnızca ilk ve orijinal Vikinglerdi ve tarihteki birçok büyük istilanın arkasında onlar vardı.
Vikinglerin nereden geldiği sorusunun basit yanıtı bu olabilir. Ancak İskandinav bölgesinin insanlarının kendi sınırları içinde durmama gibi bir sorunu vardı. Avrupa'nın geniş alanlarını keşfederken, ticaret yaparken ve yağmalarken kendilerine "Viking" unvanını kazandıran bu oldu.
Viking Çağı 700 ile 1100 yılları arasına işaret eder. Vikingler bu dönemde buldukları her deniz kenarına baskın yaptılar ve talan ettiler, bir zamanlar huzurlu arazilerle kaplı Avrupa'da kendilerine karşı koyan herkesin yüreğine korku saldılar.
Vikingler Kimdir?
Vikingler, İskandinav bölgesinden çıkmış ilk ve en önemli savaşçılardır. Bu kuzeyli savaşçılar genellikle kötü adamlar veya barbarlar olarak tasvir edildi ve Avrupa'nın dört bir yanındaki savunmasız sahil kasabasına ve manastırına baskın yapma ve yağmalama gibi bir ortak alışkanlıkları vardı. Ancak bu tanım tüm Vikingleri topluca kapsamaz.
Vikinglerin kim olduğu sorusuna basit bir ana akım tasvir veya tanımla cevap vermek kolaydır ancak gerçekler biraz daha farklı. Çünkü Vikinglerin zamanın diğer insanları gibi normal bir günlük yaşamları olduğunu gösteren çok sayıda örnek var.
Viking insanları hem savaşçılardan hem de yetenekli birer tüccar, çiftçi, esnaf ve denizciden oluşan barışçıl yerleşimcilere de sahipti. "Viking" terimi 19. yüzyılda türetildi ve zamanın İskandinav dillerinden alındı. Eski Norsça'da víkingr bir kişi ve víking bir aktivedir. Kelimenin tam anlamı bilinmez ancak víkingr keşfe çıkan bir kişi için kullanılır ve grup olarak çıkıldığında çoğul víkingar denirdi. Yani Viking sözcüğü aslında herhangi bir etnik anlam taşımıyor ve Norsça'da herhangi bir kişi tarafından kullanılabiliyordu.
Tahmin edebileceğiniz gibi İskandinavlar bu yüzden kendilerini víking gibi bir sözcükle tanımlamadı. Ancak istilaya uğrayanların gözünde hepsi birer Viking'di çünkü Vikinglere bakıldığında kültürlerine dair görülen tek şey istila edip öldürmeleriydi.
İnsanlarının eksiklerini karşılamak için uzak yerlere baskın yapmak Vikingler için başlı başına yeterli değildi. Yerleşim yeri kurmaları, arazide tarım yapmaları ve hayvancılıkla ilgilenmeleri de gerekiyordu. Baskın yapan Vikinglere ek olarak malların ticaretini yapmak için Rusya üzerinden diğer uluslara açılan Vikingler de vardı. Ticaret amacıyla büyük mesafeler gidip İstanbul (Konstantinopolis)'a kadar geldiler. Kalanlar ise Irak, Bağdat'taki ticaret merkezlerine ulaştılar. Bu insanların Danimarka veya Norveç Vikingleri değil Rus denilen daha uysal İsveç Vikingleri olduğu düşünülür: İsveç, Norveç ve Danimarka Vikinglerinin farkı nedir?
Vikinglerin Konuştuğu Diller
Vikingler çok farklı popülasyondan insanlarla ve dolayısıyla farklı dillerle iletişim kurmak zorunda kaldı. Ancak anavatandaki Vikingler bugün Eski Norsça olarak bilinen dili konuşuyordu.
Eski Norsça veya Nors Dili, Faroe Adaları, İzlanda ve Grönland dahil olmak üzere İskandinav bölgesinin çoğunda konuşulan bir Kuzey Cermen diliydi. Rusya, Fransa, Britanya Adaları ve İrlanda'nın bazı bölgelerinde Eski Nors dilinde iletişim kuran insanlar vardı. Vikinglerin bu topraklardaki etkisi göz önüne alındığında şaşırtıcı değildir.
Tarihçiler Eski Norsça'nın detaylarını ortaya çıkaran birçok antik runik ve oyma yazı keşfettiler. Bu runik yazıya Genç Futhark adı veriliyor veya İskandinav rünü olarak biliniyor. 16 karakterden oluşan ve ağırlıklı olarak Viking Çağı'nda kullanılan, gücü ve etkisi azalmaya başladıkça kullanım dışı kalan bir runik alfabedir.
