Antik Romalı komutan ve siyasetçi Julius Caesar (Jül Sezar) MÖ 100-44 yılları arasında yaşamıştır. MÖ 59'da konsül (Roma Cumhuriyeti'nin başkanı) seçildi ve iki yıl sonra, MÖ 52'de Galya Savaşları sırasında Alesia Muharebesi'ndeki kuşatmada Kelt reisi Vercingetorix'i yendi. Tam dört yıl sonra Julius Caesar ordusunu Rubicon'dan geçirerek Roma'ya götürdü. Rakibi Pompey'i yendikten sonra diktatör oldu. Nihayet Roma'yı tek başına yönetmeye başladığında, sivil yönetimlerin çoğunu birleştirdi ve sonunda kendisine mutlak kontrol sağlayan ve Roma İmparatorluğu'nun kuruluşunu müjdeleyen kapsamlı reformlar başlattı.
MÖ 44 yılının meşum Mart ayında, bir grup senatör Julius Caesar'ın öldürülmesini planladı ve bunu başardı. Efsanevi kitabı "Commentarii de Bello Gallico", Galya Savaşları sırasında yaptığı ve tarihçiler için paha biçilmez olmaya devam eden yorumları içerir.
Jül Sezar'ın Çocukluğu ve Eğitimi
Gaius Julius Caesar (Latince: Gaivs Ivlivs Caesar) Roma'da soylu Julii Caesares hanesinde doğdu. Bebeğe, aristokrat ailelerde alışılageldiği üzere, ya bu hayvanlardan birini öldüren atasının onuruna Mağribi dilinde "fil" ya da Latince'de "gür saçlı" anlamına gelen "Sezar" lakabı verildi.
Julius'un siyasi yeteneklerini miras aldığı Sezar'ın babası da bir siyasetçiydi. Senatör ve sulh hakimi (kamu görevi yapmak üzere seçilmiş vatandaş) sıfatıyla Cumhuriyet hükümetinin aktif bir üyesiydi. Annesi Aurelia, Sezar'ın yedi yaşına kadar eğitimini üstlendi. Küçük Sezar için evinde özel dersler düzenlenirdi. Okuma yazmanın temellerini bir "litterator (edebiyatçı)" dan öğrendi. Sezar 12 yaşında, kendisine hem Roma dili olan Latince'nin hem de tüm eğitimli Romalıların anladığı klasik Yunan dilinin edebi eserlerini öğreten bir "grammaticus" ile çalışmaya başladı.
16 yaşından beri genç Sezar'ın eğitimi, babasının yaptığı gibi siyasette başarılı olmasına yardımcı olmaya yönelikti. Toplum içinde konuşabilmesi ve özellikle de forumda diğerlerini ikna edebilmesi gerektiğinden, Sezar retorik (konuşmada ustalaşma sanatı) üzerinde dikkatle çalıştı.
Sezar, kapsamlı akademik hazırlığının yanı sıra, sadece nasıl savaşılacağını değil, aynı zamanda stratejik ve taktiksel olarak nasıl düşünüleceğini de öğrendiği askeri eğitime de maruz kaldı. Kendini yüzmeye ve ata binmeye adaması sayesinde çok yönlü bir sporcuya dönüştü.
MÖ 86 yılında, Julius Caesar henüz 14 yaşındayken babası öldü. Cumhuriyet'i sarsan siyasi huzursuzluk ailesini de etkiledi. İtalya dışında yeni kazanılan topraklar istikrarsız kalmaya devam ederken, İtalya içindeki servet eşitsizlikleri de arttı. Bu süre zarfında iki ana grup birbiriyle çatışıyordu: Populares yoksullara toprak verilmesinden yanayken, Optimates zenginlerin haklarını savunmaya çalıştı.
Halkın Populares fraksiyonunun lideri Marius 86'da öldükten sonra, aristokrat Optimates'in lideri Sulla Roma'yı MÖ 82'den 79'a kadar demir yumrukla yönetti, bu süre zarfında Julius Caesar ve ailesi ilk iç savaş sırasında Marius'la bağlantılı oldukları için kaçaklardı.
Artan mali zorluklar karşısında Jül Sezar sonunda Roma'yı terk ederek Küçük Asya ve Yunan adalarında askeri hizmetlerde bulundu. Henüz 20'li yaşlarının başındayken dünyaca ünlü eğitmenlerden eğitim alma şansını yakaladı. Sulla 78 yılında öldüğünde, Sezar nihayet Roma'ya geri döndü.
