Büyük Buhran'ın Toplumsal ve Kültürel Etkileri

Büyük Buhran döneminde, Amerika Birleşik Devletleri'nin ekonomik olarak çökmüş bölgelerinin yeniden inşasına yardımcı olmak ve daha birleşik bir ulusal kimlik oluşturmak için New Deal (Yeni Düzen) programları oluşturuldu.

Yazar Burcu Kara
büyük buhran yeni düzen

1920'lerde Amerika Birleşik Devletleri farklı kültürlerden ve sosyoekonomik katmanlardan oluşan bir ülkeydi. Büyük Buhran 1929'da vurduğunda, bunu takip eden Yeni Düzen (New Deal) ekonomik reformları, paylaşılan zorluklar ve temel kamu tesislerinin inşası yoluyla daha uyumlu bir ulusal kültürün oluşmasına hizmet etti. Bir ulus olarak Amerika Birleşik Devletleri, felaketle sonuçlanan bir felaket karşısında daha önce hiç olmadığı kadar birlik oldu.

Büyük Buhran'dan önce: Farklı Kültürler

Pamuk Tarlası, 1939. Clarksdale, Mississippi
Pamuk Tarlası, 1939. Clarksdale, Mississippi yakınlarındaki bir plantasyonda pamuk toplayan gündelikçi işçiler. Fotoğraf: Marion Post Wolcott, 1939.

Bu dönemde sanatsal ve müzikal bir patlamanın yaşandığı söylenebilir. Amerika Birleşik Devletleri'nin kentsel nüfusu ilk kez kırsal nüfusu aşmış, kitle iletişim araçlarının ve diğer elektronik eğlence biçimlerinin yükselişi vatandaşlara yeni fırsatlar sunmuştur. Plak çalarlar ve radyolar gibi seri üretim teknolojilerinin ortaya çıkmasıyla "Caz Çağı" müzisyenleri yeni sesleriyle milyonlarca dinleyiciye ulaşabilmiştir. Hava yolculuğundaki gelişmeler ve otomobillerin yaygınlaşması ulaşım sektöründe bir patlamaya yol açtı. Filmlere on yılın sonlarında sesin eklenmesi de sinemanın başarısını artırdı. Ekonominin geliştiği ve on yılın "Kükreyen Yirmiler" lakabını kazandığı 1920'lerde, insanlar her yerde yeni teknolojilerden yararlanabiliyordu.


Konuyla ilgili:


Öte yandan, şehir ve kır yaşamı arasında mutluluk açısından büyük bir eşitsizlik vardı. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki birçok kırsal bölge 1930'lara kadar elektrik enerjisine erişememişti. 1936 gibi geç bir tarihte, kırsal kesimdeki çiftliklerin %90'ı hala elektrikten yoksundu. Ülke kentleşmede yolun yarısını çoktan aşmış olduğundan, kırsal bölgelerde elektrik ve diğer tesislerin olmaması toplumsal etkileşim açısından uçurumun genişlemesine neden olmuştu. İletişim ve eğlence teknolojilerindeki gelişmeler sayesinde, metropollerde yaşayan insanlar artık dünyanın diğer bölgelerinde yaşayan insanlarla aynı kitle iletişim araçlarına ulaşabiliyordu. Buna ek olarak, orta sınıf genişledikçe, daha fazla birey aynı malları satın alabildi ve bu da daha birleşik bir kent kültürüne katkıda bulundu.

1920'lerde kentleşme ve yarattığı kültür, Güney'in ekonomik olarak gelişmemiş olması nedeniyle çoğunlukla Kuzey'e özgü bir olguydu. Eski Amerika Konfedere Devletleri, Amerikan İç Savaşı'ndaki (1861-1865) yenilgilerinden 60 yıl sonra hala çoğunlukla kırsal, el emeğine dayalı bir bölgeydi. Appalachian bölgesini oluşturan Batı Virginia, Ohio ve Pennsylvania'nın bazı bölgeleri de yoksulluk ve tarımsal gerilemeyle anılıyordu, ancak Güney ile aynı ölçüde değildi. Bu bölgelerde aşırı yoksulluk nedeniyle okula erişim genellikle yoktu. Örneğin 1920'lerde Alabama kırsalında lise çağındaki her on bir öğrenciden sadece biri mezun olabiliyordu. Siyahların çocuklarını okula göndermeye zorlanmaları halinde ilerleme kaydedeceklerinden korkan bazı beyazlar, ırk ayrımcılığı nedeniyle zorunlu eğitim yasalarına karşı mücadele etti.

