Antik Romalıların atık ürünleri, özellikle de kendi vücutlarının ürettiği atıkları değerlendirme konusunda farklı yollar bulduklarını bilmiyor olabilirsiniz. İnsan idrarı ve dışkısı günlük hayatın birçok alanında (ve bazen abartılı olacak şekilde) kullanılmıştır.
Diş Beyazlatma
İdrarı belli bir süre dışarıda bekletirseniz, lekeleri rahatlıkla çıkarabilen etkili bir temizlik ürünü olan amonyak maddesi ayrışacaktır. Catullus gibi Romalılar, insanların hem insan hem de idrarlarını kullanarak bir ağız çalkalama suyu yapar ve dişlerinin temizlemenmesini sağlardı.
Sulu Meyveler Yetiştirmek
İdrarın tek zenginliği amonyak değil. Onun dışında bitki yetiştirirken çok faydalı olan azot ve fosfor da içeriyor. Romalı yazar Columella, eskimiş insan idrarının nar yetiştirmek için kesinlikle faydalı olduğunu, bu sayede narların daha sulu ve lezzetli hale geldiğini belirtiyor.
Togaları Daha Parlak ve Renkli Yapmak
İdrardaki amonyak, çuhahane denilen yerlerde togaları (Romalı giysisi) temizlemek için kullanılıyordu. Temizliğin ilk aşaması erkeklerin adeta bir çamaşır makinesi gibi hareket ederek, içinde idrar olan fıçılarda toganın üstünde zıplamasıyla başlıyor, ikinci aşamada ise kül kullanımı vardı. Her iki uygulamayla giysilerde biriken yağ çözülür ve daha parlak bir görünüm ortaya çıkardı.
Hayvan Hastalıklarını İyileştirmek
Romalı yazar Columella'ya göre insan idrarının kullanıldığı başka yerler daha vardı: bu defa hayvanlar için: Safra ağrısı olan koyunlara içmeleri için insan idrarı verildi. Eğer sorun akciğerlerindeyse, o zaman bu koyunlara burundan idrar tedavisi uygulandı. Hatta hasta arılara da insan idrarı verilebilir, grip olan kuşlar da gagalarına ılık idrar uygulanarak tedavi edilirdi.
Tabaklama Yaparken
Romalılar derilere tabaklama uygularken sık sık idrar, köpek dışkısı ve kimi zaman da insan dışkısı kullandı. Uzun bir sürer idrarda bırakılmış deri, üstündeki tüylerin alınmasını kolaylaştırır. Ardından dışkılar kullanılarak saatlerce ezilirdi. Bakterilerin dışkı içinde ürettiği enzimler, deriyi yumuşattıkça deri daha esne duruma gelirdi.
Tarlaları Bübreleme
"Gece toprağı" olarak da bilinen insan dışkısıyla üretilen gübre, bitkilerini büyümesine elbette destek olabilir. Diğer yandan salgın hastalıkların yayılmasını da kolaylaştırabilir. Antik Romalılar dışkısını ve idrarını kendi bahçelerinde nitrat, fosfor ve potasyum kaynağı olarak kullandılar.
"Gece toprağı" olarak da bilinen insan dışkısından yapılan gübre, bitkilerin büyümesine yardımcı olabilir – ancak aynı zamanda hastalığın yayılmasına da yardımcı olabilir. Romalılar insan dışkısını ve idrarını bahçelerinde kakanın organik kısmı ve idrarla beslenen bitkilerin nitrat, fosfor ve potasyumu olarak kullandılar. Stercorarii olarak bilinen dışkı toplayıcıları ya da kanalizasyon temizleyicilerinin bunları toplayıp sattıkları bilindiğinden, Roma döneminde kontrollü bir dışkı ticareti varmış gibi görünüyor.
Antik Roma'da insan dışkıları çok farklı alanlarda kullanılsa da, nasıl elde edildiği tam olarak açık değil. Hem halka açık hem de özel tuvaletler, gerçekten de idrar ve dışkıları aynı anda toplamak için yararlıydı. Ancak katkısız taze idrara ihtiyaç duyan tabakçılar için işlevsel değildi. Bu atıkları toplamanın da ücretsiz olmadığını biliyoruz. İmparator Vespasianus MS 70 civarında idrardan vergi almaya başladı. Günümüzde de kimi zaman kullanılan "pecunia non olet" – "para kokmaz" deyimi buradan gelmektedir.