Jül Sezar'ın İktidara Yükselişi
Öğrenciliği sırasında, Rodos Adası'nda hitabet öğrenmeye giderken Akdeniz korsanlarının eline düşmüştü. Adamlar hayatına karşılık 20 talent fidye isteyince kendisinin 50 talent isteyeceğini söyledi. Daha sonra para ödendikten sonra geri dönerek hepsini çarmıha gererek cezalandıracağına yemin etti. Korsanlar onun şaka yaptığını düşündü ama Jül Sezar, fidyeyi ödeyip kurtarıldıktan sonra sözünü tutacaktı. Yalnız, bir merhamet göstergesi olarak önce gırtlaklarını kesti.
Diktatör Sulla'nın elinde ölmekten kıl payı kurtulduktan sonra bütün genç patrici'ler (soylu sınıf üyeleri) önemsiz görevler üstlenerek hiyerarşide yükseldi. MÖ 70'de guaestor (konsül yardımcısı) seçilerek Roma'nın İspanya eyaletine gönderildi. Gades'teyken (bugün Cadiz) Büyük İskender'in bir heykelini görüp onun 30 yaşındayken dünyayı fethetmiş olduğunu düşündü ve kendisi ise kayda değer hiçbir şey yapmamıştı.
Jül Sezar Roma'ya döndüğünde, itibarını artırmak için durup dinlenmeden çalıştı. MÖ 59'da Romalıların gözündeki itibarı o kadar artmıştı ki, Roma Cumhuriyeti'nin en yüksek makamı olan konsüllüğe seçildi. Büyük Pompey (Gnaeus Pompeius Magnus) ve Marcus Licinius Crassus'la birlikte bir triumvirlik, yani üç kişi iktidarı kurdu. Sezar, Galya eyaletine prokonsül ya da genel vali olarak atanınca dev bir ordunun başına geçti. MÖ 58 ile 49 arasında Alpler'in ötesindeki uçsuz bucaksız toprakları fethetti.
Bu arada Crassus MÖ 53'te faciayla sonuçlanan bir sefer sırasında Yakındoğu'da Partlar tarafından öldürülmüştü. Senato da Sezar'ın hırsından gittikçe daha çok endişeye kapılıyordu. Pompey senatonun tarafını tuttu ve MÖ 49'da Sezar'a ordusunu bırakıp Roma'ya geri dönmesi emredildi. Sezar emre itaat etmeyip ordusunu Rubicon Irmağı'nın üstünden İtalya'ya soktu. Sezar'ın bu hareketini savaş ilanı kabul eden Roma Senatosu'yla başlayan iç savaş 3 yıl sürdü ve Sezar'ın zaferiyle sona erdi.
Ancak Pompey ertesi yıl Mısır'da öldürülünce Jül Sezar'ın kayda değer bir düşmanı kalmadı. Roma'daki kutlamaların ve zafer alaylarının ardından kısa sürede diktatörlük yetkileri geldi. Lakin kuşkular başladı. Martın on beşinde yaşanan dramla sonuçlanacak gizli girişim için sahne hazırlanmıştı.
Jül Sezar'ın Galya Savaşları (MÖ 58-MÖ 50)
Sezar'ın artık büyük bir askeri zafere ve kendisine sadece alacaklılarına borcunu ödeyecek serveti değil, aynı zamanda Roma halkının gözünde Pompey'e meydan okuyacak itibarı da sağlayacak bir askeri komutanlığa ihtiyacı vardı. Daçya Krallığı Balkanlar'da bir tehlike haline gelmişti, bu yüzden savaş çabalarını ganimet ve köle olarak satılacak esirler için oraya odaklamayı düşündü. Ancak Sezar, Roma dünyasını Keltlerden ve aynı zamanda Cermen Keltlerin kendilerinden korumak için, eyaletinin kuzeyindeki bir Kelt halkı olan Helvetler'i Cermen halklarının baskısından koruma kisvesi altında Galya'ya müdahale etti.