Büyük Buhran öncesi ve sırasında Kükreyen Yirmiler ve ekonomik eşitsizlik

Çarliston Dansı, 1928. Kaynak: , Ullstein Bild.
Çarliston Dansı, 1928. Kaynak: , Ullstein Bild.

Kükreyen Yirmiler boyunca, sadece kentsel ve kırsal alanlar arasındaki uçurum derinleşmekle kalmadı, aynı zamanda zenginler ve yoksullar arasındaki uçurum da derinleşti. Ekonomi 1920'lerde bir bütün olarak gelişse bile, bu genişlemenin büyük kısmı birkaç kişi tarafından ele geçirildi. 1928'de en zenginler ile nüfusun geri kalanı arasındaki "gelir uçurumu" en yüksek noktasındaydı. Bu on yıl, sanayi üzerindeki kontrollerin azalması ve vergi oranlarının düşmesi sonucunda Amerika'nın toplam gelirinden aldıkları payda önemli bir artışa tanık olan zenginler için tam bir şenlikti.

1930lu yıllarda amerika'daki sınıf farkı
Bu dönemlerde iş sahibi olanlar dahi yoksulluk sınırının altında yaşıyordu.

Zenginler ve yoksullar arasındaki çatışma, 1929 sonbaharında Kara Salı'da borsanın çökmesiyle tırmanmış ve Büyük Buhran'ın başlangıcını işaret etmiştir. Tarihçiler, aşırı durgunluğun dönemin rekor ekonomik eşitsizliği nedeniyle daha da kötüleştiği konusunda hemfikirdir. Bu nedenle suçun aslan payını zenginlerin alması şaşırtıcı değildir. New Deal ekonomik reformlarını başlatan Franklin D. Roosevelt'in Mart 1933'te göreve başlamasından önce, birçok insan yoksullara yardım etmenin özel kuruluşların ve varlıklı bireylerin sorumluluğu olduğunu düşündüğü için öfkeliydi. Çalışanlar sendika kurmaya ve istihdamlarını korumaya çalıştıklarında, fabrikaların varlıklı sahipleri ve istihdam ettikleri güvenlik görevlileriyle sık sık çatışmaya giriyorlardı.

New Deal Amerikan kültürünü bütünleştiriyor

1935'te bir toz fırtınası Stratford, Teksas'a yaklaşıyor.
1935'te bir toz fırtınası Stratford, Teksas'a yaklaşıyor. Kaynak: NOAA George E. Marsh Album.

Ekonomik felaketin büyüklüğü Amerikalıları siyasi olarak birbirine yaklaştırdı. 1930'ların ortalarına gelindiğinde Amerikalıların çoğu ekonomiyi istikrara kavuşturmak ve büyütmek için devlet müdahalesine ihtiyaç olduğunu kabul etmişti. Demokrat Franklin D. Roosevelt, Büyük Buhran'ın üzerinden iki yıldan fazla bir süre geçtikten sonra, 1932 sonbaharında ezici bir çoğunlukla başkan seçildi. Bazen "FDR" olarak da bilinen Roosevelt, ekonomiye yardım etmek için güçlü federal önlemler alma konusunda tarihi vaatlerde bulundu. Rakip Başkan Herbert Hoover, Cumhuriyetçilerin standart yardımseverlik tutumunu hükümetin alt kademelerine havale etmeyi sürdürdü.