Vikinglerin Ticaret Yolları
Vikingler zamanın en yetenekli denizcileriydi ve bu yüzden hem karada hem de denizde uzak mesafelere gidebiliyorlardı. Karşılaştıkları topluluklara hükmetmelerinin nedenlerinden biri de tam olarak budur. Peki seyahatleri boyunca ne ticareti yaptılar? Yanlarında ne getirdiler?
Viking tüccarları genellikle gümüş, ipek, baharat, şarap, mücevher, cam ve çömlek gibi lüks mallar aradı. Viking tüccarları bu malları satın almak için bal, kalay, buğday, yün, odun, demir, kürk, deri, balık ve mors fildişi gibi yerli ürünleri takas ediyordu. Viking tarihinin daha karanlık bir tarafına değinirsek, kendileri aynı zamanda insan köle alıcısı ve satıcısıydı.
Vikinglerin Avrupa'ya Saldırısı
Tüm Vikinglerin acımasız akıncılar ve yağmacılar olmadığı doğru olsa da en büyük ünleri buydu. Sıkı bir yağma ve kıyımdan sonra eve döndüklerinde zaferlerini sevgiyle anlatan, başarılarından memnun olan katillerdi.
Bir Anglo-Sakson bölgesine yapılan ilk baskın 787 civarında olmuştur ve yüzlerce yıl sürecek bir mücadeleyi ateşledi. Vikingler, Britanya kıyılarında ilk görüldüklerinde iyi niyetle karşılandı. Yerel halk onları selamlamak için silahsız bir şekilde kıyıya yöneldi. Ancak Viking birliği kıyı şeridini kasıp kavurdu, masum ve savunmasızları katletti.
Vikingler altın, gümüş, çiftlik hayvanı ve diğer çeşitli zenginlikler barındıran Hristiyan manastırlar gibi kutsal yerleri hedef almaya başladılar. Vahşetleri Britanya halkının daha önce gördüğü hiçbir şeye benzemiyordu.
Yapılanlar birçoğu için duyulmamış bir şeydi ancak kolay zafer hedefinde olan Vikingler hiç de akıllıca hareket etmiyordu. Pagan bir halk oldukları ve bu yabancı toprakların dinini tanımadıkları için manastırların yağmalanmasında ahlaki bir ikilem yoktu.
Viking halkı ile Anglosaksonlar arasındaki düşmanlık hem ölçek hem de vahşet açısından yıllar geçtikçe artmaya devam etti.
Büyük Viking İstilası
İrlanda ve Britanya topraklarında artan direnişle karşılaşmaya başlayan ancak tüm "kolay" hedefleri ele geçiren Vikingler şimdi egemenliklerini genişletmek ve Anglo-Saksonların gerçek zenginliklerine ulaşmak için daha koordineli olmaları gerektiğini fark ettiler.
Büyük Viking Ordusu veya hangi tarihi okuduğunuza göre Büyük Kafir Ordusu olarak bilinen devasa bir ordu Vikingler tarafından 865'te kuruldu. Ordudaki gücün büyük kısmı Danimarka'ya aitti ancak aslında İskandinav bölgesinin her yerinden İskandinav savaşçıların oluşturduğu bir koalisyondu.
Daha önceki Viking baskınları basit vur-kaç taktiği ile yapılmıştı ve düşman gerçek bir savunma yapamadan hedef hızlıca talan ediliyordu. Taktik şu ana kadar Vikingleri tatmin etmişti ancak içerilere akın ettikçe düşman giderek güçleniyordu.
Söylenceye göre Viking halkı bu sorunu çözmek için çok daha büyük, yetenekli bir güçle saldırmayı planladı. Amaç Anglo-Sakson topraklarının derinliklerine nüfuz etmek ve böylece Viking halkının bölgeye yerleşmesini sağlamaktı. Büyük Viking Ordusu'nun başında ertingü savaşçı Ragnar Lodbrok'un beş oğlundan üçü vardı: Hvitserk, Kemiksiz Ivar ve Ubba. Ordunun büyüklüğü tarihçiler tarafından bilinmiyor ancak zamanın en büyük ordularından biri olduğu tahmin edilir.
Anglo-Sakson krallıklarına karşı yürütülen yılgı ve acı dolu bu savaş 14 yıl sürdü. Doğu Anglia Kralı Şehit Edmund işgalci Vikingleri yatıştırmak umuduyla onlara birçok at hediye etti. Şaşırtıcı olmayacak şekilde, Viking güçleri bu hediyeyi kabul etmedi ve bu süreçte Edmund'u öldürerek Doğu Anglia (İngiltere) topraklarını harap etmeye başladılar.
