Olimpiyatlar 1896'da yeniden düzenlenmeye başladığında zihinlerde neredeyse ülke düşüncesi yoktu. Her atlet başarısı için coşkuyla kutlanıyordu. Çok sonra, 20. yüzyıla gelindiğinde dünyayı kasıp kavuran milliyetçilik ideolojisi Olimpiyatlara damgasını vurdu. Atletik milliyetçilik, Berlin'deki 1936 Oyunları'nı propaganda aleti olarak kullanan Nazi Almanyası ile zirveye ulaştı. Almanlar, ulusal eğitim ve bilimsel ilerlemeler yoluyla güçlü bir takım kurmuştu ve kazandıkları madalyalar ile yarışmaları önde götürdüler. Ancak Olimpiyatlardaki siyasi imalar Nazi Almanya'sının düşüşüyle son bulmadı.
Naziler ve Olimpiyat
Nazi Almanyası Ağustos 1936'da Yaz Olimpiyatları'na ev sahipliği yaptı. Ülke Yahudi karşıtı olması, Almanları üstün ırk görmesi ve yayılmacı politikasıyla tanınmasına rağmen hem ABD hem de diğer Avrupa ülkeleri 1936 Berlin Olimpiyatları'nın iptalini kabul etmedi. Olimpiyat Nazilere yaramıştı: Bir propaganda uzmanı olarak Adolf Hitler'in eline dünyayı aldatma fırsatı geçti. Ilımlı görünmek için ırkçı ve savaşçı karakterini 2 haftalığına gizledi: Yahudi karşıtı işaretleri hızla söktü ve gazeteler söylemlerini yumuşattı. Bu noktaya dek aslında en başarılıları dahil tüm Yahudi sporcuları takımlardan atmıştı. Berlin Olimpiyatı'na karşı çıkan ülkeler İspanya, Barselona'da 1936 "Halkın Olimpiyatı" etkinliğini planladılar. Ancak o ay yaşanan İspanya İç Savaşı sonucu hayata geçemedi.
Boykotlar ve protestolar
1956'da Mısır, Irak ve Lübnan, İngiliz-Fransız Süveyş Kanalı'nın ele geçirilmesini protesto etmek için Melbourne Olimpiyatları'nı boykot etti. Aynı etkinlikte Hollanda, İspanya ve İsviçre de SSCB'nin Macaristan'ı işgalini protesto için Olimpiyatları boykot etti.
1968'de Mexico City'de iki Afrikalı-Amerikalı koşucu (Tommie Smith ve John Carlos), ABD'nin ırkçı politikalarını protesto etmek amacıyla zafer kaidesini kullandı. Kaidenin üstünde ırkçı Black Power duruşunu yaptılar.
1972'deki Münih Olimpiyatları'nda 11 İsrailli sporcu Filistinli teröristler tarafından katledildi. 1976'da Montreal'de, içlerinde yaklaşık 400 sporcunun yer aldığı 33 Afrika ülkesi, Güney Afrika'da beyaz yönetimindeki Ulusal Parti'nin ırkçı apartheid politikalarını protesto için Olimpiyatları boykot etti.
Sovyetler yasaklanıyor
Modern Olimpiyatlardaki en ciddi aksaklıklar 1980 ve 1984'te meydana geldi. Carter yönetiminin güçlü baskısı altında ABD Olimpiyat Komitesi 1979'da Sovyetlerin Afganistan'ı işgalini protesto etmek için Moskova'daki 1980 Yaz Oyunları'nı boykot kararı aldı. İsrail, Türkiye, Kanada, Japonya ve Çin gibi 60'dan fazla ülke katılmadı. Batı Almanya, Çin ve Japonya dahil yaklaşık 40 ülke Sovyetleri baş atletizm yarışlarından atarak Olimpiyat hareketinin geleceğine dair şüpheler uyandırdı.
Yugoslavya Saraybosna'daki 1984 Kış Oyunları'nın boykotsuz ilerleyişine rağmen, Los Angeles'taki Yaz Oyunları, SSCB liderliğindeki Doğu bloğu boykotu ile baltalandı. Sovyet Olimpiyat Komitesi Los Angeles'taki düşmanca ortamdan duyduğu korku nedeniyle katılmayacağını söyledi. Ancak çoğu yorumcu nedenlerin politik olduğuna inandı: ABD-Sovyet ilişkilerinin kötü durumu, 1980'deki ABD boykotunun intikamı ve Sovyetlere karşı planlanan Sovyet karşıtı gösterilerin Doğu bloğu sporcularının yarıştan çekilmesini sağlayarak televizyonlarda utanç oluşturacağı endişesi etkiliydi. 1984 Los Angeles Olimpiyat Oyunları'nın popülaritesi ve mali başarısı ise beklenenden büyük oldu.
Odak nihayet sporculara dönüyor
1988'de Kanada, Calgary'deki Kış Oyunları olaysız devam etti. Aynı yıl Güney Kore'nin Seul kentinde düzenlenen Yaz Oyunları'nı ise sadece 6 ülke (Küba ve Kuzey Kore dahil) boykot etti ve odak nihayet ülkelerin politikalarından sporculara dönmüş oldu. 1992 Kış ve Yaz Oyunları (sırasıyla Fransa, Albertville ile İspanya, Barselona) Doğu bloğu sporcularının olmadığı ilk Olimpiyat ve eski SSCB'nin "Birleşik Takımlar" fikrinin geçerli olduğu son Olimpiyat'tır. Ayrıca Güney Afrika ilk kez bir Olimpiyat yarışmasına katıldı.
Politik olaylar azalmaya başlıyor
ABD'nin Atlanta şehrinde düzenlenen 1996 Yaz Oyunları o zamana kadarki en büyük organizasyondu ancak iki kişinin hayatını alan bombalı saldırı ile gölgelendi. 1994 ve 1998 Kış Oyunları olaysız geçti. 2000 Yaz Oyunları Avustralya'nın Sidney kentinde düzenlendi ve büyük beğeni topladı. Sidney'de sporcular açılış töreninde tek ülke halinde yürüdüler ve Kuzey ve Güney Kore de buna ayak uydurarak şaşırttı. İlk modern Olimpiyatların yapıldığı yer olan Yunanistan, Atina bu kez 2004 Yaz Oyunları'nın yeri oldu. Potansiyel siyasi sorunlara yol açabileceği gerçeğine rağmen Komünist Çin'in hızlı modernize olmuş Pekin şehri 2008 Yaz Oyunları için seçildi.
Kaynakça ve ek bilgiler:
- https://www.atlasobscura.com/places/olympic-black-power-statue
- https://www.britannica.com/list/7-significant-political-events-at-the-olympic-games