Endişesiz 20'li yılların ardından gelen Büyük Buhran, Amerikalıları bir araya gelmeye zorladı. Aileler birbirlerinin çocuklarına bakıyor ve ellerinden geldiğince birbirlerine iyilik yapıyorlardı. Askerler arasında onlarca yıldır, belki de Amerikan İç Savaşı'ndan (1861-65) bu yana görülmemiş bir birlik ruhu vardı. Bu kadar çok kişi zorluklar yaşarken gösterişe gerek yoktu. Orta Batı'daki her çiftçi, mali durumları ne olursa olsun, 1930'ların başında ve ortasında Toz Çanağı'nın (İng: Dust Bowl. Yaklaşık 10 yıl süren bir toz fırtınası) etkilerini hissetti. Nüfusun büyük bir yüzdesini etkileyen Büyük Buhran ve Toz Çanağı nedeniyle insanlar her zamankinden daha merhametliydi.

ABD devleti artık ekonominin kabul edilmiş oyuncusu oldu

İşsiz erkekler, Al Capone tarafından Chicago'da açılan bir aşevinin önünde kuyruk oluşturdu
İşsiz erkekler, Al Capone tarafından Chicago'da açılan bir aşevinin önünde kuyruk oluşturdu.

Yeni Düzen öncesinde federal hükümetten ziyade eyalet hükümetleri daha önemli bir role sahipti. 1933'ten önce eyaletler arası ticaret ve denizaşırı ticaret çok daha azdı, dolayısıyla federal hükümet iç işlerine, özellikle de ekonomik konulara sınırlı bir şekilde müdahil oluyordu. Federal hükümet yoksulluğun giderilmesi ve altyapının geliştirilmesi sorumluluğunu büyük ölçüde eyaletlere bırakmıştır. 1920'lerde, "sosyalizm" Sovyetler Birliği ve Kızıl Tehlike (veya Kızıl Korku) ile ilişkilendirildiği için hala kirli bir kelimeyken, hükümet denetimi, düzenlemesi veya kontrolünden bahsedilmesi bile yaygın bir şüpheyle karşılanıyordu. Özellikle muhafazakarlar, federal hükümetin borsayı, bankacılık sistemini, istihdam uygulamalarını ve yoksullukla mücadele programlarını denetlemesi gerektiği fikrine karşı çıkıyordu.

Yeni Düzen'in ilk başarısından sonra, halk giderek federal hükümetin ekonomide elini tutmasını kabul etmeye ve hatta talep etmeye başladı. Bu, hem bankacılık ve yatırımların izlenmesi gibi düzenleyici eylemleri hem de federal kurumlar ve hibeler yoluyla istihdam yaratılmasını içeriyordu. Yeni Düzen'den önce sivil federal istihdam çoğunlukla ordu ve posta hizmetleriyle sınırlı olsa da, Yeni Düzen ve Soğuk Savaş'ın başlarında kurulan birçok yeni federal kurumda binlerce kişi işe alındı.

ABD'de zorunlu eğitim dönemi

36 yolcu kapasiteli Dodge okul otobüsü, 1936
36 yolcu kapasiteli Dodge okul otobüsü, 1936. Kaynak: American History.

I. Dünya Savaşı (1914-18) sona erdiğinde, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki tüm eyaletler bir tür devlet okuluna devam zorunluluğu getirmişti. Ancak bu yasalar nadiren uygulandı. Büyük Buhran'ın başlangıcında hala çocuk işçiliği vardı ve çocukların sınıfta olduğundan emin olmak için yetkililer üzerinde çok az baskı vardı. İşsizlik oranlarının hızla yükseldiği Büyük Buhran sırasında, daha büyük ergenlerin ve gençlerin yetişkin erkeklerle iş için rekabet etmesini önlemek için acil bir ihtiyaç vardı. Halk eğitiminin sorumluluğu ilçelerden eyaletlere geçtikçe daha iyi finansman ve devam ve okul koşullarının izlenmesi mümkün hale geldi.

