İlk antik Olimpiyatlar yasaklandıktan son Olimpiyat Oyunları'nın bir kez daha düzenlenmeye başlaması 1500 yıldan uzun zaman almıştır. İlk modern Olimpiyat 1896'da başladı. Aradan geçen zamanın yararı ilk Olimpiyatlara kıyasla gelişen tarih kaydıydı (tarihteki ilk Olimpiyat'ın kaydı MÖ 776'dır). Genç bir Fransız soylusu olan Pierre de Coubertin (1863–1937) Fransa'da antik Yunanlıların dengeli zihin ve beden gelişimi fikrini ele alan bir eğitim programı başlattı. Daha önce Yunanlılar 1800'lerde Olimpiyatları tekrar canlandırmak için Atina'da yerel atletizm oyunları düzenlemeyi denemişti ama kalıcı başarıya ulaşamamıştı. Modern Olimpiyat hareketine ivme kazandıran Baron Pierre de Coubertin'in kararlılığı ve örgütsel dehası oldu.
Olimpiyat Oyunları'nı kim, nasıl yeniden başlattı?
Pierre de Coubertin, 1892'de Paris'teki Union des Sports Athlétiques toplantısında söz aldı ve antik Olimpiyatları yeniden düzenleme fikrini gündeme getirdi. Ancak kendisine yöneltilen dönüşler yetersizdi. Yine de ısrar etti ve sonunda 16 Haziran 1894'te uluslararası bir spor kongresi toplamayı başardı. Belçika, İngiltere, Fransa, Yunanistan, İtalya, Rusya, İspanya, İsveç ve Amerika Birleşik Devletleri'nden delegelerin katılımı ile toplantıda Olimpiyat Oyunları'nın yeniden başlamasını önerdi. 9 ülkeden de oybirliğiyle destek aldı. De Coubertin, Olimpiyat Oyunları'nı başta Fransa'da düzenlemeyi planlıyordu ama temsilciler ilk modern Olimpiyat'a ev sahipliği yapacak doğru ülkenin Yunanistan olduğunu düşündüler. De Coubertin bunun üzerine Olimpiyatların her 4 yılda bir dünyanın başka bir büyük kentine taşınmasını önerdi ve konsey de onayladı.
Yaşamdaki önemli şey zafer kazanmak değil rekabet etmektir.
Pierre de Coubertin, Uluslararası Olimpiyat Komitesi'nin kurucusu
İlk Olimpiyat: 1896 Atina Oyunları
Günümüzün ilk Olimpiyat Oyunları 1896'da Atina Oyunları ile başladı. Gürültü sağır ediciydi, at nalı şeklinde uzun bir stadyumun etrafında yankılanan 60.000 insanın sesi… Yaşayan hiçbir kişinin daha önce duymadığı bir ses. Ve bu ses, kalabalığın birkaç saat önceye dek tanımadığı fakir bir su taşıyıcısına tezahüratıydı.
Spiridon Luis isimli bir genç adam tarih yazıyordu. Ulusal kahraman statüsüne yükselmek üzereydi. Luis burada, Panathenaic Stadı'nda, üç saat süren bir yarışmadan sonra olağanüstü bir zaferle maratonda birinci oldu. Derhal ulusal kahraman haline geldi. Luis Atina'da maden suyu satan bir babanın oğluydu ve yardımcısıydı. Yunanistan Kralı I. George tarafından ayakta alkışlanarak kutlandı. Avrupa'nın en iflas içindeki ülkesi için, ulusal birliği artıran bir zaferdi.
Bir kadın ona inci kaplı altın saatini gönderdi, bir hancı ona 165 ücretsiz öğün verdi ve varlıklı bir yurttaş 10.000 franklık çek yazmak istedi. Yunan köylüler arasında onur duygusu oldukça güçlü olduğundan Luis bu teklifi reddetti. Kararı geleneğe dönüşecek ve Olimpiyat sporcuları uzun yıllar gerçek anlamda para kazanmayacaktı.
1896'da, Atina'daki bu ilk Olimpiyatlarda 14 ülke yarıştı. Yarışmada 9 spor vardı: Bisiklet eskrim, jimnastik, çim tenisi, atıcılık, yüzme, atletizm, ağırlık kaldırma ve güreş. ABD'liler 12 sporun 9'unda ilk sırada yer alarak atletizm sporlarına hakim oldu. Katılımcıların hepsi erkekti. Olimpiyatların tekrar düzenlenmesini sağlayan Coubertin'in girişkenliği cinsiyetçi bakış açısıyla gölgelenmişti. Kadınların katılımı için "uygunsuz, ilginç olmayan, estetik değil ve yanlış" dedi. Neyse ki bu tutum kalıcı olmadı ve dört yıl sonra 1900'de Baron'un yurdu Paris'te düzenlenen ikinci modern Oyunlarda yasak kaldırıldı. 1908'deki dördüncü Olimpiyat'ta yarışmacıların sayısı Atina'daki sayıdan neredeyse 7 kat fazlaydı: 311'den 2.082'ye.