Galya Savaşları MÖ 58'den MÖ 50'ye kadar uzun bir süre devam etti ve bu arada birçok aksilik yaşandı. Barış için tekrarlanan girişimlere rağmen, Galya'daki isyanlar kaçınılmaz olarak yeniden patlak verdi ve bunların en ünlüsü Galya reisi Vercingetorix tarafından yönetildi. Sezar Gergovia Muharebesi'nde (MÖ 52) yenilgiye uğradı, ancak Alesia Kuşatması'nda (MÖ 52) otoritesini ortaya koydu ve sonunda Vercingetorix'i boyun eğmeye zorladı. Sezar bu savaşı hem karanlık Cermenya'ya hem de Büyük Britanya'ya seferler düzenlemek için kullanmış, zamanın tüm komutanlarından daha uzağa gitmiş ve askeri sefer günlüğünde anlattıklarıyla hikayesini gerçek bir propagandayla süslemiştir.
Jül Sezar'ın Rubicon'u Geçmesi
Jül Sezar MÖ 10 Ocak 49'da Ariminom (bugün Rimini) kasabasının hemen kuzeyinde, Rubicon denen bir ırmağı geçti. Arkasından, Alpler'in ötesinde, bugünkü Fransa ile Kuzey İtalya'nın fethi sırasında oluşturduğu büyük ve yenilmez ordu vardı.
İlgili: Jül Sezar Rubicon'u Neden Geçti?
Roma devrinde bu ırmak Galya ve İtalya arasındaki sınırı belirliyordu. Sezar eğer askerleriyle ırmağı geçerse Roma'da iç savaş çıkacağını anlamıştı, çünkü bir komutanın ordusunu görevli olduğu eyaletin sınırlarının dışına çıkarması yasaktı. Ancak, eğer başkentten gelen emre uyup ordusunu dağıtır ve Roma'ya tek başına dönerse, baş düşmanı Pompey ile ve askeri zaferlerini kıskanan, artan gücünden korkan ve düşmanca duygular besleyen bir senatoyla karşı karşıya kalacaktı.
Sezar gladyatörlerin idmanını seyrederek geçirdiği bir günün ardından bir arabayı Rubicon'un kuzey kıyısına çekti ve güvendiği arkadaşlarına akıl danıştı. Efsaneye göre ne yapacağı konusunda tereddüt ederken bir hayalet gördü. Hayalet, askerlerin birinden bir trompet alıp savaş borusu çalarak yürüyüp ırmağı geçti. Gördüğü ilahi mesajdan esinlenen Sezar Latince "zarlar atıldı" diye bağırarak askerlerini ırmaktan geçirdi. Gün doğduğunda Ariminum'u ele geçirmiş ve işgal etmişti. Rubicon geçilmiş; artık geri dönüş yoktu.
Jül Sezar'ın İç Savaşı (MÖ 49-MÖ 45)
Sezar'ın Rubicon'u geçmesi Pompey'in Senato ile ittifak kurma çabalarından vazgeçmesi için yeterli oldu. Pompey hızla İtalya'dan kaçtı ve Sezar'ın Doğu'daki ordusuna rakip olacak bir ordu toplayabileceğinden emin olduğu Yunanistan'a sığındı. Bu arada Sezar Roma'da kendi kontrolü altında bir Senato kurdu ve bunu konsüllüğü ve ardından diktatörlüğü ya da genellikle devletin acil durumlarda kısa bir süreliğine seçildiği "extraordinary magistrate" makamını üstlenmek için kullandı.
Sezar önce Pompey'in desteğini kolayca kırdığı İspanya'ya indi, ardından İllirya'ya (Balkanlar'da) geçerek doğrudan oradaki cumhuriyetçilere karşı saldırıya geçti. Nihayet, uzun mücadelelerden sonra Sezar, dönemin en iyi iki generali arasındaki bu ölüm kalım maçında hasmı ve eski müttefiki Pompey'le karşılaşmayı başardı. 22.000 lejyoner, 1.000 süvari ve birkaç hafif piyadeyle Sezar, Makedonya'daki Pharsalus ovasında 36.000-45.000 lejyoner, 5.000-7.000 süvari ve binlerce hafif piyadeden oluşan bir orduya sahip olan Pompey'e karşı sayıca ve silahça üstün görünüyordu.