Vikinglere Ne Oldu?
Vikingler, 14 yıllık savaş boyunca Anglo-Sakson krallıklarına karşı yıkım getirmeye devam etti. Birkaç yıl boyunca ileri geri savaşan Büyük Viking Ordusu, Kuzey İngiltere'nin çoğuna hakim oldu ve Northumbria, Doğu Anglia ve Mercia'nın büyük kısmını kapsayan Anglo-Sakson krallıklarının kontrolünü ele geçirdi.
Ne var ki Viking saflarında bölünmelerin başlamasıyla ordu iki ayrı kuvvete ayrılmıştı ve bu noktada istila durma aşamasına geldi. Vikinglere karşı direnen tek bölge olan Wessex, düşmana önemli bir yenilgi yaşattı. Büyük Viking Ordusu için artık sonun başlangıcı yakındı. Kral Büyük Alfred liderliğindeki Wessex orduları, 878'deki Edington Muharebesi'nde Viking kuvvetlerinin yarısını mağlup ederek onların tüm Anglo-Sakson krallıklarına hükmetme umudunu sonsuza dek ezdi.
Viking ordusundaki bu gerileme, Wessex topraklarına güçlü bir sürekli ordunun yerleştirilmesi ve Viking istilasını bozguna uğratacak tahkimatın oluşturulması için yeterli zamanı sundu. Bununla birlikte İngiltere halkı hala büyük oranda Viking egemenliğindeydi ve toprak esasen ikiye bölünmüştü. Vikingler bölgenin kuzey kısmına hakimken, Kral Alfred liderliğindeki Wessex halkı güneyi kontrol ediyordu.
Bu durum Viking Çağı boyunca çoğunlukla bu şekilde kalacaktı.
Viking Çağının Sonu
Viking Çağı başlarken Avrupa çoğunlukla gevşek bir örgütlenmeye sahipti ve Viking'in yılgı verici hızlı vur-kaç taktiği herhangi bir savunma yapmayı zorlaştırıyordu. Yıllar ilerledikçe ve baskın tehdidi arttıkça Avrupa halkı ordular kurmak ve binalarını güçlendirmek birleşmeye başladı.
Tahkimatların iyi savunulması ve orduların eğitimli olması Vikinglerin baskın taktığını kârsız hale getirdi. Vikingler için bu durum egemenliklerinin sonuydu. Kilise manastırları bile kolay savunulan kulelerle güçlendirildi ve değerli eşyalar artık hızla taşınabiliyordu. Bir zamanların kolay hedefleri bile şimdi riskliydi.
Devam eden on yıllar içinde şehirler daha iç kesimlere taşındı ve Vikingler vur-kaç taktiğini kullanamaz hale geldi. Tarih boyunca olduğu gibi günün sonunda kararlar paraya göre verilir ve bir girişim artık kazançlı değilse başka bir yere gidilir. Viking toplumunun yaptığı da bu oldu.
Günümüzde Vikingler
Vikingler çok az yenilgi yaşadı ve hiçbir zaman fethedilmedi. Ancak git gide yavaşladılar ve püskürtüldüler, bu da onları taktiklerini ve sonunda tüm yaşam biçimlerini değiştirmeye zorladı. Zaman değişti ve Vikingler de değişti.
Doğası gereği, birer kaşif olarak sayısız kültürle etkileşim kurdular. Bu kültürlerin yabancı uygulamaları ve dinleri yavaş yavaş Viking yaşam tarzını etkilemeye başladı. O zamanlar bilinen dünyanın çoğuna yayılmış olan Hristiyanlık, pagan Viking toplumu tarafından benimsendi ve Viking Çağı'nın sonlarına doğru Viking kültürünün parçası oldu.
Çoğu tarihçi, 1066 yılını bu kanlı çağın sona erdiği yıl olarak nitelendirir. Verilen son Viking savaşı Stamford Köprüsü Muharebesi'ydi. Norveç kralı Harald Hardrada, İngiltere'nin büyük bir bölümünü geri almaya çalışırken mağlup edildi ve öldürüldü.
Avrupa topraklarına yapılan son büyük Viking saldırısı bu oldu. Bu noktadan itibaren Vikinglerin Avrupa toplumuyla bütünleşmesi hızlandı çünkü Vikingler akıncı, yağmacı ve korsan unvanlarını yavaş yavaş bıraktılar ve Avrupa toplumunun başka bir parçası haline geldiler.
Artık topluca Vikingler olarak değil ayrı ayrı Danimarkalı, İsveçli, Norveçli, İzlandalı, Grönlandlı ve Faroeli olarak anılmaya başladılar. Vikingler Çağı sona ermişti ancak geride bıraktıkları tarih ve söylenceler hem sanat hem de kültürde zamanın sonuna kadar yaşayacaktı.