1896'daki bu ilk modern Olimpiyat Oyunları ulusal takımlar çizgisinde yapılmadı. Ulus anlamında en çok bireysel zafere Amerikalılar ulaşmıştı ancak en çok madalyayı Yunanlı atletler aldı. Bugünkü altın madalyanın yerine bu ilk Olimpiyat'ta kazananlara gümüş madalya, zeytin dalı ve diploma verildi. Katılımcıların ulusu önemli değildi. Her bir zaferde tüm stadyum o atleti coşkuyla kutladı.
İkinci Olimpiyat: 1900 Paris Yaz Olimpiyatları
1900'de Paris'te düzenlenen modern Olimpiyat Oyunları'nın ikincisi, sporun tanımını yeni alanlara taşıdı. Dünya Fuarı'nın Oyunlar bölümüyle birlikte, birçoğu tuhaf birçok yeni etkinlik getirildi. 1924'e dek ev sahibi ülkeler hangi sporların dahil edilebileceğini belirliyordu ve Fransızlar bu konuda oldukça yaratıcı davrandılar.
İlk kez Paris'te başlatılan ve 1920'ye dek Olimpiyatlar'ın demirbaşlarından olan halat çekme diğer oyunlara kıyasla uygun sayılırdı. Engelli bir yüzme yarışı vardı. Yarışmacılar Seine Nehri'ne daldı, bir direğe tırmanıp indi ve sonra bir tekne filosunun altına daldılar. Bir başka talihsiz oyun ayakta üçlü atlamaydı. İlk ve son kez düzenlendi.
Yeni getirilen iki oyunda hayvanlar vardı. 300 kuşun öldürüldüğü güvercin vurma oyunu – veya katliamı (Belçikalı atlet Leon de Lunden 21 taneyle birinci oldu) bir daha asla yapılmadı.
Yeni binicilik oyunları getirilmişti: Atla yüksek atlama ve atla uzun atlama. Belçika yine ikinci yarışı kazandı ve yapılan 6 metrelik sıçrama aslında insan uzun atlama rekorundan kısadır.
Bu disiplinlerin birçoğu bir daha asla ortaya çıkmayacak ancak 1900 Oyunları'nın kalıcı, çok önemli bir mirası oldu: Kadınların kroket, binicilik, golf, tenis ve yelken yarışlarına katılmasına izin verildi. 1924'ten başlayarak ilk Kış Olimpiyatları düzenlenmiş ancak Yaz Oyunları her zaman daha popüler kalmıştır.
İlk Olimpiyat meşalesi ve Olimpiyat andı
Olimpiyat meşalesi veya Olimpiyat ateşi fikri ilk olarak Amsterdam'daki 1928 Olimpiyat Oyunları'nda hayata geçirildi. Bunun için stadyumdan yüksek bir kule inşa edildi. Antik Olimpiyat Oyunları'nda meşale yoktu. Ancak Atina'da düzenlenen festivaller gibi diğer bazı antik Yunan atletizm festivallerinde meşale yakıldığı biliniyordu. Bugünkü haliyle modern Olimpiyat meşalesi ise Berlin'deki 1936 Olimpiyat Oyunları'nda kullanıldı. Anlamı, Yunan mitolojisinde Prometheus'un, Zeus'dan çaldığı, insanlığa verdiği ve böylece uygarlığın gelişimini sağladığı ateştir. Olimpiyat Yemini 1920'de getirildi. Dürüstlük ve sportmenlik içinde yarışılacağına ant içildi.
Bugün olimpiyatlar
Daha çok çeşitlilikte sporun bulunması nedeniyle Yaz Oyunları modern olimpiyatların odak noktası olmaya devam ediyor. Standart hale gelmiş sporlar arasında basketbol, boks, kano, bisiklet, binicilik sanatları, eskrim, çim hokeyi, jimnastik, modern pentatlon, kürek, atıcılık, futbol, yüzme, dalış, tenis, atletizm, voleybol, su topu ve ağırlık kaldırma, güreş (serbest stil ve Greko-Romen) ve yatçılık var. Her Olimpiyat oyununda listeye yeni sporlar eklenir; en önemlileri arasında beyzbol, dövüş sanatları ve son zamanlarda ilk kez 2000 Oyunları'nda gündeme gelen triatlon var. Oyunları, merkezi İsviçre'nin Lozan kentinde bulunan Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) belirliyor.
Kaynakça ve ek bilgiler:
- https://www.penn.museum/sites/olympics/olympicorigins.shtml
- https://olympics.com/ioc/ancient-olympic-games