Ancak Sezar, öncelikle genç askerleri sıraya dizen Pompey'in aksine, Galya Savaşları gazilerinden oluşan kuvvetlere güveniyordu. Ancak Sezar'ın süvarileri Pompey'inkilerden çok daha zayıftı, bu nedenle onları Pompey'in süvari hücumunu şaşırtıcı bir şekilde bozguna uğratan sekiz kohortunun (genellikle 480 askerden oluşan bir lejyonun müfrezeleri) desteğine vermeyi tercih etti. Pompey'in ordusunun sol kanadını kuşatarak ve nihayetinde Pharsalus Savaşı'nın (MÖ 48) sonucunu belirleyerek çabalarını sürdürdüler. Bu yaklaşan bir katliamın işaretiydi.
Pompey yenilgiyle savaş alanından kaçarak Mısır'a sığındı ve orada XIII. Ptolemaios onu öldürttü. Sezar'ın en azılı rakiplerinden biri olan Utica'lı Cato (Genç Cato), savaşı orada sürdürmek üzere Afrika'ya çekildi. Firavun XIII. Ptolemaios ile kız kardeşi Kleopatra arasındaki anlaşmazlığı çözmek için Jül Sezar Mısır'da Pompey'in peşine düştü ve sonunda onu ölü buldu.
Kleopatra'nın güzelliğinden etkilenen Sezar, Firavun'un kuvvetlerini ezdi ve Romalı General Mısır tahtını Kleopatra'ya sundu. Sezar bu sırada Kleopatra ile efsanevi ilişkisini yaşadı ve hatta Kleopatra ona Caesarion adında bir oğul verdi. Jül Sezar artık tüm Akdeniz'e hükmediyordu.
Bununla birlikte, Sezar İskenderiye'de önemli engellerle karşılaştı ve ilerleyişi şehre barikat kuran bir isyan tarafından durduruldu.
Zaferi ona kuzeye, Roma'nın kötü şöhretli düşmanı VI. Mithridates'in oğlu PontusluII. Farnakis (Pharnaces II of Pontus)'in bölgedeki Roma valisini hızlı bir saldırıyla mağlup ettiği Küçük Asya'ya gitme imkânı verdi. Sezar orada, günümüz Türkiye'sinin kuzeyinde yer alan Zela Muharebesi'ndeki (MÖ 47) ilk karşılaşmasında düşmanı hızla bozguna uğrattığında, "Veni, Vidi, Vici" ("Geldim, gördüm, fethettim") özdeyişini söyledi. Sezar, Cato ve kendisiyle savaşmaya hazırlanan diğer Pompeylilerle karşılaşmak için bir an önce Afrika'ya inmek üzere Roma'ya geri döndü.
Thapsus yakınlarında (modern Tunus'ta), sayıca üstün olmasına rağmen Sezar, MÖ 46'daki Thapsus Muharebesi'nde 12 lejyonuyla Metellus Scipio liderliğindeki Optimates kuvvetlerine karşı bir kez daha galip geldi. 12 lejyon da 5.000 yerine 14.500 süvari ve yaklaşık 60 filden oluşuyordu. Kısa bir süre sonra Scipio ve müttefiki Genç Cato ile Numidya Kralı Juba (savaş fillerini temin eden) intihar ederken, Cicero ve diğerleri Sezar'a teslim oldular.
Thapsus Muharebesi'nden sonra Sezar, İspanya'daki son direniş kalelerini de ortadan kaldırarak, Munda Muharebesi'nde (MÖ 45) Pompey'in oğlu Gnaeus Pompeius Magnus ve yüksek rütbeli subay Titus Labienus'a karşı kazandığı zaferden bu yana Afrika bölgesinde elde ettiği kazanımları pekiştirmeye devam etti.
Bu, Sezar'ın Optimates liderlerine karşı yürüttüğü İç Savaş'ın son muharebesiydi ve Sezar bir kez daha 70.000'e karşı 50.000 sayıca üstün olmasına rağmen Optimates'i yenmeyi başardı. Sezar Roma'ya döndüğünde, tıpkı MÖ 46 yılında Galya, Pontus, Mısır ve Numidya'da olduğu gibi kendisine ölümcül bir nefret kazandıran Pompeyli düşmanlarına karşı zafer kazandı.
Jül Sezar Suikastı
Büyük komutan Jül Sezar'ın (Julius Caesar) ölümü öncesinde bu yola sürüklenme aşamalarını üstteki bölümde anlatmıştık. Jül Sezar MÖ 44 yılının 15 Mart günü öğleye doğru her zaman yaptığı gibi senatoya gitti. Birkaç öküz kurban ettikten sonra senatonun toplandığı Curia'ya yürüdü ve büyük salonda yerini aldı. Otururken aralarında Marcus Brutus, Cassius ve Casca'nın bulunduğu kalabalık bir senatör grubu ona yaklaştı. Önceden belirlenen bir işaret üzerine hepsi birden hançerlerini çekerek Sezar'ın üzerine atladılar.