İstihdam için artan rekabet, ücretsiz okul yemeği programları ve okulların yakınında park ve oyun alanlarının inşası gibi faktörlerin bir araya gelmesi nedeniyle Yeni Düzen döneminde daha fazla lise öğrencisi okula kaydoldu. Ev dışında çalışmak için tek tip yaş şartı getiren 1938 tarihli Adil Çalışma Standartları Yasası (FLSA), ülkedeki çocuk işgücünün büyük çoğunluğuna son vermiştir. Dolayısıyla Büyük Buhran, zorunlu eğitim fikrinden ve çoğu gencin bir "lise deneyimi" yaşaması beklentisinden kültürel olarak sorumludur.

Kırsal Elektrifikasyon Yasası

Hoover Barajı.
Hoover Barajı.

1936'daki Kırsal Elektrifikasyon Yasası, kırsal bölgelerde ucuz enerji sağlanmasına yardımcı olmak için devlete finansman sağladı ve Yeni Düzen, ülkenin gelişmemiş kesimlerini kalkındırmak için bir fırsat oldu. Güney ve Batı'daki elektrik talebini karşılamak için Tennessee Valley Authority (TVA) gibi Yeni Düzen kuruluşları enerji tesisleri inşa etti. Hoover Barajı olarak bilinen Yeni Düzen altyapı projesi 1935 yılında tamamlanarak o güne kadar gerçekleştirilen en büyük inşaat projesi haline geldi ve Nevada, Arizona ve Kaliforniya'nın güvenilir enerjiye erişimini sağladı.

Su, 1998 yılında test için jet akış kapılarından serbest bırakıldı.
Su, 1998 yılında test için jet akış kapılarından serbest bırakıldı. Kaynak: Bureau of Reclamation.

Amerika Birleşik Devletleri'nin her bölgesine elektrik götürmeye yönelik büyük ölçekli çabalar, kentsel ve kırsal topluluklar arasındaki uçurumu kapatarak insanları radyo, televizyon ve telefon gibi ortak deneyimler aracılığıyla bir araya getirdi.

Sağlam bir orta sınıfın inşası

Anne, baba ve çocuklarından oluşan bir Amerikan çekirdek ailesi, 1955 civarı
Anne, baba ve çocuklarından oluşan bir Amerikan çekirdek ailesi, 1955 civarı.

Pek çok kişi Amerikan orta sınıfının kökeninin Yeni Düzen dönemine kadar uzandığına inanmaktadır. Kükreyen Yirmiler döneminde varlıklılar ile yoksullar arasında büyük bir uçurum vardı ve yeni paranın büyük kısmı en üstteki yüzde 1'lik kesime akıyordu. Yeni Düzen'in işsizler için istihdam yaratma, ürün ve hizmetleri ucuzlatmak için sübvanse etme ve bankacılık ve yatırım sektörlerini düzenleme girişimlerinin bir sonucu olarak milyonlarca Amerikalı artık finansal geleceklerinde kendilerini güvende hissediyordu. Şu anda meşhur olan 40 saatlik çalışma haftası yasayla belirlenmiş ve işletmeler her hafta 40 saatin üzerinde ofiste geçirilen süre için çalışanlara ekstra ödeme yapmak zorunda bırakılmıştır.

1951 tarihli bu poster, Sosyal Güvenlik numaralarının kullanımındaki hataları azaltmaya yönelik devam eden bir kampanyanın parçasıydı.
1951 tarihli bu poster, Sosyal Güvenlik numaralarının kullanımındaki hataları azaltmaya yönelik devam eden bir kampanyanın parçasıydı.

Emeklilerin kendi başlarına yaşamaya devam edebilmelerini sağlayan 1935 tarihli Sosyal Güvenlik Yasası, orta sınıf çekirdek ailenin sağlamlaşmasına yardımcı oldu. Federal Mevduat Sigorta Kurumu'nun (FDIC) devreye girmesiyle, insanlar bir banka iflası durumunda hayatları boyunca biriktirdikleri tasarruflarını kaybetme endişesi yaşamadılar ve sonuç olarak gelirlerinin daha fazlasını harcayabildiler. Milyonlarca insan, daha önce bankaların iflasına ve mali yıkıma yol açan gelecekteki ekonomik felaketlerden korktukları için artık harcamalarını ertelemek zorunda kalmadı.

