Ciddi tıbbi sorunlarla doğan bebekler, rahimdeki sıvıdan hücre örnekleri alıp bunları bir kapta büyütmeyi içeren yeni bir teknik sayesinde bir gün rahim içindeyken daha iyi teşhis ve tedavi alabilecekler.
Dünyada bir ilk olarak, Londra'daki Great Ormond Street Hastanesi'nden Paolo De Coppi ve meslektaşları, amniyotik sıvıdan fetal hücrelerin minyatür akciğer, böbrek veya ince bağırsak dokusu topları oluşturmaya ikna edilebileceğini gösterdiler. Ayrıca bu akciğer organoidlerinin, konjenital diyafragma hernisi (CDH) adı verilen ve bazen ölümcül olabilen bir akciğer rahatsızlığı ile doğan bebeklerin tedavisine rehberlik edebileceğini gösterdiler.
De Coppi, bu tekniğin henüz hiçbir çocuğu tedavi etmek için kullanılmadığını, ancak sonuçların prensipte bunun mümkün olduğunu gösterdiğini söylüyor. Araştırmacıların "kişiselleştirilmiş prenatal tıp" olarak adlandırdıkları bir strateji ile diğer çeşitli konjenital durumlara da yardımcı olacak şekilde modifiye edilebilir.
Bu fikir, bir kaptaki hücrelerin, üç boyutlu bir yapıya sahip, yaklaşık bir mercimek büyüklüğünde doku organoidleri halinde büyümeye ikna edildiği yeni bir yaklaşımdan yararlanıyor. Bunlar daha sonra söz konusu dokunun sağlıklı olup olmadığı ya da anormal bir şekilde büyüyüp büyümediği gibi belirli yönlerini, hücreleri iki boyutlu bir katmanda büyüten standart teknikten daha iyi yakalıyor.
Ekip şimdi de hamilelik sırasında alınan amniyotik sıvı örneklerinin akciğer, böbrek ve ince bağırsaktan doku organoidleri oluşturabilen fetal hücreler içerdiğini gösterdi.
Doğuştan bir rahatsızlığı olduğu bilinen bir fetüsten alınan hücrelerden yapılan organoidlerin incelenmesi, doktorlara rahatsızlığın tam olarak nasıl bir şekil alacağı, ne kadar şiddetli olduğu ve nasıl tedavi edilebileceği hakkında daha fazla bilgi verebilir.
Çalışmada ekip, karın organlarının göğse doğru itildiği ve sol akciğerin düzgün büyümesini engellediği CDH'li 12 fetüs için organoidler oluşturdu. Bu durum, fetüs rahim içindeyken akciğeri genişletmek ve daha iyi gelişmesine yardımcı olmak için akciğere bir balon itilerek tedavi edilebilir.
Araştırmacılar balon tedavisinden önce ve sonra fetüslerden akciğer organoidleri oluşturdular. Tedaviden sonra oluşturulan organoidlerin, önceden yapılanlara kıyasla daha sağlıklı akciğer dokusu gibi davrandığına dair ipuçları gördüler ve bu da tedavinin başarılı olduğunu gösterdi.
Bu nedenle organoid tekniği, tedavinin işe yarayıp yaramadığını izlemenin yanı sıra, doktorlar bu müdahaleyi yalnızca durumun en ağır formlarında gerçekleştirdiğinden, ilk etapta gerekli olup olmadığını ölçmek için de kullanılabilir.
De Coppi, "Bu, işlevsel teşhisler için çok büyük bir potansiyele sahip" diyor. "Görüntülemeye dayanarak nasıl teşhis koyacağımızı biliyoruz, ancak bazen geniş bir yelpazede [hastalığın ciddiyeti] mümkün olabiliyor. Daha iyi bir doğum öncesi tanı aracı sunmayı umuyoruz."
İsveç'in Stockholm kentindeki Karolinska Enstitüsü'nden Cecilia Götherström, "Bir hastalığı hafif, orta veya şiddetli olarak kategorize etme imkanınız varsa, bu büyük bir başarıdır" diyor.
Almanya'daki Erlangen Üniversite Hastanesi'nden Holm Schneider, bu yaklaşımın bir gün organoidlerin, örneğin bağırsağın bir kısmının eksik olduğu durumlarda, doğumdan sonra bebeklere implante edilmek üzere olgun dokulara dönüştürülmesi olasılığını da ortaya koyduğunu söylüyor. "Bağırsak benzeri yapıları doğumdan sonra bu çocuklar için kullanılabilir hale getirebilirseniz, çok daha iyi bir konumda olursunuz" diyor.