Cassius ya da Casca'dan gelen ilk darbe Sezar'ı boğazından yaraladı. Sezar yine de mücadele etmeye çalıştı ve elindeki keskin kalemle kendini savundu. Ancak karşısındaki düşmanların ne kadar kalabalık olduğunu fark edince togasını (Eski Roma giysisi) başına çekti ve yağmur gibi yağan hançer darbelerine teslim oldu. Brutus'u suikastçıların arasında görünce tek bir çığlık attı ve Yunanca "Sen de mi oğlum?" dedi. Her bir suikastçıdan bir tane olmak üzere 23 hançer yarasıyla eski düşmanı Pompeius'un heykelinin dibine çökerken, kaideyi kana buladı.
Jül Sezar batıl inançlara bağlı tipik bir Romalı olarak, aslında o gün senatoya hiç gitmemeliydi. Shakespeare'in ünlü oyununda anlatıldığına göre bir falcı ona "Martın on beşinden sakın" demişti. Tarihçiler Jül Sezar'ın ölümünü önceden haber veren çeşitli belirtilerden söz ederler. Yazılanlara göre suikasttan bir önceki gün, beş yıl önce Rubicon'da kendisine eşlik eden atlar yemlenmeyi reddedip gözyaşı dökmüşler. Romalılar tarafından kuşların kralı olarak kabul edilen çalıkuşu ise kendi sürüsü tarafından paramparça edilerek öldürülmüş.
O gece Sezar'ın karısı Calpurnia rüyasında Sezar'ın onun önünde bıçaklandığını gördü ve ona o gün dışarı çıkmaması için yalvardı. Zaten Sezar da kendisini iyi hissetmiyordu, sara hastasıydı ve belki de bir nöbetin yaklaştığını hissediyordu ve evde kalmaya karar verdi. Ancak suikastçılar, Brutus ailesinden Decimus Brutus isimli bir başka güvenilir kişiyi haberci olarak gönderip Sezar'ı senatodaki görüşmeye katılmaya ikna ettiler. Suikastçıların lideri Marcus Brutus cumhuriyetçi ilkeleriyle takdir edilen biriydi. Roma Cumhuriyeti'nin kurucusu MÖ 510'da Etrüsklerin Targuinius hanedanını kovan Lunius Brutus'un soyundan geliyordu.
Jül Sezar'a düzenlenen suikast bazı açılardan bir aile meselesi özelliğini de taşıyordu. Brutus'un karısı Portia ünlü cumhuriyetçi Cato'nun kızı, Cassius ise Brutus'un kayınbiraderiydi.
Jül Sezar Cinayetini Bir Dostu Planlıyor
MÖ 85 civarında doğan Marcus Brutus, Jül Sezar'dan 17 yaş daha gençti. MÖ 49'da, Sezar ile Pompeius arasındaki iç savaşta önce Pompey'in tarafını tutmuş ama sonra Sezar'dan yana geçmiş ve onun koruması altına girmişti. Savaş sona erip Sezar'ın iktidarı sürünce Brutus, Sezar'ın bir tür monarşi kurabileceğinden endişe etmeye başladı.
Bu korku MÖ 47'de Roma'da bir ay süren zafer alayları düzenlendiğinde daha da arttı. Daha sonra oylamayla Sezar'a diktatörlük yetkileri ve pater patriae (Ülkenin Babası) unvanı verildi. Sezar senatoyu çok daha geniş bir yurttaşlar grubuna açarak, dostlarını yüksek makamlara getirerek ve geniş kapsamlı yeni vergi reformlarıyla yasalar içeren bir program başlatarak senatörleri karşısına aldı.
Sıradan Romalılar kendilerini Targuinius'ların zulmünün geri gelmesinden kurtarabilecek kişi olarak Brutus'a yöneldiler. Junius Brutus'un heykelinin üstüne "Keşke Brutus hayatta olsaydı" yazıldı ve Marcus Brutus kentin duvarlarına yazılan" Brutus, uyuyorsun", Sen gerçekten Brutus değilsin" gibi yazılarla harekete geçmeye teşvik edildi. Böylece suikastın doğal lideri oldu.