Eğlencenin kültürel tarifi

 Grauman's Chinese Theatre'da Marlene Dietrich ve Gary Cooper'ın oynadığı "Morocco" filminin galası.
Grauman's Chinese Theatre'da Marlene Dietrich ve Gary Cooper'ın oynadığı "Morocco" filminin galası.

İçkiyi yasaklayarak Amerikalıları alkolden uzak tutan muhafazakar 1920'li yılların belini nihayet kıran Büyük Buhran oldu. Milyonlarca birey, eşi benzeri görülmemiş ekonomik zorluklarla mücadele ederken kısa vadeli çözümler arıyordu. İçki yasağının 1933'te yürürlükten kalkmasının ardından elektrikli eğlenceler yeni bir kaçış yolu olarak ortaya çıktı. Amerikalılar durgunluğa ve banka iflaslarına rağmen eğlence için para harcamaya hazırdı. Hollywood stüdyoları daha iyi filmler üretti ve izleyiciler komedi ya da aksiyon ihtiyaçlarını karşılayan daha geniş bir film türü yelpazesinden seçim yapabildi. Sinema sektörü 1939 yılına gelindiğinde Amerika Birleşik Devletleri'nin en büyük 11. sektörüydü.

Modern Hollywood filmleri, Büyük Buhran ve Yeni Düzen'in başlattığı film yapımcılığının "Altın Çağı"na kadar geri götürülebilir. Amerikalılar, biraz şatafat, ihtişam, aksiyon ve komedinin tadını çıkarabilecekleri filmler aracılığıyla sorunlarından uzaklaşmak istiyorlardı. Birçok açıdan Hollywood'un "Altın Çağı" ve onun A-listesindeki yıldız ve aktrisler, modern şöhret ve popülerlik takıntısına zemin hazırladı.


Konuyla ilgili: Hollywood'un Altın Çağı ve sinemanın yükselişi


Yeni Düzen ile beraber gelen iki silah: Yürütme Emirleri ve Sivil Haklar

Yeni Düzen'in reformları bir bütün olarak ele alındığında, bugünkü toplumumuzun yörüngesini şekillendirmiştir. Yeni Düzen olmasaydı tüm insanlar için medeni haklardaki ilerleme çok daha yavaş olacaktı, çünkü muhafazakar muhalefet bunu önemli ölçüde yavaşlatacaktı. 1950'lerde okul entegrasyonu ve 1960'larda Jim Crow ayrımcılığının sona ermesi gibi gelecekteki federal hedeflerin eyalet ve yerel düzeyde kabul görmesi, New Deal'ın güçlü federal eylemin somut avantajlarını ve ateşli halk desteğini göstermesi sayesinde olmuştur. 1930'larda eyaletler güçlü bir yürütme organının halkı kazanabileceğini fark etti.

Bugünlerde insanlar basitçe "hükümet" dediklerinde genellikle Birleşik Devletler federal hükümetini ve özellikle de başkanlık makamını kastediyorlar. Birleşik Devletler Anayasası'nın kabulünü takiben hükümet otoritesinin kademeli olarak artmasının ardından, bu değişim Yeni Anlaşma ile derin bir şok yaşadı. Yetki tek tek eyaletlerden federal hükümete ve Kongre'den Başkan'a devredildi. Başkan Franklin D. Roosevelt, daha önce benzeri görülmemiş bir şekilde yürütme emrini kullanarak, Kongre'den yeni bir yasa tasarısı olmaksızın yeni kısıtlamalar getirdi. FDR'nin Yeni Düzen'de yürütme emrini sınırsız bir şekilde kullanması, bu silahın gelecekte sivil haklarda yapılacak değişiklikler için kullanılması olasılığını güçlendirecektir.