Vikingler Hakkında Sık Sorulan Sorular
Viking Kelimesinin Kökeni Nedir?
Viking kelimesinin etimolojisi belirsizdir. Kökeni hakkında birçok teori vardır. Eski Norsça víkingr kelimesi genellikle "korsan" veya "akıncı" anlamına geliyordu. Bu kelime 12. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar kullanılmıştır ve muhtemelen Vikinglerin kendileriyle çağdaş olan daha eski bir Eski İskandinav kelimesinden türetilmiştir.
Vikingler Kısaca Kimdi?
Vikingler 9. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar akıncılar, korsanlar, tüccarlar, kaşifler ve sömürgecilerdi. Genellikle İskandinavya'dan deniz yoluyla seyahat ederek Avrupa ve ötesindeki bölgelerin kontrolünü ele geçirmişlerdir.
Vikinglerin Dini Neydi?
Vikinglerin orijinal dini pagan ve çok tanrılı Eski İskandinav diniydi ve bugünkü Danimarka'da MÖ 500'lere kadar uzanıyordu. MS 8. yüzyıldan itibaren İskandinavya'da Hristiyanlık hakim olmaya başlayınca, mensuplarının sayısı azaldı. Ancak bu eski gelenek Viking kültürünü devam ettirmiştir.
Viking Akınları Neden Durdu?
Viking akınları döneminin, Norveç hükümdarı III. Harald Sigurdsson'un 1066 yılında Stamford Köprüsü Savaşı'nda yenilmesiyle sona erdiği düşünülmektedir. Vikinglerin çöküşünde Hristiyanlığın Avrupa'da yayılması, daha önce istila edilen şehirlerin kendilerini askerler ve savunmalarla koruma becerilerinin artması ve Viking toplumunda eşitlik anlayışının azalması rol oynamıştır.
Viking Miğferleri Neden Boynuzludur?
Viking miğferlerinin boynuzlu olduğu klişesi 19. yüzyıl opera kostümlerine kadar uzanmaktadır. Aslında boynuzlu miğferler savaş sırasında pratik olmazlardı. Viking öncesi dönemlerde sadece törensel amaçlarla takılmış olabilirler. Gerçek miğferlerin ana tarzı, birbirine perçinlenmiş birkaç demir parçasından oluşan spangenhelm idi.
Viking Savaşçıları Nasıl Giyinirdi?
Viking erkekleri normalde yün üstlük, keten altlık, cepsiz dar ya da bol pantolon, yün bacak sargısı ve su geçirmez deri ayakkabı giyerlerdi. Vikinglerin tipik savaş giysileri arasında spangenhelm miğfer ve lamel ya da deri zırh veya zincir zırh bulunurdu.
Viking Toplumu Nasıl Örgütlendi?
Viking toplumu üç sınıf halinde örgütlenmişti: özgür ve toprak sahibi olan karllar; tebaalarının refahını sağlamakla görevli varlıklı soylular olan jarllar; ve borçlarını ödeyene kadar başkaları için çalışmak zorunda olan köle ya da tutsaklar olan köleler.
Viking Kadınları Savaşır mıydı?
Viking kadınları mülk sahibi olabiliyor ve kocalarından boşanabiliyordu ve genellikle kocalarının yokluğunda ailelerinin mali işlerini ve çiftliklerini yönetiyorlardı. Erkek gibi giyinen kadınların kılıç kullanmayı ve savaşmayı öğrendiğine dair birkaç kayıt da vardır; bunlara "Skjaldmö" denir ve en ünlüsü Ragnar Lodbrok'un karısı Lagertha'dır.
Vikingler Nerede Yaşadı?
Vikingler günümüz Danimarka, İsveç ve Norveç'inin bulunduğu bölgeden gelmişlerdir. Diğer yerlerin yanı sıra İngiltere, İrlanda, İskoçya, Galler, İzlanda, Grönland, Kuzey Amerika ve Avrupa anakarasının bazı bölgelerine yerleştiler.
Viking Akınları Avrupa'yı Nasıl Etkiledi?
Viking akınlarının Avrupa üzerindeki etkisi, fethedilen bölgelerde dil üzerinde daha büyük bir İskandinav etkisi yaratmıştır. Örneğin, İngilizcede hafta içi Perşembe ve Cuma günleri, Freyja olarak da adlandırılan İskandinav tanrıları Thor ve Frigg'in adını taşır. Viking akınları aynı zamanda destanlardan oluşan edebi bir miras ve yerli halkların DNA'sında bir iz bırakmıştır.