MÖ 15 Şubat 44'te, Sezar'a kraliyet tacı teklif edilip de o bu onuru kabullenmekte isteksiz görününce işler çığırından çıktı. Söylentilere göre yakında doğuya bir sefere çıkacaktı ve bu da suikastçılara pek az zaman bırakıyordu. Böylece suikast tarihini bir ay önceye çektiler.
Brutus'un Hançeri
Brutus 15 Mart günü bir hançer kuşanıp senatoya gitti. Olacakları karısı Portia'dan başka kimse bilmiyordu. Ancak suikast planını bilmek ona pek ağır gelmişti. Forumdan gelen herkese ne olup bittiğini sorduktan sonra bayıldı. Öylesine kendinden geçmişti ki, komşuları onun öldüğünü sanıp Brutus'a haber yolladılar. Ancak biyografisini yazan Plutarkhos'un anlattığına göre, Brutus, karısının öldüğü haberine rağmen görevini yerine getirme karalılığı içinde senatodan ayrılmadı.
Sezar, o falcıyla karşılaştı ve ona "On beş mart geldi" dedi. "Evet, geldi" şeklindeydi cevap, "ama geçmedi."
PLUTARKHOS
Suikastçılar daha cinayeti işler işlemez bir hata yaptıklarını anladılar. Jül Sezar'ın baş destekçisi Markus Antonius kalabalığa Sezar'ın kanlar içindeki cesedini gösterip vasiyetnamesini okuyarak herkesi galeyana getirdi. Vasiyetnamede her bir yurttaşa para ve kamuya açık parklar için arazi bırakılmıştı.
Kalabalık Sezar'ın cesedini alarak senatoyu işgal etmişti. Sıraları ve masaları kırıp bir cenaze ateşi yaktılar. Ellerinde meşalelerle şehrin sokaklarına dağılıp suikastçıların evlerini ateşe vermek istediler, ama boşuna. Bir anlatıma göre Sezar'ın naaşı mor ve simli bir kumaşla kaplanmış fildişi bir tabutta taşındı.
Büyük cenaze ateşi yakıldıktan sonra Romalı kalabalıklar ateşe odun attı. Askerler silahlarını ve zırhlarını yığdı. Zengin kadınlar mücevher ve süs eşyalarını koydu. Jül Sezar efsanesi, ölümünün üzerinden birkaç saat geçmemişken, bir yığın değerli nesnenin Roma'nın göğüne yükselen dumanıyla besleniyordu.
Roma Cumhuriyeti Nasıl Yıkıldı?
Hikayeye göre Roma MÖ 753'te efsanevi ikizler Romulus ve Romus tarafından kurulmuş ve ilk 250 yılı boyunca Etrüsk kralları tarafından yönetilmişti. MÖ 510'da ise son kral kovulup cumhuriyet kurulmuştu. Ülke her yıl seçilen iki yargıç ya da konsül tarafından yönetiliyordu. Mutlak iktidara karşı bir önlem olarak bunların birbirlerini kontrol etmeleri amaçlanmıştı. Konsüllerin çoğu senatonun varlıklı ve soylu 300 üyesi arasından seçiliyordu ve pek demokratik değildi; yine de Roma küçük bir şehir devleti olduğu için sistem çok güzel işledi.
Roma'nın MÖ 4. yüzyıldan itibaren önce İtalya'da, sonra da dışarıda sürekli büyümesiyle sistem çökmeye başladı. Roma MÖ 250'de İtalya'nın büyük kısmına hakim olmuştu ve MÖ 146'da Kartaca'yı fethedip Akdeniz'deki en büyük güç haline geldi. Ancak MÖ 100 civarında cumhuriyet artık sonuna yaklaşıyordu. Senato katı ve muhafazakardı, zengin ile yoksul arasındaki uçurum büyüyordu ve topraksız işçiler gruplar halinde kente doluşurken, yeni yoksul bir kentli sınıfı oluşuyordu. Gracchus kardeşler gibi demokratik reformcular öldürülmüştü. Bkz: Roma kendi cumhuriyetini nasıl yok etti?
Jül Sezar, Marius (MÖ 155-86), Sulla (MÖ-138-78) Pompey (MÖ106-48) ve Crassus'un (MÖ 115-53) ardından Cumhuriyet'e öldürücü darbeler indiren bir dizi iktidar düşkünü adamın sonuncusuydu. Sezar suikasta uğradığı zaman cumhuriyet zaten bitmiş olmasına rağmen katilleri eylemi cumhuriyet adına haklı göstermeye çalıştılar.
Jül Sezar Öldükten Sonra Yerine Kim Geldi?
Marcus Antonius Roma halkını suikastçılara karşı kışkırtınca Brutus ile Cassius Roma'yı onun yönetimine bırakıp kenti terk etmek zorunda kaldılar. Antonius MÖ 43'te eski konsül Lepidus ve Sezar'ın yeğeni, evlatlığı ve varisi Octavian (Augustus) ile ikinci triumvirlik kuruldu.
Triumvirliğin ilk hedefi Sezar'ın ölümünün intikamını almaktı. Birkaç bin Romalının idamını emrettikten sonra Brutus ve Cassius'a yöneldiler. Onlar da bu arada güç birliği yapmış ve Cumhuriyet'le savaşmak için bir ordu toplamışlardı. MÖ 42'de Makedonya'daki Filip Çarpışması'nda Marcus Antonius'a yenilince ikisi de intihar ettiler.
Çok geçmeden triumvirlik de dağıldı. Diğer ikisinden daha az hırslı olan Lepidus bir yana itildi ve Marcus Antonius ile Octavianus (Octavian) arasında bir iç savaş çıktı. Antonius sonunda MÖ 31'deki Aktium Muharebesi'nde yenildi ve ertesi yıl kendini öldürdü.
Octavian ise "Augustus Caesar" adını alarak MS 14'teki ölümüne dek mutlak askeri ve dini iktidarı elinde tuttu. Aslında ilk Roma imparatoru Jül Sezar değil, Augustus'tu ve onun kurduğu imparatorluk 400 yıldan fazla sürdü. Sonuç olarak Jül Sezar suikastı Roma'nın dönüşümünü baştan sona hızlandırmıştı.
Takvimi Değiştiren Hükümdar
Başlangıçta roma takviminde bir yıl 355 gün ediyordu, ancak MÖ 45'te Jül Sezar bu konuda bir reform yaparak, 365 günlük daha doğru Mısır takvimini kabul etti. Bu yeni düzende, her yıl artan 6 saat, her dört yılda bir şubat ayına bir gün eklenerek çözülüyordu. Yeni sisteme geçebilmek için MÖ 46 yılı 445 güne uzatıldı. Jülyen Takvimi diye bilinen bu yeni takvim, bugün de bütün dünyada kullanılmaya devam etmektedir.
Roma yılı mart ayında başlıyordu ve Jül Sezar Quintilus denen beşinci ayın kendisinin onuruna "Julius" olarak adlandırılmasını istedi. Ondan sonra gelen Augustus da altıncı aya (August) kendi adını verdi. Julius daha sonra "July" olarak yedinci ay oldu.
Günler her ayın üç ana gününe göre numaralandırıldı. Yeni ay (calends) her zaman ayın biri olurdu, ama nones ve ides ayın uzunluğuna göre yer değiştirirdi. Mart gibi 31 gün çeken aylarda nones yedisi ve ides on beşi; kısa aylarda ise beşi ve on üçü kabul edilirdi.
Jül Sezar ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Jül Sezar ne zaman öldürüldü?
15 Şubat MÖ 44 tarihinde öldürüldü.
Jül Sezar'ın babası kimdir?
Babası Gaius Julius Caesar'dır. Kendisi aynı zamanda Gaius Marius'ın destekçilerindendir.
Julius Caesar'ın çocukluğu nasıldı?
Jül Sezar'ın ailesi eski Roma soylularındandı ama zengin değillerdi. Babası o 16 yaşındayken öldü, ancak annesinden önemli ölçüde destek aldı.
Jül Sezar dünyayı nasıl değiştirdi?
Jül Sezar, Roma'nın yozlaşan siyasi düzenini yıkarak yerine diktatörlüğü getiren siyasi ve askeri bir dehaydı. Roma İç Savaşı'nda zafer kazansa da giderek güçlendiğine inananlar tarafından suikasta uğramıştır.
Julius Caesar nasıl iktidara geldi?
Jül Sezar, Marcus Licinius Crassus ve Pompey ile bir ittifak kurarak Birinci Triumvirliği oluşturdu ve Roma Senatosu'nun gücüne meydan okudu. Crassus'un ölümünden sonra Sezar ordusuyla İtalya'ya girdi, Pompey'i yendi ve diktatör unvanını aldı.
Galya Savaşları neydi ve Jül Sezar için ne kadar önemliydi?
Galya Savaşları, Jül Sezar tarafından Galya'da (günümüz Fransa'sı) yönetilen bir dizi askeri seferdi. Bu seferler sadece Roma topraklarını genişletmekle kalmadı, aynı zamanda Sezar'ın askeri liderlik becerilerini sergiledi ve ona zenginlik ve şöhret sağladı.
Mart İdusu'nda neler oldu?
Mart İdusu, Jül Sezar'ın suikasta uğradığı 15 Mart MÖ 44 gününe atıfta bulunur. Aralarında Brutus ve Cassius'un da bulunduğu bir grup Romalı senatör tarafından Roma Cumhuriyeti'ni yeniden kurmak için düzenlenen bir komploda hançerlenerek öldürülmüştür.
Kleopatra kimdi ve Jül Sezar ile ilişkisi nasıldı?
Kleopatra, Mısır'daki Ptolemaios Krallığı'nın son aktif hükümdarıydı. Jül Sezar ile romantik ve siyasi bir ittifak içine girdi. İlişkilerinin hem Mısır hem de Roma için önemli sonuçları oldu.
Jül Sezar'ın Rubicon'u geçmesinin önemi nedir?
Rubicon'u geçmek Jül Sezar'ın kariyerinde belirleyici bir andı. Bu, onun ordusunu Galya ve İtalya arasındaki sınırı belirleyen Rubicon Nehri'nden geçirme eylemini ifade eder. Bu eylem Roma Senatosu'nun otoritesine meydan okumuş ve bir iç savaşı tetikleyerek Sezar'ın iktidara gelmesine yol açmıştır.
Jül Sezar Roma Cumhuriyeti'ni nasıl etkiledi?
Jül Sezar, Roma Cumhuriyeti'nin gerilemesinde ve nihayetinde yıkılmasında çok önemli bir rol oynadı. Askeri fetihleri, siyasi reformları ve iktidarını pekiştirmesi Roma tarihinde bir dönüm noktası olmuş ve Roma İmparatorluğu'nun kurulmasına yol açmıştır.
Jül Sezar hangi siyasi reformları hayata geçirdi?
Jül Sezar, diktatörlüğü sırasında çeşitli siyasi reformlar gerçekleştirdi. Bunlar arasında Senato'nun genişletilmesi, daha fazla kişiye Roma vatandaşlığı verilmesi, takvimde reform yapılması (Jülyen takviminin getirilmesi) ve istihdam sağlamak ve altyapıyı iyileştirmek için bayındırlık projelerinin başlatılması yer alıyordu.
Roma Senatosu Jül Sezar'ın iktidara gelişine nasıl bakıyordu?
Roma Senatosu'nun bazı üyeleri Jül Sezar'ı desteklerken, diğerleri onun artan gücünden korkuyor ve onu Roma Cumhuriyeti için bir tehdit olarak görüyordu. Bu da nihayetinde ona karşı bir komplo ve suikast planlanmasına yol açtı.
Jül Sezar'ın askeri kariyeri nasıldı?
Jül Sezar başarılı bir askeri kariyere sahipti ve askeri strateji ve taktikleriyle tanınıyordu. Birçok sefere liderlik etti ve Galya da dahil olmak üzere geniş toprakları fethetti, bu da ona önemli bir servet ve askeri ün kazandırdı.
Jül Sezar'ın suikastı Roma'yı nasıl etkiledi?
Jül Sezar'ın öldürülmesi Roma'da siyasi istikrarsızlığa ve güç mücadelesine neden oldu. Bu durum, evlatlık varisi Octavian'ın (daha sonra Augustus olarak bilinecektir) yükselişine ve Roma Cumhuriyeti'nden Roma İmparatorluğu'na nihai geçişe zemin hazırlamıştır.
Kaynaklar:
- "A Companion to Julius Caesar," Miriam T. Griffin.
- "The Twelve Caesars," Suetonius.
- "The Life of Julius Caesar," University of Chicago.
- "The Civil War," Julius Caesar.
- "Commentarii de Bello Gallico," Julius Caesar.